Klasa okręgowa (grupa bielska)

Grupa bielska klasy okręgowej – istniejąca w latach 1976–2019 grupa klasy okręgowej piłki nożnej mężczyzn w Polsce. W ostatnim okresie działalności była jedną z sześciu grup tej klasy na terenie województwa śląskiego, stanowiąc szósty szczebel rozgrywkowy (między IV ligą a klasą A) systemu ligowego. Organizatorem rozgrywek był Beskidzki Okręgowy Związek Piłki Nożnej (BOZPN). Od sezonu 2000/2001 uczestniczyły w nich drużyny z powiatów: bielskiego, cieszyńskiego, żywieckiego oraz miasta na prawach powiatu Bielska-Białej, wcześniej była ona przeznaczona dla zespołów z województwa bielskiego.

Historia i zasady rozgrywek

Zasięg terytorialny

Bielska klasa okręgowa powstała w 1976^[1]. Początkowo nazywana była klasą wojewódzką, przyjmując późniejszą nazwę przed sezonem 1979/1980^[2]. Objęła swoim zasięgiem powierzchnię utworzonego w wyniku reformy administracyjnej 1975 województwa bielskiego (występowały w niej również drużyny z gminy Zebrzydowice, należącej wówczas do województwa katowickiego). Po zniesieniu województwa bielskiego (1999) grupa bielska przyjęła od sezonu 2000/2001 ostateczny zasięg terytorialny^[3], a drużyny z nowo powstałego województwa małopolskiego przyłączono do utworzonej właśnie grupy wadowickiej^[4].

Struktura rozgrywek, awanse i spadki

Niemal wszystkie sezony rozgrywano „klasycznym” systemem kołowym, w których każda z drużyn spotykała się dwukrotnie z pozostałymi rywalami. Wyjątkiem były sezony 1987/1988 i 1988/1989, podzielone na dwie fazy – przed rundą jesienną tworzono dwie grupy po osiem zespołów, z których po cztery najlepsze po trafiały wiosną do grupy mistrzowskiej (walczącej o awans), pozostałe – do spadkowej^[1]. Do sezonu 1994/1995 włącznie przyznawano dwa punkty za zwycięstwo, jeden za remis i zero za porażkę, później wygrana była warta trzy punkty.

Od pierwszej edycji do sezonu 1982/1983 w rozgrywkach grupy bielskiej brało udział 14 drużyn, w latach 1983–1998 – rywalizowało 16 zespołów, w latach 1998–2000 – 18 drużyn, po czym powrócono do składu 16-zespołowego; w drodze wyjątku zwiększano również liczbę uczestników w przypadku degradacji drużyn z wyższych lig lub problemów regulaminowych z awansami i spadkami.

W latach 1976–1989 bielska klasa okręgowa była częścią czwartego poziomu rozgrywek (pomiędzy III ligą i klasą A), w latach 1989–2008 – piątego poziomu (pomiędzy klasą międzywojewódzką / IV ligą i klasą A), a w latach 2008–2019 – szóstego poziomu (pomiędzy IV ligą i klasą A).

Sponsorzy tytularni

Grupa bielska klasy okręgowej miała dwóch sponsorów tytularnych. W sezonach 2015/2016 i 2016/2017 rozgrywki nosiły oficjalnie nazwę PROFI CREDIT Bielska Liga Okręgowa^[5], zaś w sezonach 2017/2018 i 2018/2019 brzmiała ona AP-Sport Bielska Liga Okręgowa^[6].

Likwidacja rozgrywek

Zgodnie z reformą rozgrywek klasy okręgowej wprowadzoną od sezonu 2019/2020 przez Śląski Związek Piłki Nożnej edycja 2018/2019 była ostatnią w historii grupy bielskiej tego poziomu ligowego. Drużyny, które zajęły miejsca 2–17, trafiły do dwóch nowo tworzonych grup klasy okręgowej^[7]. Zespoły klubów przynależących do podokręgu Bielsko-Biała weszły w skład grupy V (BKS Stal Bielsko-Biała, Czarni Jaworze, KS Bestwinka, LKS Bestwina, Pasjonat Dankowice i Rekord II Bielsko-Biała)^[8], zaś drużyny z podokręgów Skoczków i Żywiec znalazły się w grupie VI (Błyskawica Drogomyśl, Cukrownik Chybie, Góral 1956 Żywiec, Koszarawa Żywiec, LKS 99 Pruchna, Orzeł Łękawica, Soła Rajcza, Spójnia Zebrzydowice, Tempo Puńców i WSS Wisła)^[9].

