Karol Otto Kniaziewicz
 | |
| generał dywizji | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne | Wojsko Rzeczypospolitej |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
    | |
Karol Otto Kniaziewicz herbu własnego (ur. 4 maja 1762 w Asītes (Assieten) w ówczesnej Kurlandii, zm. 9 maja 1842 w Paryżu) – generał dywizji Wojsk Polskich, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, jeden z dowódców Legionów Polskich we Włoszech, twórca i dowódca Legii Naddunajskiej, uczestnik kampanii napoleońskiej, działacz emigracyjny.
Życiorys
W latach 1774-1776 uczył się w Szkole Rycerskiej i w Szkole Artylerii. Służył w 5 regimencie pieszym koronnnym. Wojnę polsko-rosyjską 1792 roku rozpoczął w stopniu porucznika, następnie awansował na majora, jednak po bitwie pod Boruszkowcami utracił ten stopień i został ponownie porucznikiem.
Uczestniczył w bitwie pod Dubienką (18 lipca 1792). Odznaczony Orderem Virtuti Militari w 1792 roku[1]. W czasie insurekcji kościuszkowskiej służył w sztabie gen. Józefa Zajączka, ponownie w stopniu majora. Walczył pod Chełmem. W lipcu tego roku został pułkownikiem, a w sierpniu walczył już jako generał major. Walczył pod Maciejowicami (10 października 1794), gdzie dostał się do rosyjskiej niewoli razem z Tadeuszem Kościuszką. Ułaskawiony przez cara Pawła I wyjechał do Włoch, gdzie w 1797 roku wstąpił do Legionów Polskich jako dowódca 1 Legii.
3 lipca 1798 roku zajął Rzym. Odznaczył się pod Magliano (1 grudnia 1798), 4 grudnia pod Civita Castellana, 9 grudnia zdobył umocnienia pod Calvi oraz 30 grudnia twierdzę Gaeta. W styczniu 1799 roku został mianowany generałem dywizji. Za wojenne zasługi został wyróżniony przywiezieniem do Paryża zdobytych w kampanii neapolitańskiej 100 sztandarów, które osobiście wręczył Dyrektoriatowi. Na mocy uchwały Rady Pięciuset z 6 września 1799 roku, jesienią tego roku zorganizował Legię Naddunajską i 28 listopada otrzymał nominację na jej dowódcę. Na czele Legii bił się pod Offenbach 12 lipca 1800 roku i Hohenlinden (18 października tego roku), walnie przyczyniając się do zwycięstwa Francuzów.
Nie zgadzając się na pokój podpisany w Lunéville 9 lutego 1801 roku, podał się do dymisji. Wrócił do kraju i zajął się swoim majątkiem ziemskim. W 1807 roku nie przyjął propozycji cara Aleksandra I, który proponował mu dowodzenie wojskiem polskim u boku Rosji. W 1812 roku wstąpił do wojska Księstwa Warszawskiego i objął dowództwo 18 Dywizji Piechoty 5 Korpusu Wielkiej Armii ks. Józefa Poniatowskiego. W 1812 roku przystąpił do Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego[2]. Walczył pod Smoleńskiem (17-18 sierpnia 1812), Możajskiem (7 września), Tarutino (18 października) i w bitwie nad Berezyną (26-28 listopada), gdzie na krótko przejął dowództwo nad resztkami Korpusu. Ranny w tej bitwie wrócił do Warszawy. W dowód uznania jego zasług wojennych został odznaczony 17 listopada 1812 Krzyżem Komandorskim Orderu Virtuti Militari.
W marcu 1813 roku porzucił służbę u boku Napoleona. W maju 1814 roku został powołany przez króla Aleksandra do prac w Komitecie Organizacyjnym Wojskowym, jednak na skutek sporów z wielkim księciem Konstantym w grudniu wystąpił z tego Komitetu i opuścił kraj. Od 1817 roku mieszkał w Dreźnie, następnie w Paryżu. Po wybuchu powstania listopadowego został przedstawicielem Rządu Narodowego w Paryżu.
Po upadku powstania pozostał na emigracji. Był animatorem życia naukowego oraz autorytetem moralnym Wielkiej Emigracji. Członek władz Związku Jedności Narodowej[3]. Jako stały gość domu Mickiewiczów należał do grona pierwszych słuchaczy recytacji powstających strof Pana Tadeusza. Uznawany jest za współtwórcę Biblioteki Polskiej w Paryżu Jego pasierbica Aleksandra była żoną gen. Michała Gedeona ks. Radziwiłła, Naczelnego Wodza armii powstańczej.
Był członkiem wolnomularstwa[4].
Jako posiadacz francuskiej nagrody narodowej w postaci broni nagrodowej 24 września 1803 automatycznie został wliczony w poczet Legionistów (później przemianowanych na Kawalerów) Legii Honorowej. 14 czerwca 1804 został odznaczony Złotym Orłem tego samego orderu (czyli insygniami Oficera, błędnie opisywanymi jako insygnia Komandora, o czym świadczy wysokość jego pensji orderowej, pobieranej z tytułu tego odznaczenia[5]), jego nazwisko widnieje na Łuku Triumfalnym w Paryżu.
Miejsce spoczynku
Został pochowany na Cmentarzu w Montmorency pod Paryżem.
Przypisy
- ↑ Spis Kawalerów Orderu Virtuti Militari z 1792 roku, Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Królestwa Polskiego, sygn. 178, s. 133-134.
- ↑ Dziennik Konfederacyi Jeneralnej Królestwa Polskiego. 1812, nr 18, s. 167.
- ↑ Joanna Nowak, Władysław Zamoyski, o sprawę polską w Europie (1848-1868), Poznań 2002, s. 32-33.
- ↑ Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, 1980, s. 59.
- ↑ Tadeusz Jeziorowski: The Napoleonic Orders. Ordery Napoleońskie. Warszawa 2018, s. 31-35
Bibliografia
- Andrzej Szutowicz, Gen. Karol Kniaziewicz (1762-1842), Kawaliera, Drawno 2005.
- Henryk P. Kosk, Generalicja polska, t. 1, Wydawnictwo Ajaks, Pruszków 1998.
- Marek Tarczyński, Generałowie powstania listopadowego, Wydawnictwo MON, Warszawa 1988.