Karol Krauss

Karol Krauss

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	6 czerwca 1871 Szkło
Data i miejsce śmierci	25 lipca 1945 Kraków
Przebieg służby
Lata służby	1890-1927
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	27 Dywizja Piechoty
Stanowiska	dowódca dywizji
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska obrona Lwowa wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Karol Krauss (ur. 6 czerwca 1871 w Szkle, zm. 25 lipca 1945 w Krakowie) – generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys

Urodził się 6 czerwca 1871 w Szkle, w powiecie jaworowskim, w rodzinie Henryka i Marii z Woszczyńskich^[1]. Kształcił się we Lwowie. Ukończył Szkołę Kadetów Piechoty w Łobzowie. Od 18 sierpnia 1890 był zawodowym oficerem piechoty cesarskiej i królewskiej Armii. Walczył w I wojnie światowej. W 1914 został ranny pod Buskiem i wzięty do niewoli rosyjskiej. Uciekł z niej w 1917 i jako dowódca batalionu, a później 109 pułku piechoty walczył na froncie włoskim. W czasie służby w c. i k. Armii awansował na kolejne stopnie: kadeta (1890), porucznika (1892, nadporucznika (1896), kapitana 2. klasy starszeństwo z 1 maja 1906^[2], kapitana 1. klasy, majora (1915)^[1] i podpułkownika (1917)^[1].

24 listopada 1918 został organizatorem i pierwszym dowódcą 30 pułku piechoty im. Króla Jana Sobieskiego, na czele którego walczył w obronie Lwowa przed Ukraińcami. Pułkiem dowodził do 1 lipca 1919 (w międzyczasie jednostka dwukrotnie zmieniła nazwę na 3 pułk Strzelców Lwowskich i 40 pułk piechoty Strzelców Lwowskich)^[3]. Następnie był komendantem szkoły oficerskiej w obozie ćwiczebnym Frontu Galicyjskiego.

W czasie wojny z bolszewikami, od 25 lutego do 14 czerwca 1920, dowodził 13 pułkiem piechoty oraz XV Brygadą Piechoty w 8 Dywizji Piechoty i XXXII Brygadą Piechoty. 22 maja 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu pułkownika piechoty, w grupie oficerów byłej armii austro-węgierskiej^[4].

1 września 1921 mianowany został dowódcą piechoty dywizyjnej 16 Dywizji Piechoty. 1 listopada 1923 został mianowany zastępcą dowódcy Okręgu Korpusu Nr II w Lublinie^[5]. Jego ówczesny przełożony, generał dywizji Jan Romer napisał o nim w swoich „Pamiętnikach”: „człowiek to wyjątkowej obowiązkowości, sumienności, zdolności i pracy, wyróżnia się wiedzą, doświadczeniem, sądem w pracy, energii moralnej i fizycznej; należy do jednostek wyjątkowych”^[6]. 19 października 1924 został mianowany dowódcą 27 Dywizji Piechoty w Kowlu^[7].

1 grudnia 1924 Prezydent RP, Stanisław Wojciechowski na wniosek Ministra Spraw Wojskowych, generała dywizji Władysława Sikorskiego awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 6. lokatą w korpusie generałów^[8].

Z dniem 1 marca 1927 został mu udzielony dwumiesięczny urlop z zachowaniem uposażenia, a z dniem 30 kwietnia tego roku został przeniesiony w stan spoczynku^[9]. Przez cały okres dowodzenia dywizją jego zastępcą (dowódcą piechoty dywizyjnej) był pułkownik Stanisław Tarabanowicz, także oficer byłej c. i k. Armii. 11 lutego 1927 inspektor armii, generał broni Lucjan Żeligowski w piśmie do Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych, marszałka Polski Józefa Piłsudskiego stwierdził: „poczuwam się do obowiązku zameldowania Panu Marszałkowi, że podczas moich inspekcji miałem możność stwierdzenia wyjątkowo gorliwej i wydatnej pracy gen. Kraussa, stawiającej go w rzędzie generałów o dużym autorytecie i wysokich zaletach żołnierskich. Gdybym był z tytułu mojego stanowiska pytany o opinię wypowiedziałbym się za pozostawieniem gen. Kraussa w służbie czynnej, za zwolnieniem natomiast dowódcy piechoty dywizyjnej 27 DP, płk. Tarabanowicza, który istotnie, według mego zdania, żadnych wartości służbowych nie reprezentuje”^[10]. Opinia generała Żeligowskiego, oficera byłej armii rosyjskiej, nie wpłynęła na zmianę decyzji o przeniesieniu generała Kraussa w stan spoczynku, jednak niewątpliwie przyczyniła się do spensjonowania pułkownika Tarabanowicza, co nastąpiło pięć miesięcy później.

Generał Karol Krauss został osadnikiem wojskowym w kolonii Markowicze (gmina Chorów, powiat horochowski)^[11][12]. Po agresji sowieckiej na Polskę w 1939 przeniósł się do Krakowa. Tam 25 lipca 1945 zmarł^[13]. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie^[14].

Był żonaty ze Stefanią z Drzymalików, z którą miał syna (ur. 1902)^[1].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 2401 – 19 lutego 1922^[15][16]
• Krzyż Walecznych czterokrotnie^[11][17] (po raz pierwszy w 1921 „za męstwo i osobistą odwagę okazane w walce z nieprzyjacielem w obronie Ojczyzny”^[18][19])

Przypisy

Bibliografia

• Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1907. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1906. (niem.)
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny. T. 1 A-Ł. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-87103-55-1.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Jan Edward Romer: Pamiętniki. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2011. ISBN 978-83-11-11629-0.
• Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.
• Andrzej Wojtaszak: Generalicja Wojska Polskiego 1918-1926. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2012. ISBN 978-83-7399-519-2.