Konflikt w Tigraju

Konflikt w Tigraju

mapa konfliktu
Czas	3 listopada 2020 – 3 listopada 2022
Miejsce	Tigraj
Terytorium	Etiopia
Wynik	Zwycięstwo rządu etiopskiego Zarówno ENDF, jak i TPLF formalnie zgodziły się na zaprzestanie działań wojennych i systematyczne, weryfikowalne rozbrojenie[1] 12 listopada 2022 roku doszło do podpisania przez obie strony porozumienia rozejmowego[2]
Strony konfliktu
Etiopia  Erytrea Tigrajski Ludowy Front Wyzwolenia
Dowódcy
Abiy Ahmed Ali, Birhanu Jula Gelalcha Debretsion Gebremichael
Siły
140 000 żołnierzy ogółem[3] 250 000 żołnierzy i milicji[3]
Straty
? 550+ zabitych[4]

Konflikt w Tigraju – konflikt wewnętrzny w Etiopii pomiędzy siłami rządowymi a władzami regionu Tigraj trwający od listopada 2020 do listopada 2022.

Tło

Od zakończenia wojny domowej w Etiopii krajem rządził Etiopski Ludowo-Rewolucyjny Front Demokratyczny, będący koalicją kilku mniejszych partii. Wybijającym się ugrupowaniem oraz trzonem koalicji był Tigrajski Ludowy Front Wyzwolenia, którego członkowie, często weterani wojny domowej, zajmowali prominentne stanowiska w rządzie i dominowali na arenie krajowej^[5]. Od momentu wyboru na premiera Abiya Ahmeda Aliego, wywodzącego się z ludu Oromo, TLFW zaczął tracić na znaczeniu. Tigrajscy urzędnicy skarżyli się na marginalizowanie oraz niesłuszne oskarżenia o korupcję. Oliwy do ognia dolał sam premier, gdy lata 1991–2018 nazwał „27-leciem ciemności”^[6]. Dodatkowo pod koniec 2019 roku powołał do życia nową partię, mającą zastąpić istniejącą koalicję. W skład partii weszło większość ugrupowań koalicyjnych, jednakże TLFW nie zgodził się na połączenie i po raz pierwszy od 1991 znalazł się poza rządem^[7]. Napięcia pomiędzy rządem a władzami TLFW zaczęły narastać we wrześniu 2020, gdy władze Tigraju zdecydowały się przeprowadzić regionalne referendum pomimo sprzeciwu premiera, wynikającego z trwania pandemii koronawirusa^[8]. 3 listopada parlament federalny zaproponował uznanie TLFW za organizację terrorystyczną^[9].

Tigrajczycy stanowią około 7% ludności Etiopii^[10]. Region Tigraj jest piątym pod względem wielkości regionem administracyjnym Etiopii, zaś stolica regionu Mekelie (310 tysięcy mieszkańców) jest czwartym pod względem ludności miastem państwa. Jest to region górzysty, z najwyższym szczytem sięgającym prawie 4 tysięcy metrów. Jednocześnie jest położony blisko granicy z Erytreą, przez co wielu Tigrajczyków posiada doświadczenie wojskowe^[11]. Oceniano, że TFLW mógł zmobilizować nawet 250 tysięcy ludzi jako żołnierzy i milicjantów; Etiopia w 2020 roku dysponowała siłami zbrojnymi liczącymi 140 tysięcy żołnierzy^[3].

Przebieg konfliktu

Operacja wojskowa Etiopii w Tigraju

4 listopada premier Abiy Ahmed Ali poinformował o rozpoczęciu interwencji militarnej, jako odpowiedź rządu na zajęcie bazy wojskowej przez zbrojne ramię TFLW^[12]. Przejęta miała zostać baza wojskowa w ponad 300-tysięcznym Mekelie, położonym niedaleko granicy z Erytreą. Premier informował, że siły TFLW przejęły m.in. składy amunicji artyleryjskiej^[13]. W regionie ogłoszony został stan wyjątkowy na okres sześciu miesięcy^[14]. Zamknięte zostały wszystkie lotniska oraz węzły komunikacyjne. Zablokowany został dostęp do Internetu oraz sieci telefonicznej. Na prośbę rządu etiopskiego, Sudan zamknął granicę z Etiopią, odcinając Tigraj od pomocy z zewnątrz^[15]. Dwa dni później premier Ali poinformował o rozpoczęciu nalotów na region^[16].

