Katastrofa lotu PLL LOT w Rumunii (1938)

Katastrofa lotu PLL LOT w Rumunii (1938)

Samolot, który uległ katastrofie
Państwo	Rumunia
Miejsce	okolice wsi Găinești
Data	22 lipca 1938
Godzina	17:52 czasu polskiego
Rodzaj	zderzenie samolotu z ziemią
Ofiary	14 osób
Ocaleni	0 osób
Statek powietrzny
Typ	Lockheed L-14H
Użytkownik	PLL LOT
Numer	SP-BNG
Start	Czerniowce, Królestwo Rumunii
Cel lotu	Bukareszt, Królestwo Rumunii
Pasażerowie	11 osób
Załoga	3 osoby
Położenie na mapie Rumunii miejsce zdarzenia
47°33′N 25°53′E/47,550000 25,883333

Cmentarz parafialny w Świątnikach Górnych.
Grób pilota Władysława Kotarby

Katastrofa lotu PLL LOT w Rumunii (1938) – katastrofa samolotu pasażerskiego PLL „LOT” Lockheed L-14H, lecącego z rumuńskich Czerniowiec do Bukaresztu, 22 lipca 1938 roku o godzinie 17.52 w pobliżu wsi Găinești, na południe od miejscowości Gura Humorului, na obszarze Bukowiny ówczesnego Królestwa Rumunii.

Okoliczności

W piątek 22 lipca 1938 samolot linii PLL „LOT” typu Lockheed L-14H o numerze SP-BNG^[1] wykonywał lot z Czerniowiec do Bukaresztu, stanowiący część rejsu Warszawa–Bukareszt, z dwoma międzylądowaniami: we Lwowie i Czerniowcach. Do Lwowa samolot przyleciał o godz. 14.25. Tam do maszyny dosiadło się czterech pasażerów. Start maszyny z lotniska w Czerniowcach nastąpił o godz. 17.25. O godz. 17.38 kapitan samolotu przekazał do lotniska w Czerniowcach radiowy meldunek informujący o wysokości lotu 2000 m oraz o niekorzystnych warunkach atmosferycznych, w tym o wyładowaniach atmosferycznych, skutkujących złym odbiorem.

W czasie wypadku panowały niekorzystne warunki atmosferyczne: zachmurzenie, pojawiały się błyskawice, lekki deszcz (mżawka). W tych warunkach samolot przelatując przez ciemne chmury miał wpaść w korkociąg, po czym uległ zderzeniu z ziemią na obszarze wzgórza w sosnowym lesie Dorotea Latonica^[2], na terenie górskim (do ok. 900 m n.p.m.), na południe od miejscowości Gura Humorului, ok. 20 km od Kimpulunga^[3]. Świadkiem wypadku był oficer rumuński, por. Constantin Pitu, który wówczas przebywał wraz z grupą skautów w pobliżu wsi Găinești. Zgłoszenie o wypadku przyjął posterunek policji w miejscowości Stulpicani. Ratownicy rumuńscy przybyli na miejsce upadku maszyny ok. godz. 23.

Ofiary

Na pokładzie maszyny w chwili wypadku przebywało trzech członków załogi i jedenastu pasażerów. Wszyscy ponieśli śmierć. Prócz kapitana maszyny kilka innych osób na jej pokładzie było pilotami.

