Komisariat Straży Granicznej „Krotoszyn”

Komisariat Straży Granicznej „Krotoszyn”
Historia
Państwo II Rzeczpospolita
Sformowanie1928
Rozformowanie1939
Tradycje
RodowódKomisariat Straży Granicznej „Odolanów”
Organizacja
DyslokacjaKrotoszyn
FormacjaStraż Graniczna
PodległośćInspektorat Graniczny nr 12
Obwód SG „Ostrów”
Inspektorat Graniczny nr 12 Ostrów.jpg
link=Plik:Tablo_Komisariatu_Straży_Granicznej_%22Krotoszyn%22_z_1935_roku..jpg
Funkcjonariusze komisariatu SG "Krotoszyn" przed budynkiem komisariatu

Komisariat Straży Granicznej „Krotoszyn” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[1]. Rozkazem nr 3 z 25 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Krotoszyn” do Inspektoratu Granicznego nr 12 „Ostrów” i określił jego strukturę organizacyjną[2]. W nawiązaniu do rozkazu dowódcy SG, Wielkopolski Inspektor Okręgowy swoim rozkazem organizacyjnym nr 2 z 27 czerwca 1928 dokonał połączenia komisariatów Straży Celnej „Zduny” i „Odolanów” tworząc jeden komisariat SG „Krotoszyn”[3].

Już 15 września 1928 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 7 w sprawie zmian dyslokacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał organizację komisariatu i ustalał zasięg placówek[4]. Rozkazem nr 11 z 9 stycznia 1930 roku reorganizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski ustalił numer i nową organizację komisariatu[5].

Rozkazem nr 3/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk Emila Czaplińskiego z 5 sierpnia 1931 roku przeniesiono placówkę I linii „Ruda” do Bestwina[6].

Służba graniczna

Siedziba komisariatu mieściła się w Krotoszynie w budynku skarbowym przy ulicy Zdunowskiej. Budynek oddalony był około 8 kilometrów od granicy państwowej. W budynku funkcjonowała kancelaria komisariatu i placówka II linii. Ponadto w 1932 roku zamieszkiwały w nim rodziny dwóch oficerów i dwóch szeregowych[7].

Długość ochranianego odcinka wynosiła 32 kilometry i 770 metrów. w 1932 podzielony był na trzy pododcinki ochraniane przez placówki I linii[7]. Oficerowie uzbrojeni byli w pistolety i szable, szeregowi w kbk Mosin wz. 91/98. Kierownicy placówek, przewodnik psa i wywiadowcy posiadali dodatkowo pistolety czeskie kal.9 mm. Kierownik i zastępca posiadali do swojej dyspozycji konie. Na stanie komisariatu znajdował się jeden rower. Szeregowi do służby używali rowerów prywatnych[8]. W 1934 komisariat posiadał jeden motocykl z wózkiem i jeden rower służbowy[9]. Przemyt w 1934 oszacowano na 1959,90 zł, zatrzymano 57 osób[10].

Na terenie komisariatu funkcjonowały trzy przejścia graniczne[11]:

  • Zduny Kolej – przejście kolejowe o ruchu osobowym i towarowym, czynne codziennie w godzinach przejazdów pociągów. Przy przejściu działał urząd celny
  • Zduny Rogatka – przejście drogowe o ruchu osobowym i pojazdów mechanicznych, czynne codziennie; Przy przejściu działał urząd celny
  • Sulmierzyce Błonie – przejście drogowe o ruchu osobowym i pojazdów mechanicznych, czynne w soboty, niedziele i poniedziałki


Sąsiednie komisariaty:

Struktura organizacyjna

Organizacja komisariatu w kwietniu 1928[12]:

Organizacja komisariatu we wrześniu 1928[13]:

Komisariat SG Krotoszyn.png

Organizacja komisariatu w styczniu 1930[14][15]

Organizacja komisariatu w grudniu 1932[7]

