Komenda Rejonu Uzupełnień Pszczyna

Komenda Rejonu Uzupełnień Pszczyna
Powiatowa Komenda Uzupełnień
Pszczyna
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1924

Rozformowanie

1939

Dowódcy
Pierwszy

ppłk Włodzimierz Bukowski

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Pszczyna

Podległość

DOK V

Skład

PKU typ I

Komendy rejonów uzupełnień OK V

Komenda Rejonu Uzupełnień Pszczyna (KRU Pszczyna) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[1].

Historia komendy

26 marca 1924 roku został ogłoszony rozkaz O. I. Szt. Gen. 2124/Org. ministra spraw wojskowych w sprawie podziału terytorialnego Górnego Śląska na wojskowe okręgi poborowe. Rozkaz powoływał do życia Powiatową Komendę Uzupełnień Pszczyna. Okręg poborowy obejmował powiaty: pszczyński i rybnicki[2][3]. 12 kwietnia 1924 roku w Dzienniku Personalnym MSWojsk. została ogłoszona obsada personalna komendy[4].

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[5], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[3]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[6][7]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[8].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[6]. W skład PKU Pszczyna wchodziły trzy referaty: I) referat administracji rezerw, II) referat poborowy i referat inwalidzki[6]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[9][10][11].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[12].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Pszczyna normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[13]

W marcu 1930 roku PKU Pszczyna nadal podlegała Dowództwu Okręgu Korpusu Nr V i wciąż administrowała powiatami: pszczyńskim i rybnickim[14]. W grudniu tego roku PKU Pszczyna posiadała skład osobowy typu I[13].

31 lipca 1931 roku gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, w zastępstwie ministra spraw wojskowych, rozkazem B. Og. Org. 4031 Org. wprowadził zmiany w organizacji służby poborowej na stopie pokojowej. Zmiany te polegały między innymi na zamianie stanowisk oficerów administracji w PKU na stanowiska oficerów broni (piechoty) oraz zmniejszeniu składu osobowego PKU typ I–IV o jednego oficera i zwiększeniu o jednego urzędnika II kategorii. Liczba szeregowych zawodowych i niezawodowych oraz urzędników III kategorii i niższych funkcjonariuszy pozostała bez zmian[15].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Pszczyna została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Pszczyna przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[16], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[17]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Pszczyna normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[18].

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr V, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty: pszczyński i rybnicki[1].

Po ogłoszeniu mobilizacji KRU Pszczyna funkcjonowała na podstawie etatu pokojowego. Pod względem ewidencji i uzupełnień miała być przydzielona do Ośrodka Zapasowego 6 DP[19]. KRU Pszczyna nadal podlegała dowódcy Okręgu Korpusu Nr V, ale jej zaopatrywanie należało do dowódcy Armii „Kraków”[20].

Obsada personalna

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Pszczyna, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w latach 1926 i 1938.

Komendanci
Stopień, imię i nazwiskookres pełnienia obowiązkówkolejne stanowisko (dalsze losy)
ppłk sam. Włodzimierz BukowskiIV 1924[21] – II 1927przeniesiony w stan spoczynku z dniem 30 IV 1927[22]
mjr piech. Wojciech MusiałII 1927[23] – III 1929oddany do dyspozycji dowódcy OK V[24]
ppłk piech. Franciszek PałkowskiIII 1929[25][26] – 30 IX 1934przeniesiony w stan spoczynku[27]
mjr piech. Stefan Feliks Brandt[a]XII 1934[29] – 1939[30]
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1924–1925[31][32]
I referentmjr piech. Jan Kulwieć
kpt. kanc. Andrzej StykaI 1925[33] – II 1926kierownik I referatu
II referentpor. rez. powoł. do sł. czyn. Jan Liput
oficer instrukcyjnypor. piech. Józef Żuchowicz[b]XI 1924[35] – III 1925[36]przydzielony do macierzystego 23 pp
oficer ewidencyjny Pszczynaurzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Jan Bogacki
oficer ewidencyjny Rybnikpor. kanc. Jan Smolański
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[37][38][39][40]
kierownik I referatu administracji rezerw

