Kościół Teatynów w Monachium

Kościół Teatynów w Monachium
Theatinerkirche
Ilustracja
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

 Bawaria

Miejscowość

Monachium

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Wezwanie

św. Kajetana z Thieny

Położenie na mapie Monachium
Mapa konturowa Monachium, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół Teatynów w Monachium”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Kościół Teatynów w Monachium”
Położenie na mapie Bawarii
Mapa konturowa Bawarii, na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Teatynów w Monachium”
Ziemia48°08′31″N 11°34′34″E/48,141944 11,576111

Kościół Teatynów (niem. Theatinerkirche, ang. Theatine Church, fr. Église des Théatins) – kościół katolicki pod wezwaniem św. Kajetana, znajdujący się przy Odeonsplatz w Monachium, w Niemczech. Jedna z najwspanialszych świątyń stolicy Bawarii.

Historia

Kościół i klasztor teatynów ok. 1700 r., grafika M. Weninga

Inicjatywa wzniesienia klasztoru wyszła od Ferdynanda, elektora Bawarii w latach 16511670, i jego małżonki Henrietty Adelajdy dla uczczenia faktu urodzenia ich długo oczekiwanego syna, przyszłego księcia-elektora Maksymiliana II Emanuela (11 lipca 1662). Maksymilian II Emanuel poślubił córkę Jana III Sobieskiego Teresę Kunegundę. Po śmierci księżna została pochowana w krypcie świątyni, stąd umieszczenie w szczycie fasady świątyni obok bawarskich Lwów godła Rzeczypospolitej z Białymi Orłami i Pogonią[1].

Na życzenie Henrietty wybrano zakon teatynów, którzy mieli przyczynić się do odrodzenia miejscowego duchowieństwa diecezjalnego i rozwijać działalność misyjną. Do wykonania projektu zatrudniony został architekt Agostino Barelli z Bolonii, natomiast kierownikiem budowy został ojciec Antonio Spinelli z zakonu teatynów. Wzorem dla Barelliego była macierzysta świątynia teatynów, kościół St. Andrea della Valle w Rzymie.

Budowa rozpoczęta została 29 kwietnia 1663 pod nadzorem samego księcia-elektora. Nawa została zasklepiona w 1672, co pozwoliło artyście C.B. Morettiemu przystąpić do wykonania imponującej dekoracji stiukowej jej wnętrza. W międzyczasie na skutek nieporozumień z architektem został odwołany ze stanowiska kierownika budowy ojciec Spinelli. Zastąpił go w 1669 Enrico Zuccalli, który w 1674 opracował projekt konstrukcji kopuły. Zrealizowano ją w latach 16761678. W 1679 został wybudowany grobowiec rodziny elektorskiej. Pierwszą część budowy zakończyło w 1690 wzniesienie dwóch wież, flankujących fasadę kościoła.

Szczyt fasady

Dzisiejszy wygląd fasady kościoła pochodzi dopiero z następnego wieku, a konkretnie z lat 17651768. Powstał na życzenie księcia-elektora Maksymiliana III Józefa, a jego autorem był nadworny architekt Wittelsbachów, mistrz rokokaFrançois de Cuvilliés Starszy. Nowe mauzoleum powstało w jednej z bocznych kaplic na prośbę E. von Riedela w 1864, dla króla Bawarii Maksymiliana II i jego małżonki, Marii Fryderyki.

Podczas II wojny światowej kościół był czterokrotnie zbombardowany przez lotnictwo alianckie. Całkowitemu zburzeniu uległa kaplica południowa. Zniszczone zostały: nastawa ołtarzowa (dzieło A. Zanchiego), tabernakulum oraz większość wystroju rzeźbiarskiego (z wyjątkiem figur apostołów św. Jana i św. Marka, autorstwa Balthasara Ableithnera). Rekonstrukcja świątyni przebiegała jednak bardzo sprawnie i już 21 sierpnia 1955 odprawiono w niej pierwszą Mszę świętą.

Architektura

© José Luiz Bernardes Ribeiro, CC BY-SA 4.0
Herby Bawarii i Rzeczypospolitej na szczycie fasady

Kościół, utrzymany generalnie w stylu włoskiego baroku i wykończony żółtym tynkiem jest jedną z najłatwiej rozpoznawalnych budowli w Monachium. Jest budowlą jednonawową, z transeptem i systemem bocznych kaplic. Nad skrzyżowaniem nawy i transeptu wznosi się kopuła na wysokim bębnie. Rokokowa fasada zwieńczona jest trójkątnym szczytem, w którym widoczny jest kartusz z herbami Elektoratu Bawarii i I Rzeczypospolitej. Flankują go dwie czworoboczne wieże z zegarami, przykryte wysokimi hełmami. Wydatne woluty na zwieńczeniach wież przypominają podobne rozwiązanie z weneckiej świątyni Santa Maria della Salute. Wyjątkowe wrażenie robi śnieżnobiałe wnętrze świątyni, ozdobione stiukami.

Krypta

Sarkofag króla Czech i cesarza Karola VII
Sarkofag króla Grecji Ottona I

W krypcie pod kościołem, podobnie jak w kościele św. Michała i katedrze św. Marii Panny, znajdują się groby wielu członków rodu Wittelsbachów i ich małżonek. Pochowani zostali tu m.in.:

Przypisy

  1. Hans Von Zieldaw, Niemcy: Kościół teatynów i Teresa Kundegunda Sobieska – ślad Polski, Niemcy, 3 października 2013 [dostęp 2021-06-04].

Bibliografia

  • Niemcy, Joanna Egert-Romanowska, Małgorzata Omilanowska, Warszawa: Wiedza i Życie, 2003, ISBN 83-7184-197-3, OCLC 69555110.
  • Zbigniew Góralski, Monachium, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, ISBN 83-221-0086-8, OCLC 69644378.

Media użyte na tej stronie

Positionskarte München.png
Autor: Maximilian Dörrbecker (Chumwa), Licencja: CC BY-SA 2.0
Karte der Stadtbezirke in München als Grundlage einer Positionskarte für München
Germany location map.svg
Autor: NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Germany (Wp article: en:Germany)
Bavaria location map G.svg
Autor: Hanhil based upon previous work by TUBS, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map Bavaria, showing position of Bavaria within Germany. Geographic limits of the map:
Michael Wening Daß TheatinerCloster in München.jpg
“Daß Theatiner Closter in München, wie solches von Niedergang gegen Aufgang zu sehen ist”, aus: Beschreibung des Churfürsten- u. Hertzogthumbs Ober- und Nidern Bayrn. Rentamt München. 2. Auflage um 1750
Coat of arms - Theatinerkirche - Munich - Germany 2017.jpg
© José Luiz Bernardes Ribeiro, CC BY-SA 4.0
Theatinerkirche - Munich - Germany
Theatiner Kirche Muenchen.jpg
Autor: Luidger, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Theatinerkirche, München, Bayern, Deutschland
Otto-grave.jpg
Grave of Otto of Greece at the basement of Theatinerkirche church in Munich, Germany
München Theatinerkirche 2.jpg
Autor: Uwe Barghaan, Licencja: CC BY 3.0
Munich (Germany), Church of the theatiner, photo 2008