Kiusiu

Kiusiu
九州
Ilustracja
Kontynent

Azja

Państwo

 Japonia

Akwen

Morza: Japońskie, Wewnętrzne, Filipińskie, Wschodniochińskie

Archipelag

Wyspy Japońskie

Powierzchnia

36 782,11[1] km²

Populacja (2018)
• liczba ludności
• gęstość


14 311 224
389 os./km²

Położenie na mapie Japonii
Mapa konturowa Japonii, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Kiusiu”
Ziemia32°30′N 131°00′E/32,500000 131,000000
Mapa wyspy

Kiusiu (jap. 九州 Kyūshū) – trzecia pod względem powierzchni wyspa Japonii, spośród czterech głównych, położona na południowy zachód od największej wyspy Honsiu (Honshū)[2].

Mitologia

Według mitologii japońskiej, wnuk bogini słońca Amaterasu o imieniu Ninigi, po raz pierwszy przybył z Wysokiej Równiny Niebios (Takama-ga-hara) na ziemię, na górę Takachiho, na terenie dzisiejszej prefektury Miyazaki. Amaterasu poleciła mu rządzić Japonią i przekazała mu trzy przedmioty, które stały się regaliami cesarskimi: miecz (symbolizujący władzę, odwagę), lustro (mądrość, czystość) i klejnoty (życzliwość), które do dziś pozostają świętymi atrybutami władzy cesarskiej. Prawnuk Ninigiego, Jimmu, został pierwszym cesarzem w 660 p.n.e.[3][4]

Historia

W III wieku p.n.e. rozpoczęła się na wyspie uprawa ryżu i powstało wiele stałych osad. Jedną z nich, z okresu Yayoi, można obecnie zobaczyć odtworzoną w Yoshinogari Historical Park (Yoshinogari Rekishi Kōen)[5].

W 1634 roku w porcie Nagasaki powstała niewielka, sztuczna wyspa Dejima, poprzez którą prowadzono handel i wymianę naukową, wyłącznie z Holendrami. Było to wynikiem narzucenia przez siogunat rodu Tokugawa polityki izolacji (sakoku), która trwała ponad 200 lat. Stało się tak w wyniku rozszerzających się wpływów hiszpańskich i portugalskich, zagrażających stabilizacji na wyspach japońskich. Zagrożeniem dla władz była także wzrastająca liczba osób przechodzących na katolicyzm w południowej Japonii (głównie na Kiusiu)[5].

Wymiana handlowa i kontakty osobowe doprowadziły do wzajemnego poznania i wzrostu zainteresowania Japończyków wiedzą Zachodu. Pojawiły się instrumenty naukowe i książki, które przyczyniły się do rozwoju tzw. „studiów holenderskich” (rangaku), czyli poznania przez Japończyków m.in. języka, europejskiego kalendarza, wojskowości, geografii, astronomii, anatomii, medycyny[6].

Nazwa

W dosłownym tłumaczeniu nazwa wyspy znaczy „dziewięć krain/prowincji”. W dawnych czasach istniało ich bowiem dziewięć: Chikuzen, Chikugo, Hizen, Higo, Buzen, Bungo, Hyūga, Ōsumi i Satsuma.

Podział administracyjny

Obecnie wyspa podzielona jest na siedem prefektur:

Czasem do Kiusiu jako regionu (Kyūshū-chihō) zalicza się również prefekturę Okinawa oraz wyspy należące administracyjnie do prefektury Kagoshima (np. Tane-ga-shima, Yaku-shima)[7].

Geografia

Wyspa oblewana jest przez cztery morza: Japońskie i Wewnętrzne od północy i północnego wschodu, Filipińskie od wschodu i Wschodniochińskie od zachodu[2].

Wyspa jest wewnątrz górzysta z licznymi nadbrzeżnymi równinami wzdłuż rozwiniętej linii brzegowej. Znajduje się tu wiele wulkanów, w tym najbardziej aktywny w Japonii wulkan Aso (1592 m n.p.m.). Rejon obfituje w gorące źródła (onsen), z których najbardziej znane, to Beppu na wschodnim wybrzeżu oraz wokół góry Aso.

Na wyspie panuje klimat podzwrotnikowy o wysokim poziomie opadów deszczowych[7].

