Karolina Południowa

Karolina Południowa

State of South Carolina

stan
8. stan od 23 maja 1788
Most Arthura Ravenela łączący Charleston z Mount Pleasant.
Pieczęć Flaga
Dewiza: Dum spiro spero Animis opibusque parati
Państwo	Stany Zjednoczone
Stolica	Columbia
Kod ISO 3166-2	US-SC
Gubernator	Henry McMaster (R)
Powierzchnia	82 933 km²[1]
Populacja (2017) • liczba ludności	5 024 369[2]
• gęstość	51,45 os./km²
Strefa czasowa	UTC-05:00 UTC-04:00
Języki urzędowe	angielski
Położenie na mapie USA
Strona internetowa
Portal Stany Zjednoczone

Karolina Południowa (ang. South Carolina)(wymowa:/ˌsaʊθ kærəˈlaɪnə/) – stan w południowo-wschodniej części Stanów Zjednoczonych, graniczący od północy z Karoliną Północną, od południowego zachodu z Georgią. Granicę wschodnią stanowi Ocean Atlantycki.

Karolina Południowa jako ósmy stan ratyfikowała konstytucję USA w 1788 roku. Do 1860 roku 10% z 4 milionów amerykańskich niewolników mieszkało w Karolinie Południowej. Stan znany jest ze swojej roli w wojnie secesyjnej i jako pierwszy odłączył się od Unii w grudniu 1860 roku^[3].

Obszar metropolitalny Greenville–Spartanburg–Anderson jest największy w stanie i obejmuje blisko 1,5 mln mieszkańców.

Symbole stanu

• Dewiza: Dum Spiro Spero (Dopóki żyję, nie tracę nadziei)
• Przydomek: Palmetto State
• Znaczenie przydomku: Stan Palmy
• Symbole: jaśmin, palma palmetto, strzyżyk

Historia

• 1562–1563 – francuscy osadnicy hugenoci zakładają osady Charlesfort i Fort Caroline.
• do połowy XVII wieku pozostawała pod formalnym władaniem Hiszpanii.
• 1663 – terytorium Karoliny przekazane przez ówczesnego króla Anglii, Karola II Stuarta, ośmiu lordom angielskim.
• 1730 – podział kolonii na dwie odrębne – Prowincję Karoliny Północnej i Prowincję Karoliny Południowej.
• 1780 – bitwa pod Kings Mountain.
• 1781 – bitwa pod Cowpens (rewolucja amerykańska).
• 23 maja 1788 – ratyfikacja konstytucji Stanów Zjednoczonych.
• 20 grudnia 1860 – anulowanie aktu ratyfikacji konstytucji. Początek secesji.
• 12 kwietnia 1861 – początek ostrzału artyleryjskiego Fortu Sumter przez wojska Konfederacji. Początek wojny secesyjnej.
• 16 czerwca 1944 – stracono George’a Stinneya, najmłodszą ofiarę krzesła elektrycznego.

Geografia

Mapa stanu Karolina Południowa

Karolina Południowa znajduje się na wschodnim wybrzeżu USA w połowie drogi między Nowym Jorkiem a Miami^[4]. Na północy graniczy z Karoliną Północną, na południu i zachodzie ze stanem Georgia (granica biegnie wzdłuż rzeki Savannah). Granicę wschodnią stanowi Ocean Atlantycki, którego wybrzeże liczy 297,7 km (185 mil)^[5]. Administracyjnie jest podzielona na 46 hrabstw. Największe miasta to Columbia (stolica), Charleston, Mount Pleasant i Rock Hill.

Ukształtowanie powierzchni

Około 40% powierzchni stanu zajmuje nadmorska równina, której wyniesienie nad poziom morza zawiera się w przedziale między 15 a 60 m n.p.m.^[5] Centralna część także jest równinna a tylko północna i zachodnia część (granica z Georgią i Karoliną Północną) ma charakter podgórski z fragmentem łańcucha Blue Ridge Range należącego do Appalachów. Jednak i tutaj wysokość mieści się w przedziale między 300 a 600 m n.p.m. z nielicznymi wierzchołkami powyżej 915 m^[5]. Najwyższy szczyt Karoliny Południowej to Sassafras Mountain o wysokości 1077 m n.p.m.^[6]

Klimat

Klimat Karoliny Południowej należy do grupy klimatów umiarkowanych, ciepłych. Prawie cały obszar należy do klimatu subtropikalnego wilgotnego (w klasyfikacji klimatów Köppena 'Cfa'^[5][7]). Tylko nieliczne, wyniesione tereny podgórskie należą do klimatu umiarkowanego oceanicznego (‘Cfb’)^[7]. Klimaty te wyróżniają się ciepłym do gorącego lata i umiarkowaną zimą. Temperatura najzimniejszego miesiąca zawiera się w przedziale między –3 °C a 17 °C^[7]. Najniższa temperatura zanotowana w Karolinie Południowej miała miejsce 21 stycznia 1985 w Caesars Head i wyniosła –27 °C, podczas gdy najwyższą, 44 °C, zanotowano kilkukrotnie^[5].

Czasami w stan uderzają lub zbliżają się do jego wybrzeża huragany i burze tropikalne^[4].

Większe miasta

Demografia

Gęstość zaludnienia w Karolinie Południowej.

Spis ludności z roku 2010 stwierdza, że stan Karolina Południowa liczy 4 625 364 mieszkańców, co oznacza wzrost o 613 352 (15,3%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,8% populacji, 22,0% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 17,2% to osoby mające 65 i więcej lat. 51,5% ludności stanu stanowią kobiety^[9].

Język

Najpowszechniej używanymi językami są^[10]:

• język angielski – 93,39%
• język hiszpański – 4,23%
• język francuski – 0,31%
• język niemiecki – 0,29%.