Zwycięzcy

Zasady rozgrywek (ostatni sezon)

Zmagania w grupie bielskiej toczyły się systemem kołowym w dwóch rundach – jesiennej i wiosennej. Każda z drużyn rozgrywała z pozostałymi po dwa mecze. Zwycięzcy grupy uzyskał automatycznie awans do IV ligi (grupa śląska II), zaś zespół z miejsca 18. relegowany został do właściwej z grup klasy A działających na terenie BOZPN (bielska, skoczowska, żywiecka). Ilość spadających zespołów z klasy okręgowej mogła zostać powiększona o liczbę drużyn przynależnych do BOZPN spadających z IV ligi lub wyższej.

Drużyna, które zrezygnowałaby z uczestnictwa w rozgrywkach, zostałaby zdegradowana o dwie klasy rozgrywkowe i przeniesiona na ostatnie miejsce w tabeli (jeśli rozegrała przynajmniej 50% spotkań sezonu; wtedy mecze nierozegrane weryfikowane są jako walkowery 0:3 na niekorzyść drużyny wycofanej) lub jej wyniki byłyby anulowane. Z rozgrywek wyeliminowana byłaby – i również degradowana o dwie klasy rozgrywkowe – drużyna, która nie rozegrałaby z własnej winy trzech spotkań sezonu.

Kolejność w tabeli ustalano według liczby zdobytych punktów. W przypadku uzyskania równej ilości punktów przez dwie drużyny, o zajętym miejscu decydowały:

a) liczba zdobytych punktów w spotkaniach bezpośrednich,

b) korzystniejsza różnica między zdobytymi i utraconymi bramkami w spotkaniach bezpośrednich,

c) przy uwzględnieniu reguły UEFA, że bramki strzelone na wyjeździe liczone są podwójnie, korzystniejsza różnica między zdobytymi i utraconymi bramkami w spotkaniach bezpośrednich,

d) korzystniejsza różnica bramek we wszystkich spotkaniach z całego cyklu rozgrywek,

e) większa liczba bramek zdobytych we wszystkich spotkaniach z całego cyklu.

W przypadku, gdyby dwoma zespołami o jednakowej liczbie punktów były zespoły, których kolejność decyduje o awansie lub spadku, stosowano wyłącznie zasady określone w punktach a, b i c, a jeżeli one nie rozstrzygnęłyby kolejności, zarządzono by spotkanie barażowe na neutralnym boisku, wyznaczonym przez Wydział Gier BOZPN.
Przy więcej niż dwóch zespołach przeprowadzano dodatkową punktację pomocniczą spotkań wyłącznie między zainteresowanymi drużynami, kierując się kolejno zasadami podanymi punktach a, b, c, d oraz e.

W czasie całego meczu na boisku każda drużyna mogła wymienić siedmiu zawodników, przy czym w pierwszej połowie (do której wliczano także przerwę) można było dokonać trzech zmian, a po przerwie – czterech. Za złamanie tych zasad orzekane były walkowery 0:3.

Tabele końcowe poszczególnych edycji w latach 1976–2000

Uwagi:

• w latach 1976–1995 za zwycięstwo przyznawano 2 punkty,
• oznaczenia: (s) – spadkowicze, (b) – beniaminkowie.

1976–1987

W skład bielskiej ligi okręgowej z chwilą jej powstania weszło 14 drużyn. 10 z nich grało w sezonie 1975/1976 na trzecim poziomie ligowym – BBTS Włókniarz Bielsko-Biała, BKS Stal II Bielsko-Biała, Cukrownik Chybie i KS Cieszyn występowały w klasie wojewódzkiej katowickiej, zaś Czarni Żywiec, Hejnał Kęty, Kalwarianka Kalwaria Zebrzydowska, Koszarawa Żywiec, KS Chełmek i Metal Węgierska Górka brały udział w klasie wojewódzkiej krakowskiej. Pozostałe drużyny grały wcześniej w klasie A (poziom czwarty) – Kuźnia Ustroń i Wisła Strumień w podokręgu bielskim, zaś Beskid Andrychów i Skawa Wadowice w krakowskim.

Uwaga: Unia Oświęcim rozegrała mecze barażowe o wejście do III ligi – w pierwszym pokonała 5:0 mistrza grupy kieleckiej klasy okręgowej – Naprzód Jędrzejów, w drugim uległa 0:5 mistrzowi grupy lubelskiej – Wiśle Puławy, w związku z czym pozostała na kolejny sezon w klasie okręgowej.

