Koniczyna łąkowa
Systematyka[1][2] | |
Domena | eukarionty |
---|---|
Królestwo | rośliny |
Podkrólestwo | rośliny zielone |
Nadgromada | rośliny telomowe |
Gromada | rośliny naczyniowe |
Podgromada | rośliny nasienne |
Nadklasa | okrytonasienne |
Klasa | Magnoliopsida |
Nadrząd | różopodobne |
Rząd | bobowce |
Rodzina | bobowate |
Podrodzina | bobowate właściwe |
Rodzaj | koniczyna |
Gatunek | koniczyna łąkowa |
Nazwa systematyczna | |
Trifolium pratense L. Sp. pl. 2:768. 1753 | |
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
Koniczyna łąkowa, k. czerwona (Trifolium pratense L.), daw. konicz – gatunek rośliny z rodziny bobowatych. Występuje w całej Europie, w środkowej Azji oraz północnej Afryce[4]. Została naturalizowana i jest uprawiana także w Australii i obydwu Amerykach. W Polsce jest rośliną pospolitą.
Morfologia
- Łodyga
- Podnosząca się lub wzniesiona o długości do 50 cm. Jest przylegająco owłosiona i często czerwono nabiegła.
- Liście
- 3-listkowe, jajowate lub eliptyczne, całobrzegie listki, przeważnie plamiaste. U nasady liści występują owłosione i szydłowato zakończone, błoniaste przylistki, często zrośnięte z ogonkiem liściowym.
- Kwiaty
- Motylkowe, jasnopurpurowe, pachnące, w główkach kulistych lub jajowatych, znajdujących się przeważnie po 2 na jednej łodydze. W 10-nerwowej i owłosionej z zewnątrz rurce kielicha występuje pierścień włosków.
- Owoc
- Nieduży, zawierający jedno tylko nasiono strąk.
- Korzeń
- Ma palowy korzeń sięgający nawet do 1,5 m w głąb. W powierzchniowej warstwie gleby tworzy on liczne i długie rozgałęzienia.
Biologia
Bylina. Kwitnie od maja do września. Do powstania owocu niezbędne jest zapylenie krzyżowe. Dokonać go mogą tylko owady o długim aparacie gębowym, głównie trzmiele. Roślina miododajna. Inne owady nie mogąc dostać się do nektaru przez gardziel korony i długą jej rurkę często wygryzają z boku korony otwór i wypijają nektar nie dokonując zapylenia. Po przekwitnięciu okwiat zsycha się. Liczba chromosomów 2n=14.
Ekologia
Siedlisko: Łąki kośne, przydroża, pola, jasne lasy, na żyznych glebach, miejsca trawiaste. Hemikryptofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Molinio-Arrhenatheretalia. Podgatunek nadmorski T. pratense ssp. maritimum (syn. T. pratense var. villosum) jest gatunkiem charakterystycznym dla Cl. Molinio-Arrhenatheretea, All. Koelerion albescentis, Ass. Trifolio-Anthyllidetum maritimae[5]. Nasiona rozsiewane są przez wiatr.
Zmienność
- Tworzy mieszańce z koniczyną pogiętą.
- Występuje w kilku odmianach[4]:
- Trifolium pratense L. var. americanum Harz
- Trifolium pratense L. var. perenne Host
- Trifolium pratense L. var. pratense
- Trifolium pratense L. var. sativum Schreb.
- Trifolium pratense L. var. villosum DC.
Zastosowanie
- Roślina pastewna o dużej zawartości białka i soli mineralnych[6]. Uprawiano ją już w XI w., jednak na większą skalę dopiero od XVIII w. Znajduje się w rejestrze roślin rolniczych Unii Europejskiej i jest jedną z podstawowych roślin bobowatych uprawianych na paszę.
- Roślina jadalna: jadalne są wszystkie części rośliny (korzenie po gotowaniu)[7].
- W medycynie ludowej była dawniej rośliną leczniczą. Jej ziele i kwiatostany Herba, Flos Trifolii pratensis zawierają glikozydy i flawonoidy. Używano jej jako środka moczopędnego i wykrztuśnego[6].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
- ↑ Trifolium pratense, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ a b Zbigniew Nawara: Rośliny łąkowe. Warszawa: Oficyna Wyd. MULTICO, 2006. ISBN 978-83-7073-397-1.
- ↑ 13 kwiatów, które można zjeść (i dobrze na tym wyjść), www.polityka.pl [dostęp 2016-05-13] .
Bibliografia
- D. Gayówna, Ewa Śliwińska: Rośliny łąk. Warszawa: PZWS, 1960.
- Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
- Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Linki zewnętrzne
- African Plant Database: 148135
- BioLib: 40056
- EoL: 703430
- EUNIS: 172096
- Flora of China: 200012343
- FloraWeb: 6057
- GBIF: 8324121
- INaturalist: 51875
- IPNI: 523575-1
- ITIS: 26313
- NCBI: 57577
- The Plant List: ild-8127
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:523575-1
- Tela Botanica: 69291
- Tropicos: 13034154
- USDA PLANTS: TRPR2
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
(c) I, Tony Wills, CC BY 2.5
Red clover (Trifolium pratense), Wellington, New Zealand
Autor: Frank Vincentz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Trifolium pratense field for seed production, Vor den Teichen in Bochum