i zastępca komendanta PKU

kpt. kanc. Andrzej StykaII 1926 – XII 1929[41]referent w PKU Słonim
mjr kanc. Aleksander Seweryn Marian GeringerXII 1929 – IX 1930[42]komendant PKU Miechów
kpt. piech. Szymon Michał Białecki[c]1930[46] – XII 1931[47]oddany do dyspozycji dowódcy OK V
kpt. kanc. Alfred Bernard Farny[d]1 III[53] – 1 X 1932[54]praktyka u płatnika 3 psp, †1940 Katyń
kpt. piech. Kazimierz Sarnowicz1 IX 1932[55] – 1936przeniesiony do PKU Grodzisk Mazowiecki
kierownik II referatu poborowegopor. kanc. Jan Liputod II 1926
kpt. piech. Józef SękowskiX 1927[56] – VI 1930[57]kierownik I referatu PKU Równe
por. kanc. Jan Bogacki[e]IX 1930 – 15 IX 1932[54]praktyka u płatnika 12 pp
kpt. piech. Władysław Klassod IX 1932[55]kierownik I referatu
referent inwalidzkipor. kanc. Ignacy Gadziński[f]od II 1926
kpt. piech. Antoni I Górzyński[g]do IV 1929[63]dyspozycja Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej
referentpor. kanc. Jan BogackiII 1926 – IX 1930[64]kierownik II referatu
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[30][h]
kierownik I referatu ewidencjikpt. adm. (piech.) Władysław Klassbył w III 1939
kierownik II referatu uzupełnieńkpt. adm. (piech.) Franciszek Głowabył w III 1939

Uwagi

  1. ↑ Mjr piech. Stefan Feliks Brandt (ur. 23 grudnia 1891) był odznaczony Krzyżem Walecznych (dwukrotnie) i Złotym Krzyżem Zasługi[28].
  2. ↑ Józef Żuchowicz urodził się 31 stycznia 1897 roku w Świdrówce, w powiecie dąbrowskim, w rodzinie Jana i Marii z Wolaków. Wiosną 1940 roku został zamordowany w Katyniu[34].
  3. ↑ Szymon Michał Białecki (ur. 27 września 1893, zm. 1948). 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 1591. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był 75 pp. Z dniem 20 października 1924 roku został przeniesiony do KOP. W lutym i marcu 1926 roku pełnił obowiązki dowódcy 5 baonu granicznego. W 1930 roku został przeniesiony z PUWFiPW do PKU Pszczyna na stanowisko pełniącego obowiązki kierownika I referatu. W grudniu 1931 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr V. Z dniem 31 maja 1932 roku został przeniesiony w stan spoczynku[43]. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości (20 grudnia 1932 roku[44]) i Krzyżem Walecznych[45].
  4. ↑ kpt. kanc. Alfred Bernard Farny ur. 30 marca 1894 roku w Cierlicku, w rodzinie Karola i Anny z Bałonów. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach Pułku Strzelców Nr 31. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1917 roku. Inwalida wojenny (w 1918 roku stracił prawą rękę). Z dniem 1 grudnia 1923 roku został przeniesiony z 5 bsan. do PKU Biała Bielsko na stanowisko oficera ewidencyjnego na powiat bialski[48]. 1 grudnia 1924 roku został przesunięty w PKU Biała Bielsko ze stanowiska OE Biała na stanowisko II referenta[49]. W lutym 1926 roku został zatwierdzony na stanowisku kierownika II referatu poborowego PKU Biała Bielsko[37]. Z dniem 1 marca 1932 roku został przeniesiony z PKU Inowrocław do PKU Pszczyna na stanowisko kierownika I referatu i zastępcy komendanta. Z dniem 1 października 1932 roku został przydzielony na czteromiesięczną praktykę u płatnika 3 psp. Po zakończeniu praktyki został wyznaczony na stanowisko płatnika 3 psp[50]. Z dniem 15 sierpnia 1933 roku został przeniesiony do korpusu oficerów intendentów[51]. W marcu 1939 roku w dalszym ciągu pełnił służbę w 3 psp na stanowisku oficera gospodarczego. W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku był oficerem płatnikiem 3 psp. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (1938) oraz Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921 „Polska Swemu Obrońcy” i Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości. Wiosną 1940 roku został zamordowany w Katyniu[52].
  5. ↑ Jan Tadeusz Bogacki (ur. 22 maja 1894). Z dniem 15 września 1932 roku został przydzielony na czteromiesięczną praktykę u płatnika 12 pp. Po zakończeniu praktyki został wyznaczony na stanowisko płatnika 3 puł. w Tarnowskich Górach[58]. Z dniem 15 sierpnia 1933 roku został przeniesiony do korpusu oficerów intendentów[59].
  6. ↑ Ignacy Gadziński (ur. 17 grudnia 1874). Na emeryturze mieszkał w Pszczynie[60].
  7. ↑ kpt. piech. Antoni I Górzyński (ur. 16 grudnia 1889). 19 marca 1928 roku został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 roku i 106. lokatą w korpusie oficerów piechoty[61][62]. W kwietniu 1929 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska z równoczesnym przydziałem do dyspozycji Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej, do dnia 31 marca 1930 roku.
  8. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[65].

