Kaudipteryks

Kaudipteryks
	Caudipteryx
	Ji, Currie, Norell & Ji, 1998
	Okres istnienia: 127 mln lat temu PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q ↓
	; Szkielet kaudipteryksa; (Museum am Löwentor, Stuttgart)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	teropody
Infrarząd	tetanury
(bez rangi)	celurozaury
Nadrodzina	owiraptorozaury
Rodzina	Caudipteridae
Rodzaj	kaudipteryks
Gatunki
	C. zoui Ji, Currie, Norell i Ji, 1998 (typowy); C. dongi Zhou i Wang, 2000;
	C. zoui Ji, Currie, Norell i Ji, 1998 (typowy); C. dongi Zhou i Wang, 2000;

Kaudipteryks (Caudipteryx) – rodzaj teropoda z grupy celurozaurów, jedyny oprócz similikaudipteryksa znany przedstawiciel rodziny Caudipteridae. Jego nazwa oznacza "opierzony ogon".

Żył we wczesnej kredzie (ok. 127 mln lat temu) na terenach dzisiejszej Azji. Jego szczątki znaleziono w chińskiej w prowincji Liaoning.

Kaudipteryks był opierzony jedynie na ogonie i kończynach przednich. Reszta ciała pokryta była puchem. Posiadał już dobrze rozwinięte sterówki ogonowe, lecz nie mógł latać, gdyż jego barki były zbyt krótkie by zwierzę mogło wzbić się w powietrze. Cechą charakterystyczną kaudipteryksa były również duże oczodoły, co pozwala przypuszczać, iż zwierzę to miało bardzo dobry wzrok. Prawdopodobnie był roślinożerny, lecz swoją dietę uzupełniał o owady i inne małe bezkręgowce.

Badania Rothschilda i wsp. (2012) sugerują, że u kaudipteryksów często (w 30% próby badawczej) występowała choroba zwyrodnieniowa stawów (osteoarthritis) – częściej niż u współczesnych ptaków i znacznie częściej niż u ssaków^[1].

Klasyfikacja

Według przyjętego konsensusu, opartego na kilku analizach kladystycznych, Caudipteryx jest bazalnym przedstawicielem owiraptorozaurów – grupy nieptasich teropodów^[2]. Pierwsza analiza filogenetyczna uwzględniająca kaudipteryksa zasugerowała, że jest on taksonem siostrzanym kladu Avialae^[3]. Jednak według przeprowadzonej przez Halszkę Osmólską i współpracowników analizy kladystycznej (2004) wszystkie owiraptory byłyby ptakami. Wedle tej analizy ptaki wyewoluowały z bazalniejszych teropodów, a jedna z ich linii ewolucyjnych utraciła zdolność do lotu i dała początek owiraptorom^[4]. Kaudipteryksa za wtórnie nielotnego uznawali także Lü Junchang et al.^[5], Teresa Maryańska i współpracownicy^[6] oraz Gregory Paul^[7]. W 2005 roku Gareth Dyke i Mark Norell stwierdzili jednak, że nie ma powodów, by Caudipteryx uznawać za ptaka^[2], co przyjęła większość późniejszych autorów.

Galeria

Skamieniałość Caudipteryx zoui (Hong Kong Science Museum)
(c) I, Laikayiu, CC-BY-SA-3.0
Skamieniałość Caudipteryx zoui (Hong Kong Science Museum)
Porównanie rozmiarów kaudipteryksa i człowieka

Przypisy

↑ Bruce M. Rothschild, Zheng Xiaoting, Larry D. Martin. Osteoarthritis in the early avian radiation: Earliest recognition of the disease in birds. „Cretaceous Research”. 35, s. 178–180, 2012. DOI: 10.1016/j.cretres.2011.12.008 (ang.).
↑ ^a ^b Gareth J. Dyke, Mark A. Norell. Caudipteryx as a non-avialan theropod rather than a flightless bird. „Acta Palaeontologica Polonica”. 50 (1), s. 101–116, 2005 (ang.).
↑ Ji Qiang, Philip J. Currie, Mark A. Norell, Ji Shu'an. Two feathered dinosaurs from northeastern China. „Nature”. 393, s. 753–761, 1998. DOI: 10.1038/31635 (ang.).
↑ Halszka Osmólska, Philip J. Currie, Rinchen Barsbold: Oviraptorosauria. W: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004, s. 165–183. ISBN 0-520-24209-2.
↑ Lü J. i inni: Oviraptorosaurs compared to birds. W: Zhou Zhonghe, Zhang Fucheng (red.): Proceedings of the 5th Symposium of the Society of Avian Paleontology and Evolution. Beijing Science Press, 2002, s. 175–189.
↑ Teresa Maryańska, Halszka Osmólska, Mieczysław Wolsan. Avialan status for Oviraptorosauria. „Acta Palaeontologica Polonica”. 47 (1), s. 97–116, 2002 (ang.).
↑ Gregory S. Paul: Dinosaurs of the Air: The Evolution and Loss of Flight in Dinosaurs and Birds. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2002. ISBN 0-8018-6763-0.

[osteoarthritis-1] Bruce M. Rothschild, Zheng Xiaoting, Larry D. Martin. Osteoarthritis in the early avian radiation: Earliest recognition of the disease in birds. „Cretaceous Research”. 35, s. 178–180, 2012. DOI: 10.1016/j.cretres.2011.12.008 (ang.).

[DN05-2] Gareth J. Dyke, Mark A. Norell. Caudipteryx as a non-avialan theropod rather than a flightless bird. „Acta Palaeontologica Polonica”. 50 (1), s. 101–116, 2005 (ang.).

[JCNJ-3] Ji Qiang, Philip J. Currie, Mark A. Norell, Ji Shu'an. Two feathered dinosaurs from northeastern China. „Nature”. 393, s. 753–761, 1998. DOI: 10.1038/31635 (ang.).

[Dinosauria-4] Halszka Osmólska, Philip J. Currie, Rinchen Barsbold: Oviraptorosauria. W: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004, s. 165–183. ISBN 0-520-24209-2.

[Lu05-5] Lü J. i inni: Oviraptorosaurs compared to birds. W: Zhou Zhonghe, Zhang Fucheng (red.): Proceedings of the 5th Symposium of the Society of Avian Paleontology and Evolution. Beijing Science Press, 2002, s. 175–189.

[MOW02-6] Teresa Maryańska, Halszka Osmólska, Mieczysław Wolsan. Avialan status for Oviraptorosauria. „Acta Palaeontologica Polonica”. 47 (1), s. 97–116, 2002 (ang.).

[Paul-7] Gregory S. Paul: Dinosaurs of the Air: The Evolution and Loss of Flight in Dinosaurs and Birds. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2002. ISBN 0-8018-6763-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Infrarzędy dinozaurów	ankylozaury ceratopsy ceratozaury ornitopody pachycefalozaury prozauropody stegozaury tetanury zauropody
Era dinozaurów	era mezozoiczna trias wymieranie triasowe jura kreda wymieranie kredowe
Dyscypliny powiązane	biologia paleontologia paleobotanika geologia ewolucja

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Kaudipteryks

Klasyfikacja

Galeria

Przypisy

Media użyte na tej stronie