1. sierż. pil. Władysław Kotarba^[4] – kapitan maszyny
2. Zygmunt Zarzycki – radiooperator
3. Franciszek Panek – mechanik
4. kpt. Olimpiusz Nartowski – pilot, przebywający służbowo w samolocie celem zapoznania z przebiegiem lotu na tej trasie
5. Edward Gozdowski (lub Grazdowski) – pracownik Ambasady RP w Bukareszcie
6. mjr Masakatsu Waka – członek sztabu generalnego Cesarstwa Japonii, z-ca attaché wojskowego Japonii w Polsce, wyznaczony na attaché wojskowego w Bukareszcie^[5]
7. kpt. pil. Władysław Gnyś^[a][7] zmierzający na zawody lotnicze na wyspie Rodos
8. kpt. obs. Tadeusz Leszek Leszczyc-Waliszewski^[7]
9. inż. Radi Radew
10. dr Lemuel Caro – obywatel Stanów Zjednoczonych, lekarz, dziennikarz, pilot-amator
11. por. armii rumuńskiej Jonescu – komendant lotniska w Czerniowcach^[8]
12. dr Bodea
13. dr Nissenbaum
14. Ionel Fernic – kompozytor, pilot, spadochroniarz^[9] (w polskich w doniesieniach prasowych podawano także "inż. Ternir" bądź "Hernitz")

Wydobycia zwłok ze szczątków rozbitego samolotu dokonała komisja pod kierownictwem kierownika „Lotu” w Czerniowcach, kpt. Daszewskiego^[10][11]. Na miejsce wypadku udała się z Warszawy specjalna komisja oraz rumuńska komisja Aviatia Civila^[12]. Zwłoki ośmiu ofiar katastrofy zostały przetransportowane pociągiem z Czerniowiec do Lwowa od 27 do 28 sierpnia 1938, po czym część z nich została przewieziona do Warszawy, a inne do miast pochodzenia ofiar^[13].

Badanie przyczyn

Badanie przyczyn wypadku podjęła polsko-rumuńska komisja lotnicza. Zakończenie jej prac uniemożliwił wybuch II wojny światowej oraz utrata dokumentów badań w jej trakcie. Część ekspertów ds. wypadków wskazywała na warunki atmosferyczne (uderzenie pioruna), najbardziej prawdopodobne jest przetarcie linki steru wysokości^[1] i utrata sterowności – na co wskazywał nietypowy przebieg zachowanego zapisu na pokładowym barografie.

Przyjmuje się, że przyczyny katastrofy nie zostały do końca wyjaśnione^[14].

Inne informacje

Doniesienia prasowe informowały, że z lotu zakończonego wypadkiem, zrezygnowali urzędnik podsekretarz stanu MSZ Jan Szembek (udający się do Bukaresztu na pogrzeb królowej Marii Koburg) i lwowski aktor Kazimierz Wajda ps. „Szczepko”^[15][16].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.
• Straszliwa katastrofa samolotu polskiego. „Nowy Dziennik”, s. 1, Nr 201 z 23 lipca 1938. 
• Katastrofa samolotu P. L. L. „LOT”. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 165 z 24 lipca 1938. 
• Straszna katastrofa lotnicza. „Siedem Groszy”, s. 1, Nr 202 z 24 lipca 1938. 
• Tragiczna katastrofa polskiego samolotu. „Warszawski Dziennik Narodowy”, s. 1, Nr 201 z 24 lipca 1938. 
• Straszliwa katastrofa polskiego samolotu pasażerskiego. „Orędownik”, s. 1-2, Nr 168 z 25 lipca 1938. 
• Po strasznej katastrofie. „Polska Zachodnia”, s. 1, Nr 202 z 25 lipca 1938. 
• Specjalna komisja techniczna bada przyczynę katastrofy samolotu polskiego. „Głos Lubelski”, s. 1, Nr 202 z 25 lipca 1938. 
• Szczegóły strasznej katastrofy samolotowej. „Goniec Częstochowski”, s. 1-2, Nr 168 z 28 lipca 1938. 
• Polski samolot pasaż. rozbił się w Rumunii. „Orędownik”, s. 4, Nr 84 z 26 lipca 1938. 
• Włodzimierz Kalicki: 22 lipca 1938 r. Pogrom lotników. Gazeta Wyborcza, 2007-07-24. [dostęp 2015-08-28].
• Witold Szczygieł: 22 lipca 1938 r. Tajemnica w Karpatach Bukowińskich. Muzeum Ślusarstwa im. Marcina Mikuły w Świątnikach Górnych. [dostęp 2015-08-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-24)].