Uwaga: BBTS Włókniarz Bielsko-Biała rozegrał dwumecz barażowy o wejście do III ligi z mistrzem grupy kieleckiej klasy okręgowej – Granatem Skarżysko-Kamienna. Drużyna ze stolicy województwa bielskiego uległa 2:3 (1:1 i 1:2 pd.), w związku z czym pozostała na kolejny sezon w klasie okręgowej.

Sezon 1986/1987^[20]

1987–1989

W sezonach 1987/1988 i 1988/1989 obowiązywał eksperymentalny system rozgrywek – przed rundą jesienną dzielono uczestników klasy okręgowej na grupy I i II po 8 drużyn, z których to grup po 4 zespoły przechodziły w rundzie wiosennej do grup A (walka o awans) i B (walka o utrzymanie), przy czym uzyskane wcześniej wyniki nie były wliczane do tabeli końcowej^[21].

Sezon 1987/1988^[22]

Sezon 1988/1989^[23]

Uwaga: w 1989 przeprowadzono reformę rozgrywek makroregionalnych, po której klasa okręgowa stała się piątym szczeblem ligowym (wcześniej była czwartym), zaś między III ligą a klasą okręgową utworzono klasę międzywojewódzką (IV ligę). Unia Oświęcim rozegrała dwumecz barażowy w pierwszej rundzie zmagań o wejście do III ligi z mistrzem jednej z grup katowickich klasy okręgowej – Ruchem Radzionków, z którym przegrała 1:2 (1:1 i 0:1), w związku z czym w sezonie 1989/1990 znalazła się w klasie międzywojewódzkiej, podobnie jak BBTS Włókniarz Bielsko-Biała i Góral Żywiec. De facto więc na czwartym szczeblu utrzymały się tylko te drużyny, zaś o jedną klasę spadły pozostałe zespoły, z wyjątkiem Soły Oświęcim, która znalazła się o dwa poziomy niżej.

1989–2000

Sezon 1999/2000^[32]

Tabele końcowe poszczególnych edycji od sezonu 2000/2001

Sezon 2000/2001

W wyniku reformy systemu ligowego z 2000 roku, przeprowadzonej w oparciu o nowy podział administracyjny kraju (1 stycznia 1999), znacząco zmienił się skład oraz zasady spadku i awansu z grupy bielskiej w stosunku do sezonu 1999/2000.

Babia Góra Sucha Beskidzka, Beskid Andrychów, Hejnał Kęty, Iskra Klecza Dolna, LKS Jawiszowice i Skawa Wadowice zostały przeniesione do nowo utworzonej grupy wadowickiej, zaś z grupy katowickiej I do bielskiej trafiły: LKS Bestwina, Przełom Kaniów i Sokół Zabrzeg^[4].

Poza wymienionymi wyżej zespołami, w grupie bielskiej klasy okręgowej 2000/2001 zagrali:

• mistrzowie trzech grup klasy A 1999/2000 – Orzeł Kozy (grupa oświęcimska), Spójnia Zebrzydowice (grupa skoczowska) i Podhalanka Milówka (grupa żywiecka);
• zwycięzcy barażów o klasę okręgową, rozegranych między zespołami czterech grup klasy A 1999/2000 – Soła Kobiernice (2. drużyna grupy oświęcimskiej) i Kontakt Czechowice-Dziedzice (3. miejsce w grupie tyskiej).

Sezon 2001/2002

Zmiany w zestawieniu uczestników: awans z klasy A 2000/2001 – LKS Czaniec (mistrz grupy bielskiej), Beskid II Skoczów (mistrz grupy skoczowskiej) i Czarni-Góral II Żywiec (mistrz grupy żywieckiej).

Sezon 2002/2003

Zmiany w zestawieniu uczestników:

• spadek z IV ligi 2001/2002 – Walcownia Czechowice-Dziedzice (15. miejsce w grupie śląskiej II),
• awans z klasy A 2001/2002 – Wilamowiczanka Wilamowice (mistrz grupy bielskiej), Morcinek Kaczyce (mistrz grupy skoczowskiej) i Beskid Gilowice (mistrz grupy żywieckiej).

Sezon 2003/2004

Zmiany w zestawieniu uczestników:

• spadek z IV ligi 2002/2003 – Sokół Zabrzeg (14. miejsce w grupie śląskiej II),
• awans z klasy A 2002/2003 – Sokół Hecznarowice (mistrz grupy bielskiej), Tempo Puńców (mistrz grupy skoczowskiej) i Skałka Żabnica (mistrz grupy żywieckiej).