Miasta i miejscowości

Największe miasta wyspy

  • Fukuoka jest największym miastem na Kiusiu i jednym z dziesięciu najbardziej zaludnionych miast w Japonii. Ze względu na bliskość azjatyckiego lądu stałego, od wieków jest ważnym miastem portowym. W XIII wieku rejon ten i zatoki Hakata zostały dwukrotnie wybrane przez mongolskie siły inwazyjne jako miejsce lądowania. Współczesna Fukuoka powstała w wyniku połączenia w 1889 roku miasta portowego Hakata i miasta zamkowego Fukuoka[8].
  • Kitakiusiu od dawnych czasów jest ważnym węzłem komunikacyjnym dla ruchu lądowego i morskiego. Miasto powstało w 1963 roku z połączenia pięciu miast, które są obecnie dzielnicami: Kokura, Moji, Yahata, Tobata i Wakamatsu. W dużej mierze miasto przemysłowe, w okresie Meiji (1868–1912) władze zbudowały tu infrastrukturę portową i kolejową, co doprowadziło do dalszego rozwoju handlu i przemysłu[9].

Region Hizen – kolebka ceramiki

  • Karatsu jest nadmorskim miastem w prefekturze Saga. W przeszłości było głównym przystankiem dla statków odpływających do Korei i Chin. Jest znane z zamku, corocznego festiwalu Karatsu Kunchi (2–4 listopada) i lokalnej ceramiki[10].
  • Arita to małe miasteczko w zachodniej części prefektury Saga, słynne jako miejsce narodzin japońskiej porcelany. Turyści mogą podziwiać lokalne wyroby w niewielkich muzeach, odwiedzać historyczne miejsca związane z odkryciem kaolinu i produkcją porcelany oraz brać udział w warsztatach[11].
  • Ōkawachiyama jest niewielką wioską w górach, jednym z pierwszych miejsc w Japonii produkcji porcelany. Ceramika w niej wytwarzana jest znana jako nabeshima-yaki od nazwy klanu Nabeshima, który rządził tym regionem. Obecnie pracownie ceramiczne i galerie mieszczą się wzdłuż malowniczych uliczek[11].
  • Imari jest portowym miastem, z którego rozsyłano ceramikę z Arita po kraju, do Azji kontynentalnej i Europy. Wokół miasta znajduje się kilka atrakcji związanych z garncarstwem[11].

Gospodarka

  • Rolnictwo: wołowina, trzoda chlewna, ryż, brojlery, herbata, tytoń, bataty, ziemniaki, pomidory, ogórki, truskawki, mandarynki.
  • Przemysły: samochodowy, elektroniczny, teleinformatyczny, półprzewodników, stalowy, służący ochronie środowiska, zdrowia, kosmetyków[12].

Rzemiosło

Miasta Arita i Imari w prefekturze Saga były pierwszym miejscem w Japonii, gdzie około 400 lat temu rozpoczęto wytwarzanie porcelany, po odkryciu na miejscowej górze kaolinu. Sprowadzono doświadczonych rzemieślników z Korei. Ich wyroby były lepsze i mocniejsze od innych. Dobrze sprzedawały się na rynku wewnętrznym i na zewnątrz Japonii. Miasto Arita i odizolowana górska wioska Ōkawachiyama były dwoma głównymi miejscami produkcji, a Imari służyło jako port, z którego wysyłano gotowe wyroby. Wyroby ceramiczne tego regionu noszą ogólną nazwę arita-yaki lub hizen-yaki[13].

Pomniki przyrody

Na terenie prefektur Kumamoto i Ōita znajduje się Park Narodowy Aso-Kujū (Aso-Kujū Kokuritsu Kōen) utworzony w 1934 roku. Obejmuje on m.in. łańcuch gór Kujū i największy czynny wulkan w Japonii Aso (1 592 m).

Kamō no Ōkusu, cynamonowiec kamforowy (Cinnamomum camphora) na terenie chramu Kamō-Hachiman w mieście Aira, w prefekturze Kagoshima. Ma co najmniej 1500 lat. Na wysokości 1,3 m ma obwód 24,22 m, na poziomie gruntu – 40 m, wysokość 30 m, korona ma średnicę 34 m. Związane są z nim legendy i nieszczęśliwe historie miłosne. Wewnątrz jest dziupla o powierzchni około 13 m².

Około 60 km na południowy zachód od przylądka Sata na półwyspie Ōsumi znajduje się subtropikalna wyspa Yaku (Yaku-shima) należąca administracyjnie do prefektury Kagoshima. Jest ona pokryta lasem cedrowym (sugi), w którym znajdują się jedne z najstarszych żyjących drzew w Japonii. Drzewa liczące ponad 1000 lat nazywane są yaku-sugi z połączenia nazwy wyspy i drzewa sugi. Wiek najstarszego z nich oceniany jest na ponad 7000 lat[14].

