Karol Bunsch

Karol Bunsch
Ilustracja
Karol Bunsch (1980)
Data i miejsce urodzenia

22 lutego 1898
Kraków

Data i miejsce śmierci

24 listopada 1987
Kraków

Narodowość

Polak

Dziedzina sztuki

pisarz historyczny, tłumacz

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Złoty Krzyż Zasługi Krzyż Walecznych (1920-1941) Medal Niepodległości Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego Medal Waleczności (Austro-Węgry) Medal Waleczności (Austro-Węgry) Krzyż Wojskowy Karola
Strona internetowa

Karol Bunsch (ur. 22 lutego 1898 w Krakowie, zm. 24 listopada 1987 tamże) – polski pisarz historyczny, tłumacz literatury niemieckiej i angielskiej. Syn rzeźbiarza Alojzego Bunscha i młodszy brat malarza Adama Bunscha.

Jego głównym osiągnięciem literackim był wielotomowy cykl powieściowy z czasów piastowskich, znany jako Powieści piastowskie, cieszący się popularnością już od wydania pierwszej książki (Dzikowy skarb, 1945). Opublikował ponadto trylogię o Aleksandrze Wielkim i powieści rozgrywające się w czasach Jagiellonów oraz nowele.

Życiorys

Alojzy Bunsch – portret syna Karola (ok. 1906)
Karol Bunsch w mundurze legionowym (grudzień 1915)
Nagrobek Karola Bunscha i jego żony

Urodził się w Krakowie, jego ojcem był rzeźbiarz i profesor Państwowej Szkoły Przemysłowej Alojzy Bunsch, matka, Maria Aleksandra z d. Sadłowska pochodziła ze znanej rodziny lwowskich architektów[1]. Zainteresowania historyczne i archeologiczne ojca, który działał również w Towarzystwie Miłośników Historii i Zabytków Krakowa oraz postać przyjaciela domu, wybitnego archiwisty i historyka Adama Chmiela[2], miały wpływ na kształtowanie się osobowości przyszłego pisarza [3]. Uczęszczał do Gimnazjum św. Anny w Krakowie (ob. I Liceum Ogólnokształcące im. B. Nowodworskiego).

Jeszcze przed maturą, mając 17 lat, zaciągnął się w roku 1915 do Legionów Polskich[4], ukrywając przed komisją rekrutacyjną zbyt młody wiek. Jako żołnierz 4 pułku piechoty III Brygady Legionów przeszedł chrzest bojowy pod Jastkowem[5]. Z powodu choroby i śmierci ojca musiał wystąpić z wojska, wkrótce jednak znalazł się w armii austriackiej, ukończył w 1916 r. szkołę oficerską i trafił na front. Był ranny podczas walk w Karpatach[6]. Za swoją służbę w czasie I wojny światowej otrzymał austriackie Medale za Waleczność (srebrny i brązowy) oraz Krzyż Wojskowy Karola[7].

Po odzyskaniu niepodległości w roku 1918 wstąpił powtórnie do odtworzonego 4 pułku piechoty Legionów Wojska Polskiego[6]. Walczył aż do listopada roku 1920 biorąc udział w wojnie polsko-ukraińskiej (1918–1919) oraz polsko-bolszewickiej, był ponownie ranny. Służbę w armii zakończył w stopniu porucznika[8]. Został odznaczony Krzyżem Walecznych[9] i Medalem Niepodległości.

Mimo wojny kontynuował edukację, po zdaniu matury w roku 1916 podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, które ostatecznie ukończył w roku 1920. Dodatkowo studiował jeszcze filozofię i rolnictwo, ale kierunków tych nie skończył. W 1922 r. uzyskał tytuł doktora praw[10]. Pracę rozpoczął w 1921 r. jako aplikant, a po egzaminie był sędzią w Oświęcimiu w latach 1924-1926, zatrudnił się także w kancelarii notarialnej w Skalbmierzu (1926–1927). Po ślubie w roku 1925 z Zofią Redych, również córką prawnika, wrócił do Krakowa w roku 1926 i po odbyciu aplikacji założył w 1928 r. własną kancelarię adwokacką[11]. W roku 1932 powierzono mu funkcję prawnika miejskiego (syndyka) Krakowa, którym był do wybuchu wojny. Ponownie sprawował ją w latach 1945–1950.

