Kierpień
| wieś | |
 (c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0 Kościół pw. Narodzenia NMP | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | 317[1] |
| Strefa numeracyjna | 77 |
| Kod pocztowy | 48-250[2] |
| Tablice rejestracyjne | OPR |
| SIMC | 0493818 |
Położenie na mapie gminy Głogówek _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Głogówek") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |
 50°23′30″N 17°51′21″E/50,391667 17,855833 | |
Kierpień (dodatkowa nazwa w j. niem. Kerpen) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek[3][4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Równiny Niemodlińskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Osobłoga.
W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kierpień, po jej zniesieniu w gromadzie Błażejowice. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 317 osób[1].
Przysiółkiem wsi jest Chmielnik[3][4].
Geografia
Położenie
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 12,5 km od granicy z Czechami, na Równinie Niemodlińskiej, tuż przy granicy powiatu prudnickiego z powiatem krapkowickim (gmina Strzeleczki). Należy do Euroregionu Pradziad[5]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Osobłoga.
Środowisko naturalne
W Kierpniu panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,5 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Dzierżysławic wynoszą 619 mm. Dominują wiatry zachodnie[6].
Nazwa
Nazwa wsi wywodzi się od łacińskiego słowa carpio – co oznacza staw dla karpi[7]. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod obecnie stosowaną, polską nazwą Kierpien, a także zgermanizowaną Kerpen we fragmencie: „Kerpen (1281 Carpno, 1388 Kerpyn, polnisch Kierpien)”[8]. W Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Kierpno[9]. 15 marca 1947 r. nadano miejscowości nazwę Kierpień[10]. 1 grudnia 2009 wprowadzono dodatkową nazwę wsi w języku niemieckim – Kerpen[11].
Historia
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z XIII wieku[7]. Nie jest znany dokładny rok jej założenia, okres powstania wsi wyznaczono w przybliżeniu na lata 1245–1274[12]. Książę Władysław opolski w 1274 przekazał wieś cystersom z Lubiąża[13]. Miejscowy kościół parafialny pod wezwaniem Narodzin Najświętszej Marii Panny wzmiankowany był po raz pierwszy w 1335[7].
Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała trzy karpie ułożone w słup, a w otoku napis: KERPPENER: GEM: SIGL: / NEYSTAETER CREYS[14].
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 636 mieszkańców Kierpnia 15 posługiwało się językiem niemieckim, a 620 językiem polskim[15]. Po zakończeniu I wojny światowej w Kierpniu narastał konflikt pomiędzy Niemcami i Polakami. W kronice szkoły i gminy z 1920 relacjonowano: „Polscy agitatorzy ciągle odwiedzają Kierpień, jedno polskie zebranie goni drugie. Napięcie między Niemcami i Polakami wzrasta jako skutek polskiego terroru. Kierpień jest znany jako «ostoja przekonanych Polaków» szeroko poza granicami powiatu prudnickiego.” Centralną osobowością po stronie polskiej był w Kierpniu Władysław Nohl[16]. 26 czerwca 1920 we wsi założono proniemiecki Związek Wiernych Ojczyźnie Górnoślązaków, który liczył 109 członków. Ponadto działał tu Związek Chrześcijańskich Rolników (77 członków) i Związek Weteranów Wojennych (35 członków). 28 listopada 1920 odbyło się tu potajemne zebranie członków grup uderzeniowych z Kierpnia i okolic, któremu przewodniczył komendant POW Górnego Śląska w Prudniku Jan Faska. Utworzono wówczas grupę uderzeniową „Samopomoc”[17].
Do głosowania podczas plebiscytu na Górnym Śląsku uprawnionych było w Kierpniu 440 osób, z czego 363, ok. 82,5%, stanowili mieszkańcy (w tym 360, ok. 81,8% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 433 głosy (ok. 98,4% uprawnionych), w tym 431 (ok. 99,5%) ważnych; za Niemcami głosowało 266 osób (ok. 61,7%), a za Polską 165 osób (ok. 38,2%)[18].
