Kazimierz Noiszewski

Kazimierz Noiszewski (ur. 11 września 1859 w Wilnie, zm. 5 lipca 1930 w Warszawie) – polski lekarz okulista, docent Wojskowej Akademii Medycznej w Sankt Petersburgu, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i Uniwersytetu Warszawskiego, wynalazca elektroftalmu, członek rzeczywisty TNW.

Życiorys

Jego ojcem był Józef Bazyli Noyszewski, powstaniec styczniowy, za udział w powstaniu zesłany wraz z rodziną do Tuły. Kazimierz Noiszewski w 1877 ukończył gimnazjum w Orle, w 1883 medycynę w Moskwie. Wkrótce wyjechał za granicę dla pogłębienia wiedzy okulistycznej. Przebywał w Krakowie w klinice prof. Lucjana Rydla, Wiedniu (u prof. Michała Borysiekiewicza i Paryżu (u prof. Photinosa Panasa).

Po powrocie do Rosji w 1887 podjął prywatną praktykę okulistyczną w kurorcie Pohulanka nad Dźwiną koło Dyneburga. Wkrótce założył tam klinikę okulistyczną, która zyskała duży rozgłos, a sam Noiszewski, dzięki licznym publikacjom, stał się znany w całej Rosji. W 1900 uzyskał tytuł doktora medycyny. W 1908 za pracę O jaskrze prostej i jej zależności od różnicy ciśnienia między gałką a czaszką został docentem w Wojskowej Akademii Medycznej w Petersburgu. Otrzymał też nagrodę im. J. Moczutkowskiego.

W latach 1908–1918 wykładał fizjologię i patologię wzroku, równolegle prowadząc swoją lecznicę. Od 1907 był aktywnym członkiem Związku Polskich Lekarzy i Przyrodników w Petersburgu.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę wrócił do kraju i podjął pracę w Ministerstwie Zdrowia. Skierowany w 1919 do Wilna współtworzył tam Uniwersytet Wileński. Jako profesor zwyczajny objął katedrę okulistyki, prowadził wykłady z diagnostyki, higieny i terapii narządu wzroku. W 1920 zorganizował I Wszechpolski Zjazd Okulistyczny w Warszawie.

W 1921 przeniósł się do Warszawy, gdzie otrzymał stanowisko profesora zwyczajnego Uniwersytetu Warszawskiego. W Uniwersytecie utworzył Katedrę i Klinikę Okulistyczną UW w IV pawilonie Szpitala św. Ducha w Warszawie. Został jej pierwszym kierownikiem. W tym samym roku został drugim prezesem Polskiego Towarzystwa Okulistycznego. Pełnił tę funkcję w latach 1921–1930^[1].

Grób Kazimierza Noiszewskiego na Starych Powązkach w Warszawie

W 1923 założył czasopismo „Klinika Oczna” i został jego redaktorem naczelnym. Po przejściu na emeryturę w październiku 1929 nadal pracował naukowo. Na krótko przed śmiercią przygotował do druku książkę Choroby oczne, z którymi najczęściej spotyka się lekarz – praktyk. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 171-3-24)^[2].

Dorobek naukowy

Noiszewski opracował zasady działania elektroftalmu (tzw. sztucznego oka), oparte na występowaniu zmienności przewodnictwa selenu i wyzyskaniu tej cechy w przetwarzaniu bodźców świetlnych na dotykowe i dźwiękowe (1889).

Uchodzi za wynalazcę trychestozjometru do badania wrażliwości czuciowej oka oraz innych przyrządów stosowanych w okulistyce. Pozostawił około 180 oryginalnych prac w języku polskim, rosyjskim, niemieckim i francuskim.

Wybrane prace

• Barwikowica (Retinitis pigmentosa) i choroby pamięci, woli i mowy (1887)
• Elektroftalm (1889)
• Anatomia czaszkojamu. Próba rozumowego mianownictwa (1889)
• Leczenie operacyjne jaglicy i łuszczki (1897)
• O jaskrze prostej i jej zależności od różnicy ciśnienia między gałką a czaszką (1908)
• Воленосковая чувствительность кожы (1920)
• Podręcznik do badania ostrości wzroku dla studentów i lekarzy^[3] (1920)
• Wykład chorób oczu (1925)
• Le méchanisme hydraulique de l'accomodation (1925)
• Choroby oczne, z którymi najczęściej spotyka się lekarz – praktyk^[4] (1930)

Zobacz też

• Stanisław Noyszewski, leśnik, inspektor Lasów Państwowych (brat Kazimierza),
• Bogumiła Noiszewska, siostra zakonna, błogosławiona (córka Kazimierza)

Przypisy

Bibliografia

• Polski Słownik Biograficzny: XX 401 p; XXIII 171-2, 404 l; XXV 663 p
• Uczeni polscy XIX-XX stulecia – Andrzej Śródka, Warszawa, 1997

Linki zewnętrzne

• Biogram
• Kazimierz Noiszewski – publikacje w bibliotece Polona