Oprócz kariery prawniczej wiele uwagi poświęcał zajęciom sportowym, uprawiał gimnastykę wyczynową, był wielokrotnym zwycięzcą zawodów strzeleckich w Bractwie Kurkowym, w KS Wawel i TG „Sokół”. Pełnił m.in. od roku 1934 funkcję ostatniego przed II wojną światową prezesa Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Krakowie[12]. Uprawiał turystykę i narciarstwo, był zamiłowanym wędkarzem, ale przede wszystkim myśliwym, bardzo aktywnie udzielał się w krakowskim Towarzystwie Łowieckim[13]. Miał pasje kolekcjonerskie, interesował się numizmatyką i zbierał białą broń.

W 1938 otrzymał po raz pierwszy Złoty Krzyż Zasługi[14], a w 1939 został zmobilizowany i uczestniczył w kampanii wrześniowej[15]. Podczas okupacji niemieckiej utrzymywał się zachowując nadal stanowisko radcy prawnego w krakowskim magistracie. Należał do ZWZ, a następnie do AK.

W latach 1950–1952 zlikwidował kancelarię adwokacką i zakończył karierę prawniczą poświęcając się wyłącznie pisarstwu. Mimo że nie angażował się w żadną działalność polityczną, jego podpis znalazł się w budzących do dziś kontrowersje okolicznościach wśród nazwisk wielu krakowskich literatów pod zbiorową rezolucją ZLP w sprawie tzw. procesu krakowskiego w 1953 r.[16].

Za działalność pisarską otrzymał literacką Nagrodę Miasta Krakowa (1971) oraz Nagrodę I stopnia Ministra Kultury i Sztuki w dziedzinie literatury (1973)[17]. Nadano mu ponownie Złoty Krzyż Zasługi w 1956, a w roku 1974 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[14]. Został też wyróżniony Odznaką 1000-lecia Państwa Polskiego[7].

Zmarł 24 listopada 1987 w Krakowie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Salwatorskim 30 listopada 1987[18].

Uchwałą Rady Miasta[19] nazwano w roku 2002 jego imieniem jedną z ulic w Krakowie[20].

Działalność literacka

Na przełomie lat 1941–1942 zaczęły powstawać pierwsze szkice powieści[3], która miała obrazować początki formowania się polskiej państwowości. Zaraz po wojnie zadebiutował powieścią Dzikowy skarb (1945), wkrótce potem ukazały się następne książki opowiadające o kluczowych wydarzeniach w początkach państwa polskiego: Ojciec i syn (1946), Imiennik – Śladem pradziada (1949) oraz Imiennik – Miecz i pastorał (1949). W ten sposób rozpoczął pracę nad cyklem Powieści piastowskich, który rozbudowywał i uzupełniał aż do roku 1984. Kontynuował w nich tradycję polskiej powieści historycznej wywodzącą się od J. I. Kraszewskiego[21], jednak prosty, niezbyt archaizowany język, wartka akcja i wyraziste, mocno zarysowane charaktery postaci zbliżają jego książki do modelu współczesnej angielskiej literatury historyczno-przygodowej[22]. Sam o swym warsztacie twórczym pisał: „Ponieważ celem mojego pisarstwa jest przyswojenie czytelnikom w sposób przystępny wiedzy o dziejach ojczystych, w przedstawieniu faktów i osób historycznych przyjąłem jako zasadę zgodność z wynikami nauki historii, oczywiście tam, gdzie zgodność taka istnieje”[23].

Miejsce pracy pisarza z widocznym rękopisem powieści Dzikowy skarb

Oparte na rzetelnej, choć reprezentującej ówczesny sposób interpretowania wiedzy historycznej, jego Powieści piastowskie zdobyły od razu wielką popularność dzięki atrakcyjnej fabule i skrótowej narracji. Ogółem wydania jego książek osiągnęły ok. 5 mln egzemplarzy jeszcze za życia autora[24]. Odtwarzające w zbeletryzowanej formie fakty historyczne książki te podkreślają rolę silnych osobowości w biegu dziejów i konfliktach politycznych[25].

W następnych latach ukazywały się kolejno: Zdobycie Kołobrzegu (1952), Wawelskie wzgórze (1953) i Psie Pole (1953), w których szczególnie mocno zostały wyakcentowane zmagania z najeźdźcą niemieckim, np. w powieści Psie pole znajduje się ekspresyjny opis obrony Głogowa. Ugruntowały one wcześniejszą popularność i również miały bardzo wysokie nakłady[10].