Przypisy

  1. ↑ a b Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
  2. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 12 z 26 marca 1924 roku, poz. 178.
  3. ↑ a b Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
  4. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 12 kwietnia 1924 roku, s. 210.
  5. ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
  6. ↑ a b c Jarno 2001 ↓, s. 169.
  7. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
  8. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
  10. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
  11. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
  13. ↑ a b Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
  14. ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
  15. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 31 lipca 1931 roku, poz. 290.
  16. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 173.
  17. ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
  18. ↑ Historia WKU Suwałki ↓.
  19. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 796.
  20. ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 246.
  21. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1345.
  22. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927 roku, s. 39, 44.
  23. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 lutego 1927 roku, s. 65.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 86.
  25. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 22 marca 1929 roku, s. 102.
  26. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 226, zatwierdzony na stanowisku komendanta.
  27. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 144.
  28. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 20.
  29. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 255.
  30. ↑ a b Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 854.
  31. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 12 kwietnia 1924 roku, s. 210-211.
  32. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1287, 1345.
  33. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 23 stycznia 1925 roku, s. 35.
  34. ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 744.
  35. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 120 z 12 listopada 1924 roku, s. 671.
  36. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 29 marca 1925 roku, s. 176.
  37. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 13.
  38. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 521.
  39. ↑ Lista starszeństwa 1933 ↓, s. 10, 39, 44.
  40. ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 21, 38, 43.
  41. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 398.
  42. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 24, 45.
  43. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 16 sierpnia 1932 roku, s. 361.
  44. ↑ M.P. z 1932 r. nr 293, poz. 341.
  45. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 131, 195.
  46. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931 roku, s. 102.
  47. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 23 grudnia 1931 roku, s. 415.
  48. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 74 z 26 listopada 1923 roku, s. 689.
  49. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 127 z 4 grudnia 1924 roku, s. 716.
  50. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 80.
  51. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 15 września 1933 roku, s. 178.
  52. ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 134, tu błędnie podano, że pełnił służbę w 5 batalionie saperów, zamiast w 5 batalionie sanitarnym.
  53. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 251.
  54. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 429.
  55. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 417.
  56. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 300.
  57. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 207.
  58. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 92.
  59. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 15 września 1933 roku, s. 184.
  60. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 911.
  61. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 19 marca 1928 roku, s. 52.
  62. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 141, 224.
  63. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 113.
  64. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 30.
  65. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.

Bibliografia

Służba uzupełnień Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej
Wydziały Mobilizacji i Uzupełnień
Komendy rejonów uzupełnień
Powiatowe komendy uzupełnień

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
KRU DOK V.jpg
Komendy rejonów uzupełnień OK V