Karabin Sa vz. 58

Samopal vzor 58

Sa vz. 58P
Państwo	Czechosłowacja
Producent	Česká zbrojovka Czech Small Arms
Rodzaj	karabin szturmowy
Historia
Prototypy	1956-1958
Produkcja	1958-1983
Dane techniczne
Kaliber	7,62 mm
Nabój	7,62 x 39 mm wz. 43
Magazynek	30 nab.
Wymiary
Długość	636 mm (z kolbą złożoną) 845 mm (z kolbą rozłożona lub stałą)
Długość lufy	390 mm
Długość linii celowniczej	353 mm
Masa
broni	2,91 kg (niezaładowanej) 3,1 kg (załadowanej)
Inne
Prędkość pocz. pocisku	705 m/s
Szybkostrzelność teoretyczna	800 strz./min
Zasięg skuteczny	400 m

Czescy żołnierze uzbrojeni w karabiny Sa vz. 58V – wersja z kolbą składaną

Słowaccy żołnierze uzbrojeni w karabiny Sa vz. 58

Samopal vzor 58 – czechosłowacki karabin szturmowy kalibru 7,62 x 39 mm. Podobny zewnętrznie do AK, ale o odmiennie zbudowanych mechanizmach wewnętrznych.

Historia konstrukcji

Armia Czechosłowacji jako jedyna armia Układu Warszawskiego nie wprowadziła do uzbrojenia AK. Zamiast niego używała karabinu Sa vz. 58. Decyzję o opracowaniu nowej broni podjęto w 1948. Ponieważ radzieckie prace nad nabojem pośrednim były okryte głęboką tajemnicą, Czesi postanowili opracować własny nabój. Efektem był wprowadzony do uzbrojenia w 1949 nabój Z-49 kalibru 7,5 × 45 mm. W następnym roku w wyniku prac nad unifikacją kalibrów z Armią Czerwoną nabój przeprojektowano (powstał nabój Z-50 kalibru 7,62 x 45 mm). Opracowano także pierwsze prototypy karabinów na nową amunicję. Jednak dalsze prace zostały zahamowane w wyniku reorganizacji przemysłu zbrojeniowego w 1954. Konstrukcje kalibru 7,62 × 45 uznano za nierozwojowe i rozpoczęto przygotowania do produkcji broni konstrukcji radzieckiej.

W 1956 znowu uznano za najlepsze rozwiązanie skonstruowanie własnej konstrukcji. Założenia programu „Koště” (pol. Miotła) mówiły o skonstruowaniu karabinu kalibru 7,62 × 39 mm o masie nie większej niż 2,7 kg i długości nie większej niż 850 mm. Głównym konstruktorem nowej broni miał zostać Jiří Čermák. Założył on, że nowa broń będzie działała na zasadzie odprowadzania gazów prochowych, z ryglowaniem zamka ryglem wahliwym (taka konstrukcja pozwalała skrócić drogę suwadła i w rezultacie skrócić komorę zamkową). Podstawowym problemem był brak amunicji 7,62 x 39 mm (choć produkowana masowo w ZSRR, nadal miała status tajnej). Dlatego nowy karabin dostosowano do zasilania amunicją 7,62 x 45 mm (od razu zakładano przebudowę na kaliber 7,62 x 39).

Prototyp S 56, czyli „Samopal vzor 56” (pistolet maszynowy wzór 56), był gotowy jesienią 1956. Karabin posiadał nietypowo rozwiązany układ gazowy. Otwór gazowy znajdował się 64 mm od krawędzi komory nabojowej, a uchodzące przez niego gazy napędzały krótki (40 mm) tłok gazowy. W następnym roku wyprodukowano serię karabinów oznaczonych jako S 56-2 (konstrukcja nieznacznie zmieniona w stosunku do S 56). Następny prototyp po kolejnych drobnych zmianach oznaczono jako „Samopal-Puška vzor 56 (SaP 56)” (pol. pistolet maszynowy-karabin wz. 56). W następnym roku odbyły się dalsze próby karabinu. Po raz pierwszy możliwe było porównanie czeskiej broni z AK.

Efektem prób było przekonstruowanie węzła gazowego. Komorę gazową przesunięto bliżej wylotu lufy. Spowolniło to nagrzewanie się broni. W dawnej komorze gazowej umieszczono sprężynę powrotną tłoka gazowego. Zmieniono także kształt suwadła. Drewniane łoże i kolbę zastąpiono plastikowymi. W 1958 wyprodukowano partię informacyjną karabinu oznaczonego jako „Samopal vz. 52”. W styczniu 1960 karabin został przyjęty do uzbrojenia Czechosłowackiej Armii Ludowej. Produkcja trwała do 1983. Karabin szturmowy Sa vz. 58 pozostaje standardowym uzbrojeniem żołnierzy słowackich. W 2011 roku czeskie siły zbrojne wprowadziły na uzbrojenie karabinek CZ 805 BREN.

Wersje

• Sa vz.58P (Pěchotní) – wersja z kolbą stałą
• Sa vz.58Pi (Pěchotní s infradalekohledem) – wersja z kolbą stałą, lekkim dwójnogiem, podstawą do montażu noktowizora NSP-2 i powiększony stożkowy tłumik płomieni
• Sa vz.58V (Vysadkový) – wersja z kolbą składaną
• Sa vz.58P – nie posiadająca odrębnego oznaczenia wersja z kolbą stałą wyposażona w lekki dwójnóg (taki sam jak w wersji Pi) i kompensator wylotowy

Opis konstrukcji

Karabin Sa vz.58 jest indywidualną bronią samoczynno-samopowtarzalną. Zasada działania jest oparta na wykorzystaniu energii gazów prochowych odprowadzanych przez boczny otwór w lufie. Tłok gazowy o krótkim skoku (jest nie połączony z suwadłem, a jego droga po strzale jest krótsza niż suwadła) posiada własną sprężynę powrotną. Zamek ryglowany ryglem wahliwym. Broń wyposażono w zaczep suwadła (po wystrzeleniu ostatniego naboju z magazynka suwadło zatrzymuje się w tylnym położeniu, w tej pozycji możliwe jest napełnienie magazynka z łódki). Mechanizm spustowy bijnikowy umożliwia strzelanie ogniem pojedynczym i seriami. Zasilanie z magazynków 30-nabojowych (niewymiennych z magazynkami AK). Zwolnienie magazynka możliwe tylko lewą ręką (z prawej strony dźwignię zaczepu magazynka zasłania trzpień zaczepu suwadła). Przyrządy celownicze składają się z muszki w osłonie i celownika krzywiznowego ze szczerbiną.

Bibliografia

• StanisławS. Kochański StanisławS., Broń strzelecka lat osiemdziesiątych, Warszawa: Bellona, 1991, ISBN 83-11-07784-3, OCLC 233499382 .
• Leszek Erenfeicht, SA-58 czyli czeski wyrób kałaszopodobny, Strzał 10/2004. ISSN 1644-4906

Linki zewnętrzne

• Karabin Sa vz. 58 w serwisie Modern Firearms

Zobacz też

• URZ AP