8 listopada służby prasowe powiązane z rządem poinformowały o zwolnieniu szefa MSZ, szefa sztabu armii oraz szefa wywiadu. Nowym szefem sztabu został generał-porucznik Birhanu Jula Gelalcha^[17]. 9 listopada źródła wojskowe poinformowały o „setkach zabitych”. Przedstawiciele wojskowi poinformowali o ponad 500 ofiarach po stronie sił Tigraju^[18]. 9 listopada pracownicy Amnesty International informowali o możliwej masakrze, która miała dokonać się w miejscowości Mai-Kadra. Zasztyletowanych zostało „dziesiątki, a może setki” osób^[19]. Dwa dni później Amharowie zamordowali dwudziestu Tigrajczyków w miejscowości Humera^[20][21]. W tym czasie strona rządowa informowała już o 550 zabitych po stronie Tigraju^[4].

12 listopada premier Ali poinformował o „wyzwoleniu zachodniego Tigraju”. Jednocześnie stwierdził, że znaleziono ciała żołnierzy etiopskich zabitych przez wojska Tigraju^[22]. Dzień później władze Tigraju poinformowały o ostrzelaniu rakietowym dwóch lotnisk w regionie Amhara. Zaatakowane zostały porty lotnicze w Gondra i Bahyr Dar. Podczas ataku zginąć miały dwie osoby, zaś 15 zostało rannych^[23].

14 listopada pociski rakietowe spadły w pobliżu lotniska w Asmarze, stolicy sąsiedniej Erytrei^[24][25]. Przywódca TFLW Debretsion Gebremichael powiedział w rozmowie z dziennikarzami Reutersa, że miała to być odpowiedź na pomoc Erytrei dla etiopskich sił rządowych. Jednocześnie zdementował pogłoski o wkroczeniu wojsk TFLW do Erytrei^[26]. Dodatkowo władze TFLW oskarżyły Zjednoczone Emiraty Arabskie o wysłanie nad terytorium konfliktu bezzałogowych statków powietrznych z miejscowości Asab w Erytrei, które miały wspomagać siły rządowe^[27]. Tego samego dnia wojska rządowe wkroczyły do miasta Alamata, położonego w zachodniej części Tigraju. Oddzialy TFLW uciekły z miasta, według sił rządowych zabierając ze sobą około 10 tysięcy cywilów^[28].

17 listopada premier Ali ogłosił wejście interwencji w decydująca fazę po tym, jak siły rządowe rozpoczęły marsz na Mekelie^[29]. 22 listopada rząd Etiopii ogłosił ultimatum, dając Tigrajowi 72 godziny na poddanie się^[30]. 26 listopada, po upływie ultimatum, wojska rządowe uderzyły na stolicę Tigraju^[31]. Wg miejscowych lekarzy w silnym ostrzale artyleryjskim zginęło 27 osób, a 100 zostało rannych^[32]. Mekelie padło 28 listopada; wówczas władze Etiopii ogłosiły koniec operacji wojskowej w Tigraju^[33].

Po zakończeniu operacji

Wraz z oficjalnym zakończeniem operacji w Tigraju, władze etiopskie zapowiedziały ściganie przywódców TFLW^[33].

15 grudnia w incydencie na granicy etiopsko-sudańskiej zginęło czterech żołnierzy Sudanu^[34][35]. Po tym zajściu Sudan przystąpił do koncentracji wojsk przy granicy z Etiopią^[36], obsadzając całą granicę do 25 grudnia^[37].

Sytuacja humanitarna

Niestabilna sytuacja polityczna w sąsiednich państwach oraz trwające od lat konflikty, spowodowały, że Etiopia stała się jednym z największych ośrodków azylowych dla uchodźców na świecie. Na początku 2020 roku w kraju przebywało 735 204 uchodźców, głównie z Sudanu Południowego. Tigraj był jednym z regionów, który gościł większą liczbę uchodźców^[38]. Wybuch konfliktu odwrócił diametralnie rolę: to obywatele Etiopii stali się uchodźcami. Według danych UNHCR z 13 listopada, ponad 14,5 tys. dzieci, kobiet oraz mężczyzn uciekło przed wojną do Sudanu Południowego. Dodatkowo wielu Etiopczyków opuściło swoje domy i przedostało się w głąb kraju, gdzie nie toczą się walki. Jednocześnie znacznie pogorszyła się sytuacja 96 tysięcy uchodźców z Erytrei przebywających w Tigraju^[39]. 17 listopada dane UNHCR mówiły już o 27 000 uchodźców^[40]. Ponad 600 osób, głównie obcokrajowców z organizacji międzynarodowych, zostało przewiezionych w dwóch transportach z Tigraju do Addis Abeby^[29].

Przypisy