W latach 1955–1967 opublikował kolejne tomy trylogii o Aleksandrze Wielkim: Olimpias (1955), Parmenion (1967) i Aleksander (1967). Cechujące się niemal filmową konstrukcją narracji fabularnej, na której tle pokazane są ożywiane namiętnościami główne postacie, powieści te spotkały się także z dużym zainteresowaniem, nie osiągnęły jednak ogromnego powodzenia cyklu piastowskiego. Autor przedstawił w nich jeszcze wyraźniej niż w innych książkach wizję historii nie jako procesu, lecz dzieła wybitnych jednostek[26]. Podjęcie tematów związanych ze starożytnością i odkryciami archeologicznymi zaowocowało jednocześnie reportażami z podróży do Egiptu pod wspólnym tytułem Wyprawa pod Psametychem, opublikowanymi w tygodniku „Dookoła Świata” w roku 1957[27].

W następnych częściach cyklu piastowskiego powiększał i rozszerzał panoramę panowania Piastów do czasów Władysława Łokietka. Były to powieści: Wywołańcy (1958), Rok tysięczny (1961, wydane razem z opow. Obrona Niemczy), Przełom (1964), Powrotna droga (1971), Przekleństwo (1973), Bracia (1976) i Bezkrólewie (1979). Ostatnią z tej serii była napisana w 1984 powieść Odnowiciel, dopełniająca chronologicznie tomy opublikowane jeszcze w latach 40.

Poza cykl Powieści piastowskich wychodziły: O Zawiszy Czarnym opowieść (1958) oraz Warna 1444 (1971), których akcja rozgrywa się w czasach Jagiellonów. W roku 1971 ukazał się także tomik zatytułowany Myśli, zawierający zbiór aforyzmów.

Zajmował się ponadto przekładami z literatury niemieckiej i angielskiej, przetłumaczył m.in.: Stulecie detektywów (1971, wraz z W. Kragen) oraz Stulecie chirurgów (1977) J. Thorwalda, Moje życie I. Duncan (1974) i Trzecią Rzeszę w krzyżowym ogniu pytań R. W. M. Kempnera (1975).

W roku 1986 ukazały się Nowele zebrane, obok wątków historycznych zawierające opowiadania, które można podzielić na trzy grupy tematyczne związane z życiem autora: wojska i wojny, sądu oraz myślistwa[28]. Pod koniec życia zajął się również pisaniem wspomnień doprowadzonych do okresu okupacji hitlerowskiej, które jednak nie zostały wydane[29].

Po okresie wyraźnego spadku zainteresowania jego twórczością w latach 90. XX wieku, od roku 2000 zaczęły się pojawiać nowe wydania obejmujące Powieści piastowskie i trylogię antyczną, a później także serie audiobooków[30].

Twórczość

Cykl Powieści piastowskie

Piastowska seria powieści posiada fabułę, w którą wplecione zostały historyczne daty i miejsca związane z kształtowaniem się polskiej państwowości: historyczne postacie łączą się z postaciami fikcyjnymi[31]:

