Kościół Matki Boskiej Zwycięskiej w Toruniu

Kościół Matki Boskiej Zwycięskiej w Toruniu

A/64/1-2 z 22 czerwca 1998[1]
kościół parafialny
Widok od strony wschodniej
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Toruń
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Matki Bożej Zwycięskiej i św. Jerzego w Toruniu
Wezwanie	Matki Boskiej Zwycięskiej
Historia Data zakończenia budowy 1905-1907
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • cegła
Położenie na mapie Torunia Kościół Matki Boskiej Zwycięskiej w Toruniu
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kościół Matki Boskiej Zwycięskiej w Toruniu
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Kościół Matki Boskiej Zwycięskiej w Toruniu
53°01′20,64″N 18°36′34,39″E/53,022400 18,609553

Kościół Matki Boskiej Zwycięskiej w Toruniu, dawniej: kościół św. Jerzego – zabytkowa świątynia katolicka w jurysdykcji parafii Matki Bożej Zwycięskiej św. Jerzego w Toruniu.

Lokalizacja

Kościół znajduje się w prawobrzeżnej części miasta, w dzielnicy Mokre, przy ulicy Podgórnej 73A, w sąsiedztwie Cerkwi św. Mikołaja.

Historia

Dzieje do 1945

Zabytkowa plebania kościoła Matki Boskiej Zwycięskiej

Wnętrze kościoła

Wezwanie nawiązuje do dawnego gotyckiego kościoła św. Jerzego, o tradycji XIII/XIV-wiecznej, znajdującego się w innym miejscu, na Chełmińskim Przedmieściu. Kościół tamten, od XVI w. służący jako parafialny polskim ewangelikom z przedmieść Torunia, został rozebrany z powodów militarnych podczas wojen napoleońskich w 1811 roku, a otaczający go cmentarz został zlikwidowany i przeniesiony w inne miejsce. Nabożeństwa parafii św. Jerzego, która nadal zachowała samodzielność administracyjną, odbywały się początkowo w kaplicy ewangelicko-reformowanej przy ul. Szerokiej, a potem w nowomiejskim kościele ewangelickim, od 1850 roku w języku niemieckim. Z inicjatywy pastora Reinholda Heuera, badacza dziejów i historii sztuki Torunia, w 1900 roku zakupiono parcelę na Mokrem (wówczas samodzielnej gminie) pod budowę kościoła i domu parafialnego. Spośród 51 prac konkursowych wybrano projekt architektoniczny autorstwa Alberta Schneidereita z Düsseldorfu, później zmodyfikowany przez Ministerstwo Robót Publicznych w Berlinie, co z kolei częściowo odrzuciła parafia. Honorowy patronat nad budową objęła cesarzowa Augusta Wiktoria. W sierpniu 1904 roku ukończono budowę secesyjnej plebanii. Kamień węgielny pod budowę świątyni położono 2 października 1905 roku, a uroczystość poświęcenia miała miejsce 27 maja 1907 roku w obecności księcia Oskara Pruskiego.

Dzieje po II wojnie światowej

Po II wojnie światowej w 1945 roku kościół stał się pw. Matki Boskiej Zwycięskiej filialnym rzymskokatolickiej parafii Chrystusa Króla. Do kościoła parafialnego przeniesiono pierwotne organy firmy P. B. Völkner z Bydgoszczy i ławki. 1 lipca 1970 roku erygowano punkt duszpasterski, a 7 października 1971 roku samodzielną parafię, której proboszczem od początku istnienia, aż do 2012 roku był ks. prałat Stanisław Kardasz. W latach 1981-1985 w pobliżu wzniesiono obszerny dom katechetyczny, w 1991 roku parafia otrzymała dawną plebanię, w której po wojnie mieścił się m.in. żłobek. W okresie stanu wojennego i w latach następnych kościół był miejscem mszy patriotycznych w intencji Ojczyzny. W tym czasie połączono powojenne i dawne wezwanie kościoła i parafii. Od 2012 roku proboszczem parafii jest ks. kanonik Dariusz Żurański.

Architektura i zabytki

Kościół jest budowlą ceglana, neogotycką, zwróconą prezbiterium na południe. Do szerokiego trójnawowego trójprzęsłowego korpusu przylega pięciobocznie zamknięte prezbiterium. Fasadę i elewacje boczne ożywiają trójkątne szczyty z jasnymi blendami. Wieżę dostawioną przy fasadzie od wschodu wieńczy neobarokowy hełm z zegarem. Wnętrze kryte jest sklepieniem krzyżowym i z trzech stron wypełniają je drewniane empory. O dziejach starego kościoła przypomina płyta nagrobna Pawła Stransky’ego, uchodźcy religijnego z Czech, historyka i profesora gimnazjum toruńskiego i jego żony Krystyny z 1648 roku, przeniesiona ze starego cmentarza. Z pierwotnego wyposażenia zachowała się mozaika z wyobrażeniem głowy Chrystusa w zamknięciu prezbiterium, wykonana według drzeworytu Albrechta Dürera przez berlińską firmę Puhl und Wagner. Wizerunki adorujących aniołów namalował Wilhelm Sievers z Hanoweru. Wyobrażenie św. Jerzego w przedsionku wykonał prof. Wilhelm Süs z Karlsruhe, witraże o motywach ornamentalnych i roślinnych firma Ferdinand Müller z Quedlinburga. Pozostałe wyposażenie pochodzi już z okresu powojennego, w tym organy zbudowane przez firmę Józef Mollin z Odrów koło Chojnic w 1978 r, wizerunek św. Jerzego o rysach ks. Jerzego Popiełuszki z lat 80. XX w. oraz tablica pamiątkowa żołnierzy AK Inspektoratu Oszmiańskiego.

Kościół figuruje w gminnej ewidencji zabytków (nr 85)^[2].

Zobacz też

• Zabytki w Toruniu
• Religia w Toruniu
• Budowle sakralne w Toruniu

Przypisy

Bibliografia

• Reinhold Heuer, Thorn-St. Georgen. Geschichte der Georgengemeinde..., Thorn, E. Golembiewski, 1907
• Diecezja toruńska. Historia i teraźniejszość, praca zbior. pod red. Stanisława Kardasza, t. 15/16/17, Dekanaty toruńskie - I, II i III, Toruń, Wydaw. Diecezjalne w Toruniu, 1995, ISBN 83-86471-70-0
• Jerzy Domasłowski, Kościół na Podgórnej, "Nowości", ISSN 0137-9259, R. 33, 2000, nr 165 (17.07.), s. 10
• Rzymskokatolicka Parafia pod wezwaniem Matki Boskiej Zwycięskiej oraz Świętego Jerzego w Toruniu. A.D. 2000, oprac. zbior., Toruń, Toruńskie Wydaw. Diecezjalne, 2000, ISBN 83-86471-16-7

Linki zewnętrzne

• Toruński Serwis Turystyczny
• Strona Parafii