Ponadto, na Kiusiu znajdują się cztery inne parki narodowe:

Galeria

Zobacz też

Przypisy

  1. Geospatial Information Authority of Japan 2021 ↓, s. 91.
  2. a b 日本地図. Tokyo: Seibido Shuppan, 2018, s. 222–235. ISBN 978-4-415-11272-5.
  3. Jolanta Tubielewicz: Mitologia Japonii. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1977, s. 273.
  4. J.W. Hall: Japonia od czasów najdawniejszych do dzisiaj. Warszawa: PIW, 1979, s. 31–32. ISBN 83-06-00205-9.
  5. a b What is Kyushu? (ang.). Kyushu Tourism Promotion Organization, 2021. [dostęp 2021-01-09].
  6. Dejima Nagasaki (ang.). Japan Visitor, Japan Tourist Info, 2021. [dostęp 2021-01-09].
  7. a b Japan: Profile of a Nation. Tokyo: Kodansha International, 1995, s. 22. ISBN 4-7700-1918-1.
  8. Fukuoka (ang.). japan-guide.com, 2021. [dostęp 2021-01-09].
  9. Kitakyushu (ang.). japan-guide.com, 2021. [dostęp 2021-01-09].
  10. Karatsu (ang.). japan-guide.com, 2021. [dostęp 2021-01-09].
  11. a b c Arita and Imari (ang.). japan-guide.com, 2021. [dostęp 2021-01-09].
  12. Profile of Kyushu – 2020 (ang.). Kyushu Economic Federation International Affairs Department. [dostęp 2021-01-09].
  13. Kenkyusha’s New Japanese-English Dictionary. Tokyo: Kenkyusha Limited, 1991, s. 40, 465. ISBN 4-7674-2015-6.
  14. Yakushima (ang.). japan-guide.com, 2021. [dostęp 2021-01-08].
  15. Richard Hosking: A Dictionary of Japanese Food. Tokyo: Tuttle Publishing, 1996, s. 161. ISBN 978-4-8053-1335-0.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Dark Green 004040 pog.svg
Autor: One Salient Oversight, Licencja: CC0
modded File:Blue pog.svg
JapanKanji.svg
Autor: JMPerez, Licencja: CC-BY-SA-3.0
country name Japan in Kanji
Japan natural location map with side map of the Ryukyu Islands.jpg
Autor: Alexrk2, Licencja: CC BY-SA 3.0
Natural Location map of Japan

Equirectangular projection.

Geographic limits to locate objects in the main map with the main islands:

  • N: 45°51'37" N (45.86°N)
  • S: 30°01'13" N (30.02°N)
  • W: 128°14'24" E (128.24°E)
  • E: 149°16'13" E (149.27°E)

Geographic limits to locate objects in the side map with the Ryukyu Islands:

  • N: 39°32'25" N (39.54°N)
  • S: 23°42'36" N (23.71°N)
  • W: 110°25'49" E (110.43°E)
  • E: 131°26'25" E (131.44°E)
秋色の高千穂峡 (Autumn Colored Takachiho Gorge) 24 Nov, 2012 - panoramio.jpg
(c) Hiroaki Kaneko, CC BY-SA 3.0
秋色の高千穂峡 (Autumn Colored Takachiho Gorge) 24 Nov, 2012
Yūtoku Inari Shrine main hall.JPG
Autor: Underbar dk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Yūtoku Inari Shrine, Kashima, Saga prefecture, Japan
Big Japanese cinnamon Kamo hachiman shrine.jpg
Autor: Tam0031, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kamo no Ōkusu (Grand Cinnamomum camphora tree of Kamo) is thickest tree in Japan. Kamo hachiman shrine, Aira city, Kagoshima prefecture, Japan.
Yoshinogari-iseki zenkei.JPG
Autor: Saigen Jiro, Licencja: CC0
吉野ヶ里遺跡 全景
Wine bottle from Japan, c. 1690, Arita ware, Ko-Imari type, Dayton Art Institute.jpg
Autor: Wmpearl, Licencja: CC0
Wine bottle from Japan, Edo period (1615-1868), c. 1690, Arita ware, Ko Imari type: porcelain painted in underglaze blue and overglaze polychrome enamels, Dayton Art Institute
Terra Kyushu 20091028.jpg
Terra's satellite picture of Kyushu, Japan. 01:55 - 02:00, October 27, 2009(UTC)
Japan Kyushu Map.svg
Autor: T.kambayashi, Licencja: CC BY-SA 3.0
Map of kyushu Region(Japan), Kyushu.