Funkcjonariusze komisariatu

Kierownicy/komendanci komisariatu
stopieńimię i nazwiskookres pełnienia służbykolejne stanowisko
podkomisarzAntoni Drobnik[a]– 30 VI 1928[16]
komisarzWacław Sawicki[b]30 VI 1928 –31 VIII 1928powrócił do czynnej służby wojskowej[16]
komisarzBronisław Popiel1 IX 1928 – [16]
podkomisarzFranciszek Szulcbył VI 1931 – 1933[17][16]
podkomisarzFranciszek Białowąs1933 – 31 V 1934[18]
podkomisarzJulian Kapuściński6 VI 1934[9] – 12 VIII 1939[19]do dyspozycji KG SG
aspirantZygmunt Bezucha12 VIII 1939[20] –
Zastępcy komendanta komisariatu
starszy strażnikStanisław Dorosz1 V 1939[21] –
strażnikJózef Mikołajczyk8 VII 1939[22] -

Uwagi

  1. ↑ Były kierownik komisariatu Straży Celnej „Zduny”
  2. ↑ Były kierownik komisariatu Straży Celnej „Odolanów”

Przypisy

  1. ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
  2. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 23.
  3. ↑ Grzywaczewski 2015 ↓, s. 75.
  4. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 33.
  5. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 71.
  6. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 78.
  7. ↑ a b c Kronika Inspektoratu „Ostrów” ↓, s. 8.
  8. ↑ Kronika Inspektoratu „Ostrów” ↓, s. 9/33.
  9. ↑ a b Kronika Inspektoratu „Ostrów” ↓, s. 2/34.
  10. ↑ Kronika Inspektoratu „Ostrów” ↓, s. 3/34.
  11. ↑ Grzywaczewski 2015 ↓, s. 76.
  12. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 22.
  13. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 35.
  14. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 70.
  15. ↑ Dyslokacja Wlkp. IG ↓, r. 1933.
  16. ↑ a b c d Grzywaczewski 2015 ↓, s. 80.
  17. ↑ Kronika Inspektoratu „Ostrów” ↓, s. 1.
  18. ↑ Kronika Inspektoratu „Ostrów” ↓, s. 1/33 i 2/34.
  19. ↑ Rozkazy Komendy SG ↓, s. 65/39.
  20. ↑ Rozkazy Komendy SG ↓, s. 63/39.
  21. ↑ Rozkazy Komendy SG ↓, s. 27/39.
  22. ↑ Rozkazy Komendy SG ↓, s. 52/39.

Bibliografia

  • Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł.. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
  • Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
  • Jan Grzywaczewski: Komisariat Straży Granicznej Krotoszyn 1928-1939. W: Józef Zdunek: Krotoszyn i okolice. Opracowania i materiały źródłowe.. T. XI. Krotoszyn: Towarzystwo Miłośników i Badaczy Ziemi Krotoszyńskiej, 2015.
  • Kronika Inspektoratu Granicznego „Ostrów” w latach 1932–1933 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Wykaz dyslokacji Wielkopolskiego Inspektoratu Granicznego w latach 1933–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Iwona Kozicka, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Wielkopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011.
  • Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Straż Graniczna (1928–1939)
Inspektoraty okręgowe
od 1938 okręgi SG
Inspektoraty graniczne
od 1938 obwody SG
Obwody SG
powstałe po 1938
Komisariaty SG
Placówki I linii
Placówki II linii

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Inspektorat Graniczny nr 12 Ostrów.jpg
Rozmieszczenie inspektoratu granicznego nr 12 Ostrów w 1930 roku
Komisariat SG Krotoszyn.png
Rozmieszczenie komisariatu SG Krotoszyn w 1930
Funkcjonari Komisariatu Krotoszyn przed budynkiem Komisariatu..jpg
Autor: YanG0706, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fot. ze zbiorów Elżbiety Orzeszyńskiej.
Tablo Komisariatu Straży Granicznej "Krotoszyn" z 1935 roku..jpg
Autor: YanG0706, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ze zbiorów Muzeum Regionalnego w Krotoszynie.