Kielichowcowate

Kielichowcowate
Ilustracja
Kielichowiec wonny
Systematyka[1]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Klad

rośliny naczyniowe

Klad

Euphyllophyta

Klad

rośliny nasienne

Klasa

okrytonasienne

Klad

magnoliowe

Rząd

wawrzynowce

Rodzina

kielichowcowate

Nazwa systematyczna
Calycanthaceae Lindl.
Bot. Reg. 5: ad t. 404. 1 Oct 1819[2]
Typ nomenklatoryczny

Calycanthus Kämpfer ex L., nom. cons. (1759)[2]

Zimokwiat wczesny

Kielichowcowate (Calycanthaceae) – rodzina niewielkich i aromatycznych drzew i krzewów z rzędu wawrzynowców (Laurales). Należą niej w zależności od ujęcia systematycznego 3–4 rodzaje. Wyodrębniany w monotypową podrodzinę gatunek Idiospermum australiense rośnie w wilgotnych lasach równikowych w Queenslandzie w północno-wschodniej Australii. Rodzaj kielichowiec (Calycanthus) liczący 4 gatunki rośnie w Ameryce Północnej, a w szerszym ujęciu obejmuje też jeden gatunek ze wschodniej Azji (bywa wyłączany w rodzaj Sinocalycanthus). W Azji też rosną rośliny z rodzaju zimokwiat Chimonanthus (5 gatunków)[3].

Różne gatunki z rodziny, a zwłaszcza z rodzaju kielichowiec uprawiane są jako ozdobne, głównie dla efektownych kwiatów rozwijających się wiosną. W przypadku kielichowca wonnego pachnących poziomkami[4].

Morfologia

Pokrój
Zwykle krzewy, rzadziej niewielkie drzewa o aromatycznej korze. Tylko Idiospermum australiense wyrasta w okazałe drzewo[3].
Liście
Naprzeciwległe, pojedyncze, całobrzegie, bez przylistków[3]. Idiospermum australiense wyróżnia się obecnością 4 (rzadziej 3) masywnych liścieni, które u pozostałych gatunków są dwa i spiralnie skręcone[1].
Kwiaty
Wyrastają pojedynczo w kątach liści. Okwiat niezróżnicowany na kielich i koronę składa się z wielu spiralne wyrastających, wąskich listków, coraz większych im bliżej wnętrza kwiatu. W rodzaju kielichowiec okwiat jest czerwonobruntatny, u Chimonanthus i Idiospermum żółtawo-biały. Dno kwiatowe kubeczkowate. W rodzaju Chimonanthus występuje jeden, 5-krotny okółek pręcików, u kielichowców pręciki są liczne, a od wnętrza kwiatu sąsiadują z płonnymi prątniczkami. Słupki są liczne, wolne o długich szyjkach wyrastających ponad kubeczkowate zagłębienie dna kwiatowego. W każdym słupku początkowo znajdują się dwa grubościenne zalążki, z których dojrzewa tylko dolny[4].
Owoc
Po dojrzeniu zalążka słupek zmienia się w wolny, nie zrośnięty z innymi orzeszek. Orzeszki zamknięte są w rozrastającym się kubeczkowatym dnie kwiatowym. Nasiona zawierają duży zarodek i silnie zredukowane bielmo[4].

Biologia i ekologia

Rośliny zawierają liczne alkaloidy i olejki eteryczne[4]. Mają pachnącą korę[3] i kwiaty[4]. Zapylane są przez chrząszcze[4].

Kielichowiec chiński

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[1]
wawrzynowce

kielichowcowate Calycanthaceae





Siparunaceae




Gomortegaceae



oboczkowate Atherospermataceae






poleńcowate Monimiaceae




hernandiowate Hernandiaceae



wawrzynowate Lauraceae






Podział rodziny[5][1]
  • podrodzina Idiospermoideae Thorne
    • rodzaj Idiospermum S. T. Blake
  • podrodzina Calycanthoideae Burnett
    • rodzaj Calycanthus L. – kielichowiec
    • rodzaj Chimonanthus Lindl. – zimokwiat

Wyodrębniany bywa także monotypowy rodzaj Sinocalycanthus (W.C.Cheng & S.Y.Chang) W.C.Cheng & S.Y.Chang z gatunkiem Sinocalycanthus chinensis W.C.Cheng & S.Y.Chang, który według Flora of China[6] i The Plant List[7] włączany jest do rodzaju kielichowiec jako Calycanthus chinensis kielichowiec chiński.

Przypisy

  1. ↑ a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-08-06] (ang.).
  2. ↑ a b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. University of Maryland, 2010. [dostęp 2010-12-28]. (ang.).
  3. ↑ a b c d Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 304–305. ISBN 1-55407-206-9.
  4. ↑ a b c d e f Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza S.A., 1998, s. 43–44, seria: Wielka Encyklopedia Przyrody. ISBN 83-7079-779-2.
  5. ↑ Calycanthaceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2016-08-06]. (ang.).
  6. ↑ Calycanthus chinensis. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-07-18].
  7. ↑ Calycanthus chinensis (W.C.Cheng & S.Y.Chang) P.T.Li. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2016-07-18].

Media użyte na tej stronie