Kasztanowa mowa

Józef Stalin i Adolf Hitler – dwaj sojusznicy
Wiaczesław Mołotow i Stalin podczas podpisania paktu Ribbentrop–Mołotow, 23 sierpnia 1939

„Kasztanowa mowa” (ros. Речь о жареных каштанах) – potoczna nazwa przemówienia Józefa Stalina, wygłoszonego 10 marca 1939 roku, zapowiadającego zbliżenie niemiecko-sowieckie przed podpisaniem paktu Ribbentrop-Mołotow.

Okoliczności

Przemówienie, które przeszło do historii pod nazwą „kasztanowej mowy”, było referatem sprawozdawczym poświęconym polityce zagranicznej ZSRR, wygłoszonym przez Stalina 10 marca 1939 roku podczas obrad XVIII Zjazdu Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) w Moskwie. Referat ten był emitowany przez moskiewskie radio.

Treść

W swoim referacie Stalin stwierdził, że „podtrzymujemy pokój i wzmocnienie związków gospodarczych z wszystkimi państwami, stoimy i będziemy stać na tej pozycji, o ile te kraje dotrzymywać się będą tych samych relacji ze Związkiem Radzieckim, o ile nie będą próbować naruszać interesów naszego państwa” („Мы стоим за мир и укрепление деловых связей со всеми странами, стоим и будем стоять на этой позиции, поскольку эти страны будут держаться таких же отношений с Советским Союзом, поскольку они не попытаются нарушить интересы нашей страны”)[1]. W polskiej publicystyce fragment ten jest przytaczany w formie „Związek Radziecki może porozumieć się z każdym państwem, bez względu na jego ustrój”. Zapowiedź gotowości do współpracy „z wszystkimi” sugerowało zbliżenie z III Rzeszą, którą ku zdumieniu zebranych przedstawił w bardziej korzystnym świetle od państw demokracji zachodnich. Przywódca Związku Radzieckiego skrytykował jednocześnie w swoim przemówieniu zachodnie państwa kapitalistyczne, które oskarżył o podżeganie do wojny oraz o próby wciągnięcia ZSRR do konfliktu przeciw Rzeszy Niemieckiej.

Nazwa „kasztanowej mowy” wzięła się bezpośrednio ze słów Stalina, który stwierdził, że nie pozwoli, aby Związek Radziecki „został wciągnięty do konfliktów przez podżegaczy wojennych, którzy przywykli do tego, by inni wyciągali za nich kasztany z ognia”[a][2][3]. Stalin w przemówieniu tym twierdził także, że pakt antykominternowski wymierzony jest nie przeciwko ZSRR, ale przeciw zachodnim krajom kapitalistycznym jak Anglia, Francja i USA[4].

Reakcje

„Kasztanowa mowa” Stalina spotkała się z entuzjastyczną reakcją Berlina i była punktem zwrotnym w poprawie stosunków Niemiec z Rosją Sowiecką bezpośrednio przed wybuchem II wojny światowej. W dalszej perspektywie ocieplenie to doprowadziło do podpisania przez oba państwa paktu Ribbentrop-Mołotow oraz wspólnego sojuszu militarnego i gospodarczego.

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ W oryginale: Не давать втянуть в конфликты нашу страну провокаторам войны, привыкшим загребать жар чужими руками („...podżegaczy, którzy przywykli rozgrzebywać żar cudzymi rękami”)[1]

Przypisy

  1. ↑ a b И. Сталин. Отчетный доклад на XVIII съезде партии о работе ЦК ВКП(б), petroleks.ru [dostęp 2017-04-20].
  2. ↑ Andrzej Leszek Szcześniak „Zmowa. IV Rozbiór Polski” Wyd. ALFA, Warszawa 1990.
  3. ↑ Leszek Moczulski, „Wojna polska 1939”, Bellona, 2009 ISBN 83-11-11584-2.
  4. ↑ „Białe plamy. ZSRR–Niemcy 1939–1941”, Mokslas, Wilno 1990.

Bibliografia

  • Andrzej Leszek Szcześniak: Zmowa. IV Rozbiór Polski. Warszawa: Alfa, 1990.
  • Białe plamy. ZSRR–Niemcy 1939–1941. Wilno: Mokslas, 1990.

Media użyte na tej stronie

Stalin Hitler.png
Photomontage of Joseph Stalin's and Adolf Hitler's portraits. Inspired by the cover of Richard Overy's The Dictators ISBN 978-0713993097. The image serves as an illustration to the concept of totalitarianism promoted in this and similar books.
MolotovRibbentropStalin.jpg
Soviet Foreign Minister Vyacheslav Molotov signs the German–Soviet Treaty of Friendship in Moscow, September 28, 1939; behind him are Richard Schulze-Kossens (Ribbentrop's adjutant), Boris Shaposhnikov (Chief of staff of the Red Army), Joachim von Ribbentrop, Joseph Stalin, Vladimir Pavlov (Soviet translator). Alexey Shkvarzev (Soviet ambassador in Berlin), stands next to Molotov.