Kocanki

Kocanki
Ilustracja
Morfologia (kocanki piaskowe)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

kocanki

Nazwa systematyczna
Helichrysum Mill.
Gard. Dict. Abr. ed. 4. 1754
Typ nomenklatoryczny

Helichrysum orientale L.[3]

Kocanki piaskowe
Kocanki włochate jako roślina okrywowa

Kocanki (Helichrysum Mill.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje ponad 500 gatunków[4]. Rośliny te występują na Starym Świecie[4], głównie na obszarach o ciepłym klimacie – w południowej Afryce (w Kraju Przylądkowym rośnie 85 gatunków, w tym 35 endemitów[5]), w basenie Morza Śródziemnego, w zachodniej i środkowej Azji oraz w Nowej Zelandii[6]. Poza kontynentami amerykańskimi, gdzie kocanki występują tylko jako introdukowane, brak przedstawicieli tego rodzaju w północnej Europie i znacznej części wschodniej Azji[4]. W Europie rośnie 5 gatunków[7], przy czym w Polsce obecny w naturze jest tylko jeden gatunek – kocanki piaskowe H. arenarium[8].

Rośliny z tego rodzaju zasiedlają siedliska suche i słoneczne, często górskie[7]. Liczne gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne, niektóre wykorzystywane są także jako lecznicze, do zaparzania napojów[5].

Morfologia

Pokrój
Rośliny roczne i wieloletnie, czasem drewniejące[9], osiągające do 2 m wysokości[7].
Liście
Skrętoległe lub naprzemianległe, czasem skupione w rozetę przyziemną[7], zwykle całobrzegie i biało lub szaro owłosione[9][7].
Kwiaty
Zebrane w koszyczki, które tworzą się na szczytach pędów pojedynczo lub zebrane są w baldachogroniaste kwiatostany złożone[9]. Listki okrywy koszyczków są papierzaste, brązowe, żółte, różowe lub białawe[9]. Wykazują wyraźne ruchy higroskopowe w odpowiedzi na zmiany wilgotności powietrza[10]. Dno koszyczka jest płaskie, pozbawione plewinek, rzadko jednak bywają one obecne[9]. W koszyczkach występują wyłącznie kwiaty rurkowate, brak kwiatów języczkowych[6] lub są one nitkowate[9].
Owoce
Niełupki nagie lub pokryte krótkimi, albo długimi, podwójnymi, nieco maczugowatymi włoskami. Ości puchu kielichowego wolne lub zrośnięte u nasady, czasem nieco pierzaste[9].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Gnaphalieae w podrodzinie Asteroideae z rodziny astrowatych Asteraceae[11].

Lista gatunków

Zastosowanie i uprawa

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne (często nie tyle dla kwiatów, co dla efektownie, biało lub szaro zabarwionych pędów[7]) lub lecznicze. Nadają się na rabaty kwiatowe, szczególnie w ogrodach skalnych. W Polsce ze względu na klimat są uprawiane jako rośliny jednoroczne.

Do częściej uprawianych należą: Helichrysum forskahlii, kocanki włochate Helichrysum petiolare[5], kocanki włoskie Helichrysum italicum, kocanki wspaniałe Helichrysum splendidum.

Kocanki z reguły wymagają żwirowatego, przepuszczalnego i niezbyt żyznego podłoża oraz słonecznego stanowiska. Rozmnaża się je z nasion, sadzonek pędowych lub przez podział kłączy.

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-04].
  4. a b c Helichrysum Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-27].
  5. a b c David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 428. ISBN 978-1-107-11502-6.
  6. a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  7. a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 366. ISBN 0-333-74890-5.
  8. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 92, ISBN 978-83-62975-45-7.
  9. a b c d e f g Yousheng Chen, Randall J. Bayer: Helichrysum Miller. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-08-27].
  10. Marek Ples, A jednak się porusza! Ruchy higroskopowe roślin, „Biologia w Szkole”, Poznań: Forum Media Polska Sp. z o.o., 2016, s. 52-56 [dostęp 2016-06-07].
  11. Genus Helichrysum Mill.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-08-27].

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Helichrysum arenariumm.jpg
Autor: Taras-fedora-syn, Licencja: CC BY-SA 4.0
village Matiivka,Volyn,Rivne region, Ukraina
Starr 070308-5416 Helichrysum petiolare.jpg
(c) Forest & Kim Starr, CC BY 3.0
Helichrysum petiolare (habit). Location: Maui, Kula