Podczas III powstania śląskiego w Kierpniu stacjonował oddział Selbstschutzu. 30 mieszkańców wsi brało udział po polskiej stronie w bitwie w rejonie Góry Świętej Anny[19]. 23 września 1922 w Kierpniu odsłonięto pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej. W 1925 rozpoczęto budowę nowej szosy do Pisarzowic[20].
W latach 1945–1950 Kierpień należał do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Kórnica, w latach 1954–1959 była siedzibą gromady Kierpień, w 1959 należała do gromady Błażejowice, a w latach 1959–1972 do gromady Mochów.
Liczba mieszkańców wsi
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[24]:
- kościół par. pw. Narodzenia NMP, zabytkowy, z 1300 r., przebudowany w 1660 r. i w 1792 r., wypisany z księgi rejestru
- dom nr 47
Kultura
W Kierpniu działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[25].
Religia
W Kierpniu znajduje się katolicki kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, który jest siedzibą parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (dekanat Głogówek)[26].
Ludzie związani z Kierpniem
- Julius Zupitza (1844–1895) – filolog, urodzony w Kierpniu
Przypisy
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 470 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Mapa interaktywna, emapy.com [dostęp 2020-05-26].
- ↑ Klimat: Kierpień: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org, pl.climate-data.org [dostęp 2020-05-26].
- ↑ a b c Sołectwa Gminy Głogówek, www.gminaglogowek.info [dostęp 2022-09-16].
- ↑ Felix Triest 1865 ↓, s. 1078.
- ↑ P. Wicik: Spis miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego, tudzież podział administracyjny województwa na powiaty, gminy i gromady. Katowice: 1946, s. 24.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297).
- ↑ Stanisław Stadnicki, Głogówek – Oberglogau, tygodnikprudnicki.pl, 1 października 2008 [dostęp 2022-06-23] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-07].
- ↑ Plan odnowy miejscowości Kierpień, gmina Głogówek, powiat prudnicki, województwo opolskie na lata 2020–2028, bip.glogowek.pl [dostęp 2022-09-16].
- ↑ Kierpień, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 48.
- ↑ 907 Kerpen (Kierpień) III, Pieczęcie gminne na Śląsku, 16 sierpnia 2021 [dostęp 2022-09-16] (pol.).
- ↑ Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 74.
- ↑ Wrobel 2004 ↓, s. 71.
- ↑ Wrobel 2004 ↓, s. 72.
- ↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W. [dostęp 2022-09-16]. (niem.).
- ↑ Wrobel 2004 ↓, s. 73.
- ↑ Wrobel 2004 ↓, s. 74.
- ↑ Willkommen bei Gemeindeverzeichnis.de, www.gemeindeverzeichnis.de [dostęp 2020-05-26].
- ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt, treemagic.org [dostęp 2020-05-26].
- ↑ a b c d Wieś Kierpień w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2020-05-26] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 107. [dostęp 2013-01-09].
- ↑ DFK Kierpień / Kerpen
- ↑ Parafie według dekanatów, www.diecezja.opole.pl [dostęp 2022-09-17] (pol.).
Bibliografia
- Felix Triest: Topographisches handbuch von Oberschliesen. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865.
- Ralph Wrobel. Konflikt niemiecko-polski według kroniki szkoły i gminy Kierpień 1918–1925 / Der deutsch-polnische Konflikt in der Schul- und Gemeindechronik von Kerpen 1918–1925. „Ziemia Prudnicka”, 2004. Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”.
Linki zewnętrzne
- Kierpień, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 48.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.2778 N
- S: 49.942 N
- W: 16.8461 E
- E: 18.8073 E
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Kierpień (dodatkowa nazwa w j. niem. Kerpen) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek.
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Kierpień (dodatkowa nazwa w j. niem. Kerpen) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek.
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Kierpień - rzymskokatolicki kościół parafialny pw. Narodzenia NMP (nr 85), 1300, 1660, 1792.
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of gmina Głogówek, Poland.
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Prudnik County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 50.56 N
- S: 50.25 N
- W: 17.43 E
- E: 18.06 E