Komisariat Straży Granicznej „Skarszewy”

Komisariat Straży Granicznej „Skarszewy”
Historia
Państwo II Rzeczpospolita
Sformowanie1929
Rozformowanie1939
Organizacja
DyslokacjaSkarszewy
FormacjaStraż Graniczna
PodległośćInspektorat Graniczny nr 4

Komisariat Straży Granicznej „Skarszewy” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-gdańskiej w latach 1928–1939. Komisariat znajdował się Skarszewach w budynku naprzeciwko dworca kolejowego przy ul. Dworcowej[1].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[2]. Rozkazem nr 1 z 29 kwietnia 1929 roku w sprawie zmian organizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski powołał do życia i ustaił organizację komisariatu „Skarszewy”[3]. Rozkazem nr 12 z 10 stycznia 1930 roku w sprawie reorganizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski ustalił numer i nową organizację komisariatu[4]. Rozkazem nr 3/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk. Emila Czaplińskiego z 5 sierpnia 1931 roku zniesiono posterunek detaszowany „Skaryszewy”[5]. Rozkazem nr 3 z 29 listopada 1933 roku w sprawach organizacyjnych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski przemianował placówki II linii „Dalwin” i Arniki „Dolne” na placówki I linii[6]. Rozkazem nr 1 z 27 marca 1936 roku w sprawach [...] zmian w niektórych inspektoratach okręgowych, dowódca Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski utworzył placówkę Straży Granicznej I linii „Skarszewy”[7]. Rozkazem nr 3 z 27 lipca 1936 roku w sprawach reorganizacji placówek i zmian przydziałów, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zmienił nazwę placówki I linii „Arniki Dolne” na „Wysin” [8]. Rozkazem nr 13 z 31 lipca 1939 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i zmiany przydziałów jednostek organizacyjnych, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma wydzielił placówkę I linii „Tczew” z komisariatu „Gniew” i przydzielił go do komisariatu „Skarszewy”[9].

Służba graniczna

sąsiednie komisariaty

Działania komisariatu w 1939

30 sierpnia 1939 roku z chwilą ogłoszenia mobilizacji Komisariat SG „Skarszewy” został podporządkowany dowódcy 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich. Żołnierze plutonu wzmocnienia zasilili placówki SG: Skarszewy, Sztofrowa Huta, Wysin i Godziszewo. Zadaniem placówek było sygnalizowanie zbliżania się nieprzyjaciela, opóźnianie go i wycofanie na Starogard. Patrole minerskie SG miały zniszczyć mostki na drogach prowadzących z Wolnego Miasta Gdańska. 1 września patrole minerskie dokonały planowych zniszczeń, a placówka SG Godziszewo wzięła do niewoli czterech niemieckich żołnierzy i dwa auta ciężarowe. Następnego dnia wszystkie placówki zostały ściągnięte do Starogardu, skąd rozpoczęły marsz w kierunku Świecia. Od 3 września żołnierze i strażnicy pod dowództwem podporucznika rezerwy Jana Wojnara wycofywali się do Ośrodka Zapasowego Straży Granicznej w Rawie Ruskiej. Od 10 do 18 września podporucznik Wojnar pełnił obowiązki dowódcy plutonu żandarmerii, nie biorąc bezpośredniego udziału w walkach[10].

Funkcjonariusze komisariatu

Kierownicy/komendanci komisariatu
stopieńimię i nazwiskookres pełnienia służbykolejne stanowisko
komisarzMarian Mutka– 2 V 1939[11]komenda Pom. OSG
aspirantJan Wojnas24 III 1939[11] –
Zastępcy komendanta komisariatu
starszy strażnikWładysław Misiewicz1 V 1939[12] –

Struktura organizacyjna

Organizacja komisariatu w czerwcu 1929[3]:

Organizacja komisariatu w styczniu 1930[13]:

  • komenda − Skarszewy
  • placówka Straży Granicznej II linii „Dalwin” → w 1933 przemianowana na placówkę I linii
    • posterunek informacyjny Straży Granicznej „Czadkowo”
    • posterunek informacyjny Straży Granicznej „Miłobądź”
    • posterunek informacyjny Straży Granicznej „Świetlikowo”
  • placówka Straży Granicznej II linii „Skarszewy”
    • posterunek informacyjny Straży Granicznej „Skarszewy”
    • posterunek informacyjny Straży Granicznej „Gołebiewka”
    • posterunek informacyjny Straży Granicznej „Boże Pole”
    • posterunek informacyjny Straży Granicznej „Szczodrowo”
  • placówka Straży Granicznej II linii „Arniki Dolne” → w 1933 przemianowana na placówkę I linii
    • posterunek informacyjny Straży Granicznej „Guzy”
    • posterunek informacyjny Straży Granicznej „Szumles”

Organizacja komisariatu w 1936:

  • komenda − Skarszewy
  • placówka Straży Granicznej II linii Skarszewy
  • placówka Straży Granicznej I linii Dalwin
  • placówka Straży Granicznej I linii Skarszewy
  • placówka Straży Granicznej I linii Wysin

Przypisy

  1. ↑ Jendrzejewski 2015 ↓, s. 212.
  2. ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
  3. ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 38.
  4. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 74.
  5. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 78.
  6. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 89.
  7. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 103.
  8. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 111.
  9. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 181.
  10. ↑ Wojnar 1940 ↓, s. 138-139.
  11. ↑ a b Rozkazy Komendy SG ↓, s. 13/39.
  12. ↑ Rozkazy Komendy SG ↓, s. 27/39.
  13. ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 75.

Bibliografia

  • Jan Wojnar: Kwestionariusz „B” część II. W: Relacje z Kampanii 1939 roku. GO „Czersk”. 2 Pułk Szwoleżerów. Sygn. B.I.28h [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1940-02-28. [dostęp 2017-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-05)].
  • Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
  • Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
  • Artur Jendrzejewski. Organizacja i działalność terenowych komórek Straży Granicznej w rejonie Starogardu w 1939 r. – zarys problematyki. „Rydwan – roczniki muzealne”. 10, 2015. Starogard Gdański: Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim. ISSN 1896-9437. 
  • Rozkazy Komendy Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Straż Graniczna (1928–1939)
Inspektoraty okręgowe
od 1938 okręgi SG
Inspektoraty graniczne
od 1938 obwody SG
Obwody SG
powstałe po 1938
Komisariaty SG
Placówki I linii
Placówki II linii

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).