Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Czchowie

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny

XII 37/30 z dnia 28.02.1930 oraz 9 z 4.04.1968[1]
kościół parafialny
widok ogólny
Państwo	Polska
Miejscowość	Czchów ul. Rynek
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Wezwanie	Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Wspomnienie liturgiczne	8 września
Historia Data rozpoczęcia budowy przed 1360 Data zakończenia budowy około 1450
Dane świątyni Styl gotycki Świątynia • materiał bud. • kamień Wieża kościelna • liczba wież 1 (wieżyczka na sygnaturkę) Ołtarz • liczba ołtarzy 4 Liczba naw 1
Położenie na mapie Czchowa Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Położenie na mapie województwa małopolskiego Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Położenie na mapie powiatu brzeskiego Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Położenie na mapie gminy Czchów Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
49°50′01,8″N 20°40′27,4″E/49,833833 20,674278

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny – rzymskokatolicki kościół parafialny należący do dekanatu Czchów diecezji tarnowskiej.

W miejscu obecnego kościoła znajdował się starszy kościół romański z XII wieku o nieznanym planie. Obecna świątynia została zbudowana w dwóch etapach: przed rokiem 1360 zapewne z fundacji Kazimierza Wielkiego zostało wzniesione prezbiterium, w którym od wschodu wykorzystano wtórnie ciosy romańskiej budowli, w tym fragment fryzu pseudokymationowego. Następnie około 1450 roku został wybudowany korpus. W XV lub XVI wieku została dobudowana wieża, która w 1841 roku, w obawie przed zawaleniem, została zmniejszona do poziomu pierwszej kondygnacji. W XVIII wieku przy prezbiterium została dostawiona kaplica. Na przełomie XIX i XX wieku świątynia została gruntownie odnowiona, został zbudowany w tym czasie neogotycki szczyt oraz wieżyczka na sygnaturkę. W latach 1551-54 świątynia przejściowo należała do luteranów, proboszczem był tu w tym czasie ksiądz Francesco Lismanini, prowincjał franciszkanów, spowiednik królowej Bony i czołowy polski reformator.

Jest to budowla gotycka, murowana, wzniesiona z kamienia. Świątynia jest jednonawowa, posiada dwuprzęsłowe prezbiterium zamknięte ścianą prostą, przy którym od strony północnej znajduje się zakrystia, a od strony południowej kaplica. Przy nawie od strony zachodniej znajduje się czworoboczna wieża mieszcząca kruchtę w przyziemiu i powyżej chór muzyczny, które otwierają się do nawy ostrołukowymi arkadami, przy wieży od strony południowej znajduje się okrągła wieżyczka schodowa. Kaplica jest nakryta kopułą opartą na pendentywach z latarnią. Prezbiterium jest opięte szkarpami (jedna szkarpa znajduje się na osi od strony wschodniej), przy korpusie jest umieszczona szkarpa w narożniku południowo-wschodnim. Elewacja wschodnia prezbiterium jest ozdobiona odsadzką zwieńczoną gzymsem z wtórnie użytych detali romańskich. Zachodni szczyt korpusu jest ceglany i ozdobiony pięcioma zamkniętymi półkoliście blendami. Budowla nakryta jest dachami dwuspadowymi, na dachach znajduje się wieżyczka na sygnaturkę, ozdobiona latarnią zwieńczoną iglicą. Okna wschodnie prezbiterium i od strony południowej w korpusie są ostrołukowe i umieszczone w kamiennych obramieniach oraz obustronnie rozglifione. Wnętrze jest rozczłonkowane pilastrami i belkowaniem. Sklepienia w prezbiterium są krzyżowo-żebrowe i posiadają koliste zworniki, podparte są kamiennymi wspornikami w formie masek. Nawa jest nakryta nowszym stropem drewnianym, kruchta sklepieniem krzyżowym, natomiast zakrystia sklepieniem kolebkowym. Tęcza jest ostrołukowa. Świątynia posiada dwa portale w stylu gotyckim: jeden z nich jest ostrołukowy i profilowany, natomiast drugi jest prostokątny i fugowany. Polichromia wykonana została około 1375 roku, odsłonięto ją przed rokiem 1914, została zakonserwowana i częściowo zrekonstruowana przez Adama Marczyńskiego w latach 1960-65: na ścianach południowej, północnej i wschodniej prezbiterium; na ścianie południowej i północnej znajdują się sceny z życia Matki Bożej i Chrystusa: m.in. Narodzenie Maryi, Koronacja Maryi, Zwiastowanie, Pokłon Trzech Króli i Sąd Ostateczny w formie Deesis; na ścianie wschodniej jest umieszczony wizerunek głowy Chrystusa w formie Veraikon (ale nie posiada chusty) podtrzymywanej przez aniołów; poniżej po lewej stronie znajduje się postać papieża (zapewne Urban V) z wizerunkami świętych Apostołów Piotra i Pawła na kolanach; po prawej stronie są umieszczone trzy personifikacje cnót teologicznych: Nadziei, Miłości i Wiary. Na ścianie północnej prezbiterium znajduje się fryz ze scenami męki Pańskiej powstały w XVI wieku^[2].

Przypisy