  • Dzikowy skarb (1945; powieść historyczna, której akcja rozgrywa się w początkach panowania Mieszka I)
  • Ojciec i syn (1946; powieść, ukazująca konflikt pokoleń, między Bolesławem a jego ojcem Mieszkiem I)
  • Rok tysięczny (1961; książka opowiada o rządach Chrobrego, jego konflikcie z Odą i wojnach z Niemcami oraz o życiu św. Wojciecha, uzupełniona jest opowiadaniem Obrona Niemczy, którego akcja rozgrywa się w 1017 roku, z tymi samymi bohaterami)
  • Bracia (1976; opowieść ukazuje rządy Mieszka II Lamberta, który w wyniku spisku braci został wplątany w ogromne kłopoty)
  • Bezkrólewie (1979; po śmierci Mieszka II rządy obejmuje impulsywny i srogi Bolesław, określany w historii Zapomnianym, wspiera go palatyn Michał Awdaniec)
  • Odnowiciel (1984; powieść, opowiadająca o odnowie wyludnionej i zniszczonej Polski przez Kazimierza I Odnowiciela i jego walkach z Mojsławem)
  • Imiennik – Śladem pradziada (1949; opowieść tocząca się zaraz po śmierci Kazimierza, opowiadająca o losach woja Domana w czasach Bolesława Szczodrego, łącznie z koronacją króla)
  • Imiennik – Miecz i pastorał (1949; kontynuacja poprzedniej części; zaostrza się konflikt między królem Bolesławem a biskupem Stanisławem, który nie wie, że jest marionetką w rękach przebiegłego Sieciecha)
  • Przekleństwo (1973; Mieszko Bolesławowic powraca z wygnania. Możni zmęczeni rządami Sieciecha pragną ustanowić Mieszka księciem)
  • Zdobycie Kołobrzegu (1952; pierwsze lata panowania Bolesława Krzywoustego i jego dwie wyprawy na Pomorze, dalszy ciąg to Psie Pole)
  • Psie Pole (1953; ciąg dalszy Zdobycia Kołobrzegu, wojna z cesarzem Henrykiem V, obrona Głogowa i tytułowa bitwa; wszystkie wymienione wyżej powieści tworzą nieprzerwany ciąg omawiający panowanie wszystkich kolejnych polskich władców)
  • Powrotna droga (1971; panowanie Bolesława V Wstydliwego, ponad 100 lat po akcji poprzedniej powieści, najazd Tatarów i wyprawa na Jaćwingów)
  • Wawelskie wzgórze (1953; akcja rozgrywa się kilkadziesiąt lat po akcji poprzedniej powieści, czasy Władysława Łokietka i jego walki o koronę królewską oraz zwalczanie buntu krakowskiego, dalszy ciąg to Wywołańcy)
  • Wywołańcy (1958; kontynuacja Wawelskiego wzgórza, dalsza część panowania Władysława Łokietka, następna część to Przełom)
  • Przełom (1964; kontynuacja dwóch poprzednich powieści, ostatnie lata panowania Władysława Łokietka aż do bitwy pod Płowcami)

Powieści o czasach Jagiellonów

Trylogia o Aleksandrze Wielkim

  • Olimpias (1955)
  • Parmenion (1967)
  • Aleksander (1967)

Nowele

  • Dwa opowiadania (1955, Obrona Niemczy oraz Bitwa pod Warną)
  • Wilczy los, Cmentarz, Są i tacy, Przygody sędziego (1958, w tomie: W polu i w kniei, autorzy: K. Bunsch, B. Hamera, J. Meissner, E. Paukszta, M. Sadzewicz)
  • Nowele zebrane (1986)

Opowiadania dla dzieci i młodzieży

  • Żałosne przygody rycerza de Kalw (1957; opowieści oparte na fragmentach książki Psie Pole)

Zbiór aforyzmów

  • Myśli (1971)

Przekłady

  • Albert Schreiner, Polityka zagraniczna Niemiec: 1871-1945. Cz. 1, 1871-1918 (1956, wraz z K. Rapaczyńskim)
  • Richard Aldington, Śmierć bohatera (1958)
  • Jürgen Thorwald, Stulecie detektywów (1971, wraz z W. Kragen)
  • Isadora Duncan, Moje życie (1974)
  • Robert M. W. Kempner, Trzecia Rzesza w krzyżowym ogniu pytań (1975)
  • Jürgen Thorwald, Stulecie chirurgów (1977)