Sezon 2004/2005

Zmiany w zestawieniu uczestników:

• spadek z IV ligi 2003/2004 – Walcownia Czechowice-Dziedzice (14. miejsce w grupie śląskiej II) i BKS Stal Bielsko-Biała (15. miejsce w grupie śląskiej II),
• awans z klasy A 2003/2004 – Podbeskidzie II Bielsko-Biała (mistrz grupy bielskiej), Rekord Bielsko-Biała (2. miejsce w grupie bielskiej), Spójnia Zebrzydowice (mistrz grupy skoczowskiej) i Koszarawa II Żywiec (mistrz grupy żywieckiej).

Uwaga: po decyzji BOZPN o przyznaniu awansu do klasy okręgowej dwóm drużynom z grupy bielskiej klasy A grupa została powiększona na jeden sezon do 17 drużyn.

Sezon 2005/2006

Zmiany w zestawieniu uczestników: awans z klasy A 2004/2005 – Przełom Kaniów (mistrz grupy bielskiej), Wyzwolenie Simoradz (mistrz grupy skoczowskiej) i Orzeł Łękawica (mistrz grupy żywieckiej).

Uwaga: Walcownia Czechowice-Dziedzice zmieniła nazwę na MRKS Czechowice-Dziedzice.

Sezon 2006/2007

Zmiany w zestawieniu uczestników:

• spadek z IV ligi 2005/2006 – Czarni-Góral Żywiec (15. miejsce w grupie śląskiej II),
• awans z klasy A 2005/2006 – Drzewiarz Jasienica (mistrz grupy bielskiej), Cukrownik Chybie (mistrz grupy skoczowskiej) i Podhalanka Milówka (mistrz grupy żywieckiej).

Sezon 2007/2008

Ostatnia edycja przed reformą systemu ligowego w 2008 roku, w wyniku której klasa okręgowa stała się szóstym w hierarchii (wcześniej piątym) poziomem rozgrywek. De facto więc na piątym szczeblu utrzymały się drużyny Rekordu Bielsko-Biała i Zapory Porąbka, o jedną klasę spadły zespoły z miejsc 3–14, a o dwie – LKS Bestwina i Podhalanka Milówka.

Zmiany w zestawieniu uczestników:

• spadek z IV ligi 2006/2007 – Pasjonat Dankowice (15. miejsce w grupie śląskiej II),
• awans z klasy A 2006/2007 – Spójnia Landek (mistrz grupy bielskiej), Mieszko Piast Cieszyn (mistrz grupy skoczowskiej) i LKS Radziechowy (mistrz grupy żywieckiej).

Uwaga: Mieszko Piast Cieszyn pokonał Tempo Puńców w barażu o mistrzostwo grupy skoczowskiej klasy A (oba zespoły zdobyły taką samą liczbę punktów w tabeli końcowej oraz miały identyczny bilans spotkań bezpośrednich).

Baraże o klasę okręgową 2008

Po zakończeniu rozgrywek klasy okręgowej i grup klasy A Beskidzkiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej sezonu 2007/2008 rozegrano baraże o miejsce w klasie okręgowej kolejnej edycji^[33]. Wzięły w nich udział: 15. drużyna tych rozgrywek – LKS Bestwina oraz wicemistrzowie grup klasy A – Wilamowiczanka Wilamowice (podokręg Bielsko-Biała), KS Wisła (podokręg Skoczów) i Jeleśnianka Jeleśnia. Drużyny zostały rozlosowane w pary – ich zwycięzcy awansowali do finału.

Miejsce w klasie okręgowej uzyskał KS Wisła.

I runda

• pierwsze mecze – 25 czerwca 2008, godz. 17:30,
• rewanże – 28 czerwca 2008, godz. 17:00 (Wisła – Wilamowiczanka); 29 czerwca 2008, godz. 17:00 (Jeleśnianka – Bestwina).

Finał

• pierwszy mecz – 2 lipca 2008, godz. 17:00,
• rewanż – 6 lipca 2008, godz. 17:00.

Sezon 2008/2009

Pierwsza edycja po reformie systemu ligowego w 2008 roku, w wyniku której klasa okręgowa stała się szóstym w hierarchii (wcześniej piątym) poziomem rozgrywek.

