Kompania graniczna KOP „Leonpol”

Kompania graniczna KOP „Leonpol”
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Rozformowanie

1939

Organizacja
Dyslokacja

Leonpol[a]

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Podległość

batalion KOP „Łużki”

Kompania KOP Leonpol w 1934.png

Kompania graniczna KOP „Leonpol”pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924 roku, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza sformowano 5 batalion graniczny[1][2], a w jego składzie 3 kompanię graniczną KOP. W listopadzie 1936 roku kompania liczyła 2 oficerów, 8 podoficerów, 4 nadterminowych i 82 żołnierzy służby zasadniczej[b]. W 1939 roku 3 kompania graniczna KOP „Leonpol” podlegała dowódcy batalionu KOP „Łużki”[3].

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[4]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza[5].

3 kompania graniczna „Leonpol” w 1934 roku ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 2 kilometrów 50 metrów[6]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniała zastawa „Dryssa” z komendantury „Dryssa”[7].

Sąsiednie kompanie graniczne:

Walki w 1939

17 września odwód kompanii KOP „Leonpol” atakował sowiecki oddział w sile ok. 3 kompanii kpt. Faworskiego. Wspierał go pociąg pancerny nr 16. Odwód, wspólnie onsadą strażnicy „Leonpol” stawił opór. Po krótkotrwałej walce, Polacy wycofali się do lasu majątku Leonpol. W starciu zginęło 3 żołnierzy polskich, w tym dowódca kompanii por. Witold Połoński. Według sowieckich źródeł, do 4:45 mieli oni wziąć do niewoli 1 oficera i 30 szeregowych, a potem liczba jeńców wzrosła do 59. Wydaje się ona liczbą znacznie zawyżoną. Być może „jeńcami” stali się także aresztowani cywile. Pozostali obrońcy Leonpola przeszli do Dołhinowa. Nie mogąc dotrzeć w rejon koncentracji baonu, wobec oskrzydlenia przez Sowietów, ostatecznie przekroczyli granicę łotewską[12].

Tak walki relacjonuje Julian Białowąs z Leonpola[12]:

Napaść nastąpiła 17 września około 4 rano. Nasi KOP-owcy nie dali się zaskoczyć. Przywitali bolszewików ogniem, ale walka była nierówna. Bolszewików były setki, a z naszej strony kilka dwuosobowych patroli oraz slaby odwód kompanii i nieliczna załoga strażnicy. Strażnica KOP-u położona w odległości 200 metrów od Dźwiny opustoszała. Punkty ogniowe nad brzegiem Dźwiny bolszewicy przykryli ogniem z granatników. (...) Zginął ranny w obie nogi erkaemista, który zacisnąwszy je paskiem od spodni bronił się do wyczerpania amunicji. Miody porucznik tylko w koszuli biegł z kwatery prywatnej do budynku kompanii. Prawie u celu został osaczony przez napastników. Zabił trzech, ale sam został zakłuty bagnetami. Bolszewicy twierdzili, że zabił ich komandira. Zginął też krawiec kompanijny. W czasie strzelaniny przed budynkiem wyskoczył przez okno wprost pod lufę czerwonoarmisty.

Struktura organizacyjna

Strażnice kompanii w latach 1928–1929[8][13]

Strażnice kompanii w latach 1931–1932[7][14]

Strażnice kompanii w latach 1934–1935[15][16]

W 1934 roku powstała strażnica KOP „Leonpol”[15]

Strażnice kompanii w 1938[11]

Organizacja kompanii 17 września 1939[17][18]:

Dowódcy kompanii

  • kpt. Adam Szymański (był 30 IX 1928 – 21 XI 1928 → przesunięty na dowódcę 1 kompanii granicznej)[19]
  • kpt. Adam Litwiński (24 XI 1928 –)[19]
  • kpt. Stanisław Michalak (24 XI 1928[19] – III 1932[20][21])
  • kpt. Jan Perenc (16 XII 1932 – 19 III 1934 → przeniesiony do 60 pp)[19]
  • kpt. Jan Witkowski (16 IV 1934 –)[19]
  • kpt. Tadeusz Sochacki[h] (- 1939)
  • por. Witold Połoński (1939)

Uwagi

  1. Miasteczko Leonpol, gmina Leonpol, powiat brasławski, województwo poleskie.
  2. Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 365.
  3. W komunikatach dyslokacyjnych występuje również jako Uzmiany → Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓.
  4. Wieś Czuryłowo Dalekie, gmina Leonpol, powiat brasławski, województwo poleskie.
  5. W komunikatach dyslokacyjnych występuje również jako Grudzinowo → Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓.
  6. Wieś Słoboda, gmina Leonpol, powiat brasławski, województwo poleskie.
  7. Wieś Uźmiony, gmina Leonpol, powiat brasławski, województwo poleskie.
  8. Sochacki Tadeusz Karol (1905-1940), kpt. piech., w KOP od 1935. Do mobilizacji dca 3 kompanii granicznej „Leonpol”. We wrześniu 1939 dca 3 kompanii piechoty I/ 3 pp KOP. Więzień obozu w Kozielsku. Zamordowany przez NKWD. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 749.

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Kompania KOP Leonpol w 1934.png
Kompania KOP Leonpol w 1934
Batalion KOP Łużki.JPG
Szkic rozmieszczenia batalionu KOP Łużki w 1931