Konopielka (powieść)

Konopielka – powieść Edwarda Redlińskiego z 1973 roku. Powieść jest zaliczana do nurtu chłopskiego w literaturze polskiej.

Treść

Akcja toczy się we wsi Taplary na Podlasiu (w okolicy Suraża), otoczonej lasami i bagnami, niedostępnej i tworzącej własny świat zamknięty na wpływy z zewnątrz. Mieszkańcy żyją zgodnie z rytmem natury, są nieufni wobec obcych i niechętni wobec wszystkiego co nowe. Pewnego dnia do wsi wraz z przedstawicielami lokalnych władz przybywa młoda „uczycielka”. Zostaje ona przydzielona na kwaterę w domu Kaziuka Bartoszewicza, jednego z gospodarzy, a zarazem narratora powieści. Wraz z nią przybywa nowoczesność w postaci prądu, radia itp. Wszystkie te zmiany mieszkańcy, żyjący dotąd w symbiozie z naturą, przyjmują niechętnie, podobnie jak narrator Kaziuk. Wkrótce jednak Kaziuk zaczyna okazywać coraz większe zainteresowanie jej słowami, a przyczyną tego jest rosnąca erotyczna fascynacja, jaką nieświadomie odczuwa wobec tej kobiety. Paradoksalnie starania nauczycielki pozostałyby jałowe, gdyby nie owa namiętność. Po wyjeździe nauczycielki to Kaziuk staje się rzecznikiem postępu i nowoczesności – to on jako pierwszy podczas żniw wychodzi na pole z kosą, a nie z sierpem, jak nakazywał obyczaj. Na oczach gromady pęka stare, a rodzi się nowa kultura^[1].

Opinie o utworze

Powieść Redlińskiego krytykowano, zarzucając jej parodiowanie literatury nurtu wiejskiego, a nawet naigrawanie się z chłopskiego losu. Niektórzy dopatrywali się w niej parodii Siłaczki Żeromskiego. Inni widzieli mistrzowsko ukazany obraz społeczności lokalnej. Faktem jest, że taka wieś jak Taplary w latach siedemdziesiątych XX wieku, w czasach mechanizacji rolnictwa, raczej nie mogłaby już istnieć. Autor, ukazując świat w krzywym zwierciadle, tworzy obraz idealny kultury chłopskiej, aby pokazać jej nieuchronny koniec i poddanie się kuszącej cywilizacji miejskiej^[1].

Ekranizacje

Na podstawie powieści w 1981 roku powstał film o tym samym tytule w reżyserii Witolda Leszczyńskiego^[2].

Przypisy