Zmiany w zestawieniu uczestników:

• awans z klasy A 2007/2008 – Zapora Wapienica (mistrz grupy bielskiej), Błyskawica Drogomyśl (mistrz grupy skoczowskiej) i Świt Cięcina (mistrz grupy żywieckiej),
• zwycięzca baraży o klasę okręgową – KS Wisła (2. miejsce w grupie skoczowskiej klasy A 2007/2008).

Sezon 2009/2010

Zmiany w zestawieniu uczestników:

• spadek z III ligi 2008/2009 – Koszarawa Żywiec (grupa IV),
• awans z klasy A 2008/2009 – LKS Bestwina (mistrz grupy bielskiej), Tempo Puńców (mistrz grupy skoczowskiej) i Halny Przyborów (mistrz grupy żywieckiej).

Uwaga: Koszarawa Żywiec wycofała się z rozgrywek III ligi 2008/2009, wobec czego została zdegradowana o dwie klasy rozgrywkowe. W związku z tym grupa została powiększona do 17 drużyn.

Sezon 2010/2011

Zmiany w zestawieniu uczestników: awans z klasy A 2009/2010 – Halny Kalna (mistrz grupy bielskiej), Wisła Strumień (mistrz grupy skoczowskiej) i Skrzyczne Lipowa (mistrz grupy żywieckiej).

Sezon 2011/2012

Zmiany w zestawieniu uczestników:

• spadek z IV ligi 2010/2011 – Zapora Porąbka (grupa śląska II),
• awans z klasy A 2010/2011 – Wilamowiczanka Wilamowice (mistrz grupy bielskiej) i Beskid 09 Skoczów (mistrz grupy skoczowskiej).

Uwaga: z grupy żywieckiej klasy A nie awansowała żadna drużyna. Jej mistrz – Skałka II Żabnica zrezygnował z awansu, zaś wicemistrz – Świt Cięcina – nie spełniał wymogów licencyjnych. Wobec tego w klasie okręgowej utrzymało się Skrzyczne Lipowa. Z uwagi na przyznanie dodatkowego miejsca w IV lidze Czarnym-Góralowi Żywiec liczbę uczestników rozgrywek zmniejszono do 15.

Sezon 2012/2013

Zmiany w zestawieniu uczestników:

• spadek z III ligi 2011/2012 – Skałka Żabnica (grupa IV),
• awans z klasy A 2011/2012 – Zapora Wapienica (mistrz grupy bielskiej), Kuźnia Ustroń (mistrz grupy skoczowskiej) i PLKS Pewel Mała (mistrz grupy żywieckiej).

Uwaga: LKS Radziechowy połączył się z Jednością Wieprz (grupa żywiecka klasy B), tworząc GKS Radziechowy-Wieprz. Beskid 09 Skoczów powrócił do nazwy Beskid Skoczów. Skałka Żabnica wycofała się z rozgrywek III ligi, wobec czego została zdegradowana o dwie klasy rozgrywkowe. W związku z tym grupa została powiększona do 17 drużyn.

Sezon 2013/2014

Zmiany w zestawieniu uczestników:

• spadek z IV ligi 2012/2013 – MRKS Czechowice-Dziedzice (grupa śląska II),
• awans z klasy A 2012/2013 – Soła Kobiernice (mistrz grupy bielskiej), LKS 99 Pruchna (mistrz grupy skoczowskiej) i Maksymilian Cisiec (mistrz grupy żywieckiej).

Uwaga: PLKS Pewel Mała wycofał się z rozgrywek po zakończeniu poprzedniego sezonu, wobec czego w klasie okręgowej utrzymał się LKS Bestwina.

Sezon 2014/2015

Zmiany w zestawieniu uczestników:

• spadek z IV ligi 2013/2014 – KS Wisła i Spójnia Landek (grupa śląska II),
• awans z klasy A 2013/2014 – Czarni Jaworze (mistrz grupy bielskiej), Piast Cieszyn (mistrz grupy skoczowskiej) i Świt Cięcina (mistrz grupy żywieckiej).

Sezon 2015/2016

Zmiany w zestawieniu uczestników:

• spadek z IV ligi 2014/2015 – Góral 1956 Żywiec (grupa śląska II),
• awans z klasy A 2014/2015 – Soła Kobiernice (mistrz grupy bielskiej), Spójnia Zebrzydowice (mistrz grupy skoczowskiej) i LKS Leśna (mistrz grupy żywieckiej).

Uwaga: Góral 1956 Żywiec występował w poprzednim sezonie pod nazwą Czarni-Góral Żywiec, zaś WSS Wisła pod nazwą KS Wisła.