Kolegium Pijarów w Radomiu

Kolegium oo. Pijarów w Radomiu
Symbol zabytku nr rej. 749 z 5.05.1972 oraz 230/A/83 z 15.12.1983
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

 Radom

Adres

Rynek 11 / ul. Wałowa 1

Styl architektoniczny

barok, klasycyzm

Architekt

Antonio Solari

Kondygnacje

2

Rozpoczęcie budowy

1737

Ukończenie budowy

1756

Ważniejsze przebudowy

1818–1820, 1824–1825, 1892, 1976–1991

Położenie na mapie Radomia
Mapa konturowa Radomia, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Kolegium oo. Pijarów w Radomiu”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Kolegium oo. Pijarów w Radomiu”
Ziemia51°24′09,5″N 21°08′31,6″E/51,402639 21,142111

Kolegium Pijarów w Radomiuklasycystyczno-barokowy budynek usytuowany przy Rynku. Obiekt jest częścią szlaku turystycznego Zabytki Radomia[1].

Historia

Pijarzy zostali sprowadzeni do Radomia wiosną 1682. Początkowo zajmowali kilka domów usytuowanych w południowej pierzei rynku. W 1684 Marcin Dunin Wąsowicz ufundował pierwszy, wchodzący w skład zespołu pijarskiego, drewniany kościół pw. św. Marcina. Stare zabudowania zastąpiono w latach 1737–1756 nowym, nie do końca zrealizowanym gmachem, zaprojektowanym przez Antonio Solariego, nadwornego budowniczego, architekta królewskiego z okresu saskiego. W latach 1818–1820, już w okresie królestwa kongresowego, dobudowano do istniejących obiektów klasycystyczne siedmioosiowe skrzydło północne z ryzalitem, stanowiące reprezentacyjną fasadę od strony Rynku. W latach 1824–1825 w miejscu drewnianego kościoła pw. św. Marcina wzniesiono murowany kościół pw. św. Jana Kantego. Od 1830 szkoła zakonna funkcjonowała jako rządowa. W 1864, po kasacie zgromadzenia pijarskiego w ramach represji za powstanie styczniowe, placówka uległa laicyzacji (w 1873 zlikwidowano kościół pw. św. Jana Kantego, zastąpiony w 1888 cerkwią prawosławną). W 1892 do istniejących budynku dobudowano neoklasycystyczną aulę. Gimnazjum gubernialne mieściło się w budynku do ewakuacji Rosjan z obszaru królestwa kongresowego w 1915. W latach 1945–1974 budynek pełnił funkcje dydaktyczne, mieszcząc licea im. Jana Kochanowskiego oraz im. Tytusa Chałubińskiego. W 1976 budynek został przekazany Muzeum Okręgowemu, którego siedzibą pozostaje do dziś.[2][3]

Architketura

Wnętrza
Jeden z korytarzy skrzydła zachodniego – obecnie fragment Galeria Malarstwa XIX i XX w. Muzeum im. Jacka Malczewskiego
Dolna kondygnacja dawnej kaplicy pw. św. Jana Kantego – obecnie fragment ekspozycji prac Jacka Malczewskiego
Przyziemia południowego skrzydła (z reliktami murów obronnych) – obecnie fragment ekspozycji przyrodniczej.
Widok zewnętrzny kompleksu popijarskiego
Ryzalit fasady z portykiem – widok w kierunku zachodnim
Fragment murów miejskich z reliktami bramy krakowskiej (iłżeckiej).
Relikty bramy krakowskiej (iłżeckiej) – w oddali fasada skrzydła zachodniego.
Mury miejskie z basztą – w oddali absyda dawnego kościoła pw. św. Jana Kantego
Fasada skrzydła zachodniego z fragmentem bramy krakowskiej (iłżeckiej).
Widoki historyczne
Widok gmachu w 1864
Widok gmachu popijarskiego przed 1915

Kolegium

Skrzydło frontowe usytuowane od strony Rynku zbudowane zostało na planie wydłużonego prostokąta, jest podpiwniczone i posiada siedemnastoosiową fasadę, z płytkim, siedmioosiowym ryzalitem, ozdobionym czterokolumnowym portykiem toskańskim w wielkim porządku oraz pilastrami w stylu toskańskim. Portyk nakryty jest attyką balustradową. Poszczególne kondygnacje rozdziela gzyms kordonowy, gzyms koronujący jest profilowany. Pierwotny układ wnętrz zachował się szczególnie w zachodniej części budynku, która jest też najbliższa pierwotnemu projektowi Solariego. Na uwagę zasługują tu szczególnie korytarz zachodni, sklepienia piwnic i pomieszczeń parteru oraz belkowane stropy w niektórych pomieszczeniach piętra. Od strony ulicy Wałowej w budynki założenia popijarskiego wkomponowane są relikty średniowiecznych murów obronnych z bramą krakowską (iłżecką)[2].

Dawny kościół

Był świątynią jednonawową i dwukondygnacyjną, z prezbiterium zwróconym na południe. Obecnie przedzielona stropem. Zachowany gzyms koronujący[2].

Zobacz też

Przypisy

  1. Szlak Turystyczny Zabytki Radomia. Centrum Informacji Turystycznej w Radomiu.
  2. a b c red. J. Łoziński, B. Wolff, Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. III, z. 10, Warszawa 1961, ss. 31–32
  3. J. Sekulski, Encyklopedia Radomia, Radom 2009, ss. 109–110

Media użyte na tej stronie

Radom location map.svg
Autor:
Twórcy OpenStreetMap
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Radom, Poland
Ta mapa of Radom została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Radom Muzeum.png
Dawne kolegium oo. Pijarów w Radomiu
Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu Galeria malarstwa polskiego XIX i XX wieku.jpg
Autor: Kubsson94, Licencja: CC BY-SA 4.0
Galeria Malarstwa Polskiego XIX i XX w., Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu
Priarists college radom.jpg
Autor: Rafał T, Licencja: CC BY-SA 3.0
Priarist College in Radom
Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu Kolekcja obrazów Jacka Malczewskiego.jpg
Autor: Kubsson94, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kolekcja obrazów Jacka Malczewskiego, Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu
Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu Ekspozycja przyrodnicza.jpg
Autor: Kubsson94, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ekspozycja przyrodnicza, Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu
Radom, Muzeum im.Jacka Malczewskiego - fotopolska.eu (238023).jpg
(c) Rafał T / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Gmach dawnego kolegium Pijarów - widok w kierunku ul.Żytniej.
Radom.Zespół klasztorny pijarów 02.JPG
Autor: Rafał Terkner, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Budynek dawnego zespołu klasztornego pijarów, obecnie Muzeum Regionalne - widok z ul.Żytniej.
Radom, Mury miejskie - fotopolska.eu (258481).jpg
(c) Rafał T / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Fragment odrestaurowanych murów miejskich, w głębi budynek dawnego kolegium pijarów.
Kolegium Pijarow in Radom 1864.jpg
Widok gmachu dawnego Kolegium Pijarskiego w Radomiu (1864).