Przypisy

  1. Architektami byli: dziadek Marii Aleksandry Sadłowskiej, Wincenty Rawski (1810-1876), ojciec, Wiktor Sadłowski (1840-1878), wujowie Wincenty Jan Rawski (1850-1927) oraz Kazimierz Rawski (1863-1932). Największy rozgłos zdobył jej brat Władysław Sadłowski (1869-1940), projektant dworca kolejowego we Lwowie i profesor Politechniki Lwowskiej, z którym ojciec Karola Bunscha utrzymywał bliskie kontakty i kilkakrotnie współpracował. Zob. Internetowy Polski Słownik Biograficzny, Sadłowski Władysław Aleksander (1869–1940). [Dostęp: 15.02.2015]
  2. red. A. Śródka, P. Szczawiński: Biogramy uczonych polskich, część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J. Wrocław 1983, s. 199.
  3. a b Pieszczachowicz 1998 ↓, s. 71.
  4. P. Benken: Jeden z pokolenia – Karol Bunsch w walce o wolną Polskę (1915–1920). „Klio", nr 43 (4)/2017. s. 107–133. [dostęp 2018-12-02].
  5. J. Konefał: Jastków 1915: historia i pamięć. Lublin: Tow. Naukowe KUL, 2003, s. 46, 89, 196. ISBN 83-7306-117-7.
  6. a b J. Osiecki, S. Wyrzycki: 4 Pułk Piechoty Legionów. Kielce: Agencja „JP”, 2007. ISBN 83-60166-61-7.
  7. a b Elżbieta Szary: Pisarze ziemi krakowskiej. Kraków: Wyd. Literackie, 1976, s. 24.
  8. W 1924 był porucznikiem rezerwy 66 Pułku Piechoty w Chełmnie ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 1274 lokatą. W roku 1934 zajmował 481 lokatę wśród poruczników pospolitego ruszenia. Pozostawał w ewidencji PKU Kraków Miasto z przydziałem do Okręgowej Kadry Oficerskiej Nr V w Krakowie. Zob. „Rocznik Oficerski 1924”, s. 281, 438. oraz „Rocznik Oficerski Rezerw 1934”, s. 256, 928.
  9. Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 36). [dostęp 2015-02-15].
  10. a b red. A. H. Stachowski: Encyklopedia Krakowa. Warszawa-Kraków: PWN, 2000. ISBN 83-01-13325-2.
  11. red. A. Szałagan, J. Czachowska: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury: słownik biobibliograficzny. Tom 1.. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1994, s. 351-352. ISBN 83-02-05444-5.
  12. Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Krakowie. Jubileusz 120-lecia. Kraków: PTG Sokół, 2005, s. 22-23. ISBN 83-904971-4-X.
  13. A. Brzezicki. Igor Newerly i Karol Bunsch: pisarze-myśliwi, którzy odeszli. „Łowiec Polski”. nr 7/8, s. 26-27, 1988. 
  14. a b red. A. Szałagan, J. Czachowska: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury: słownik biobibliograficzny. T. I. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1994, s. 351-352. ISBN 83-02-05444-5.
  15. Służba w WP 1-23.09.1939, zaświadczenie nr 734832, ZBOWID Kraków 20.06.1983.
  16. zob. W. Czuchnowski: Blizna. Proces Kurii krakowskiej 1953, wyd. Znak, Kraków 2003 oraz Ks. A. Boniecki: Blizna, „Tygodnik Powszechny”, nr 4 (2794), 26.01.2003.
  17. „Dziennik Polski”, rok XXIX, nr 172 (9145), s. 2.
  18. Karol Bunsch. Nekrologi. „Dziennik Polski”. 277, s. 9, 27 listopada 1987. 
  19. Uchwała Nr XCVI/902/01 z dnia 28 grudnia 2001 r. Dz. Urz. Wojewody Małopolskiego ust. 29 poz. 493 z dn. 25.02.2002.
  20. Koniec budowy ulicy Bunscha. Na skróty do autostrady. „Gazeta Krakowska”, 3-4.08.2002. 
  21. M. Sienkiewicz. Karol Bunsch. „Życie literackie”. nr 42, 1964. 
  22. red. B. Tylicka i G. Leszczyński: Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej. Wrocław: Zakład Narodowy im Ossolińskich, 2002, s. 55. ISBN 83-04-04606-7.
  23. K. Bunsch: Posłowie w: Bracia, Wyd. Edition 2000, Kraków 2003, s. 375.
  24. Pieszczachowicz 1998 ↓, s. 72.
  25. K. Surowiec. Dyskurs ze współczesnością: o postaciach władców w powieściach piastowskich Karola Bunscha. „Tyczyńskie Zeszyty Naukowe”. Nr 1-4, s. 113-125, 2005. 
  26. K. Surowiec: Historiozofia Karola Bunscha. W: red. E. Błachowicz, J. Lizak: Literatura i język wczoraj i dziś. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2007, s. 209-222.
  27. K. Bunsch: Wyprawa pod Psametychem 1-4, „Dookoła Świata” r. 1957, nr 20, s. 8-9, nr 22, s. 12-13, nr 24, s. 10-11, nr 26, s. 7-8.
  28. T. Kudliński: Przedmowa. W: K. Bunsch: Nowele zebrane. Kraków: KAW, 1986, s. 3-9. ISBN 83-03-01316-5.
  29. Pieszczachowicz 1998 ↓, s. 71-72.
  30. Dobrze opowiedziane historie – Karol Bunsch. audioteka. [dostęp 2019-11-06].
  31. Poniższe opisy i datowania według Współcześni polscy pisarze i badacze literatury : słownik biobibliograficzny. T. 3, G-J - OpacWWW - Prolib Integro, opac.mbp.katowice.pl [dostęp 2021-01-08]..