Rasy i pochodzenie

Według spisu z 2010 roku, 68,5% mieszkańców stanowiła ludność biała (63,8% nie licząc Latynosów), 27,3% to Afroamerykanie, 1,9% miało rasę mieszaną, 1,7% to Azjaci, 0,5% to rdzenna ludność Ameryki, 0,1% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 5,7% ludności stanu^[9].

Według danych z 2018 roku poza osobami pochodzenia afroamerykańskiego, do największych grup należą osoby pochodzenia „amerykańskiego” (11,1%), niemieckiego (9,7%), irlandzkiego (9,1%) i angielskiego (8,7%). Istnieją także duże grupy osób pochodzenia meksykańskiego (150,6 tys.), włoskiego (150,2 tys.), szkocko–irlandzkiego (115,7 tys.), szkockiego (114,4 tys.), francuskiego (105,1 tys.), polskiego (69,1 tys.) i afrykańskiego (53,8 tys.)^[11].

Religia

Pierwszy Kościół Baptystyczny w Darlington.

Dane z 2014^[12]:

• protestanci – 66% (głównie baptyści, metodyści, bezdenominacyjni i zielonoświątkowcy)
• brak religii – 19% (w tym ateiści – 1% i agnostycy – 3%)
• katolicy – 10%
• mormoni – 1%
• pozostali – 4% (w tym: świadkowie Jehowy, bahaici, muzułmanie, żydzi, prawosławni, hindusi, buddyści i unitarianie uniwersaliści^[13]).

Gospodarka

Elektrownia atomowa Oconee (1974), będąca największą stacją nuklearną w stanie.

Sztuczne Jezioro Jocassee.

(c) Pollinator z angielskojęzycznej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0

Pole sojowe gotowe do zbiorów w Hrabstwie Orangeburg.

Karolina Południowa należy do stanów mało zamożnych. Produkt krajowy brutto w Karolinie Południowej w 2015 roku osiągnął wartość 167,7 mld USD^[14], co uplasowało stan na 18. miejscu w Stanach Zjednoczonych^[14]. Roczny wzrost PKB w 2016 roku wyniósł 1,4% i był nieznacznie poniżej średniej w Stanach Zjednoczonych (średnia dla wszystkich stanów w 2016 roku wyniosła 1,5%)^[15]. W przeliczeniu na głowę mieszkańca w 2016 roku PKB wyniósł 37 063 co uplasowało stan na 46. miejscu spośród amerykańskich stanów (średnia krajowa w 2016 wyniosła 50 577 USD)^[16][17].

Zasoby naturalne, energia i przemysł

Produkcja energii pierwotnej w Karolinie Południowej pochodzi z elektrowni jądrowych, które wytwarzają ponad połowę energii elektrycznej w stanie. W 2018 roku Karolina Południowa zajęła trzecie miejsce w kraju, po Illinois i Pensylwanii, zarówno pod względem zdolności wytwarzania energii jądrowej, jak i rocznej produkcji energii jądrowej^[4].

Największym sektorem zużywającym energię końcową jest sektor przemysłowy, który odpowiada za około jednej trzeciej zużycia energii przez stan. Stanowa działalność produkcyjna obejmuje montaż motoryzacyjny i lotniczy, chemikalia i tworzywa sztuczne, produkty z papieru i drewna, gotowe wyroby metalowe i metale pierwotne, maszynerię, sprzęt elektryczny, komputery i produkty elektroniczne, produkty spożywcze i przetwórstwo, a także tekstylia^[4].

Sektor transportowy jest drugim co do wielkości sektorem energochłonnym i wykorzystuje prawie jedną trzecią energii stanu, głównie benzynę silnikową. Sektor mieszkaniowy zużywa około jednej piątej energii stanu, a sektor komercyjny zużywa około jednej szóstej. W 2018 roku około jednej piątej energii elektrycznej wytwarzanej przez stan dostarczały elektrownie węglowe. Stan nie ma własnych zasobów węgla, prawie wszystkie dostawy węgla do elektrowni stanowych w Karolinie Południowej docierają koleją z Kentucky i Illinois^[4].

Karolina Południowa nie ma własnych zasobów ropy naftowej, ani gazu ziemnego. Zasoby te docierają rurociągami międzystanowymi. Zużycie benzyny na mieszkańca w Karolinie Południowej należy do najwyższych w kraju^[4].

Przez stan przepływa kilka większych rzek, które płyną z głębi kraju i uchodzą do oceanu, a rzeki i jeziora Karoliny Południowej zapewniają znaczny potencjał energii wodnej. Przy ponad połowie zalesionego obszaru Karoliny Południowej, odpady drzewne z lasów stanowych, tartaków i przemysłu drzewnego dają znaczne ilości biomasy. Energia wodna, biomasa i energia słoneczna to podstawowe odnawialne zasoby Karoliny Południowej, które w 2018 roku stanowiły około 6% krajowej produkcji netto energii elektrycznej^[4].

Rolnictwo

Karolina Południowa jest uznawana za wiodącego producenta drobiu. W 2018 roku drób stanowił 40% wpływów pieniężnych z rolnictwa. Znajduje się tutaj ponad 25 tysięcy farm rozrzuconych po całym stanie, a do głównych upraw należą kukurydza, bawełna, soja, orzeszki ziemne, brzoskwinie i pszenica. Powszechna jest także hodowla bydła i indyków^[18].

Uczelnie

• Allen University
• Anderson University
• Charleston Southern University
• Clemson University
• The Citadel (Military College of South Carolina)
• South Carolina State University
• University of South Carolina

Zobacz też

• gubernator Karoliny Południowej

Przypisy