Bibliografia

  • L. M. Bartelski, Polscy pisarze współcześni, PWN, Warszawa 1995, s. 52.  ISBN 83-01-11593-9
  • T. Kudliński, Przedmowa, [w:] K. Bunsch, Nowele zebrane, KAW, Kraków 1986, s. 3-9. ISBN 83-03-01316-5
  • Współcześni polscy pisarze i badacze literatury: słownik biobibliograficzny, Jadwiga Czachowska (red.), Alicja Szałagan (red.), t. 1, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1994, s. 351-352, ISBN 83-02-05444-5, OCLC 830052452.
  • J. Pieszczachowicz. Historia bez iluzji (100-lecie urodzin Karola Bunscha). „Zdanie”. nr 1-4, s. 71-72, 1998. 
  • Encyklopedia Krakowa, red. A. H. Stachowski, PWN, Warszawa-Kraków 2000, ISBN 83-01-13325-2
  • M. Bursztyn, K. Radzymińska, Słownik encyklopedyczny. Literatura polska, Wyd. Europa, Wrocław 2001. ISBN 83-87977-97-7
  • Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej, Barbara Tylicka (red.), Grzegorz Leszczyński (red.), Alicja Baluch, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002, s. 55, ISBN 83-04-04606-7, OCLC 830377723.
  • Wielki leksykon pisarzy polskich, T. 2. Bru – Dąb, red. J. Pieszczachowicz, wyd. Fogra, Kraków 2005. ISBN 83-85719-99-7
  • Słownik Pisarzy Polskich, Elwira Buszewicz, Elżbieta Zarych (red.), Kraków: Wyd. Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, 2008, s. 66, ISBN 978-83-7435-787-6, OCLC 233521626.
  • K. Surowiec, Dyskurs ze współczesnością: o postaciach władców w powieściach piastowskich Karola Bunscha, „Tyczyńskie Zeszyty Naukowe” 2005, nr 1-4, s. 113-125.
  • K. Surowiec, Historiozofia Karola Bunscha, [w:] Literatura i język wczoraj i dziś, red. E. Błachowicz, J. Lizak, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2007, s. 209-222.
  • Sygnowano: Bunsch – malarstwo, grafika, rzeźba, teatr, literatura, (katalog), Szczecin 2016, s. 16-18.
  • J. Bończa-Szabłowski, Wielka planeta Bunsch, „Rzeczpospolita”, 22.04.2016. [dostęp 2016-06-08]
  • P. Benken, Jeden z pokolenia – Karol Bunsch w walce o wolną Polskę (1915–1920), „Klio", nr 43 (4)/2017, s. 107–133. ISSN 1643-8191 [dostęp 2018-08-11]

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Krzyż Walecznych (1920) BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
POL Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego BAR.png
Baretka Odznaki 1000-lecia Państwa Polskiego
Karol Bunsch - w mundurze legionowym, rok 1915.jpg
Karol Bunsch - w mundurze legionowym, rok 1915
AUT Karl-Truppenkreuz BAR.svg
Baretka Krzyża Wojskowego Karola – Austro-Węgry. (Karl-Truppenkreuz)
Płyta na grobie Karola Bunscha i jego żony - fot. F.Bunsch.JPG
Autor: Franciszek Bunsch, Licencja: CC BY 3.0
Płyta na grobie Karola Bunscha i jego żony - fot. F.Bunsch
Alojzy Bunsch - portret syna (Karol Bunsch) ok. 1906, zb. prywatne.JPG
Autor: Franciszek Bunsch, Licencja: CC BY-SA 3.0
Alojzy Bunsch - portret syna (Karol Bunsch) ok. 1906, zb. prywatne
Karol Bunsch, rok 1980 - fot. Adam Bunsch.jpg
Autor: Adam Bunsch, Licencja: CC BY 3.0
Zdjęcie portretowe pisarza Karola Bunscha
Biurko pisarza Karola Bunscha w jego domu w Krakowie.JPG
Autor: Franciszek Bunsch, Licencja: CC BY 3.0
Biurko pisarza Karola Bunscha w jego domu w Krakowie
AUT KuK Kriegsbande BAR.svg
Baretka: Wstążka Wojenna (Kriegsbande) dla odznaczeń austro-węgierskich (m.in.: Militär-Verdienstkreuz; Militär-Verdienstmedaille (Signum Laudis); Franz-Joseph-Orden; Tapferkeitsmedaille).