Konopiska

Konopiska

wieś
kościół parafialny św. Walentego i św. Wawrzyńca z 1910 roku
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	częstochowski
Gmina	Konopiska
Liczba ludności (2008)	2901
Strefa numeracyjna	34
Kod pocztowy	42-274[1]
Tablice rejestracyjne	SCZ
SIMC	0135272
Położenie na mapie gminy Konopiska Konopiska
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Konopiska
Położenie na mapie województwa śląskiego Konopiska
Położenie na mapie powiatu częstochowskiego Konopiska
50°43′32″N 19°00′30″E/50,725556 19,008333
Strona internetowa

Konopiska – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie częstochowskim, siedziba gminy Konopiska.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie częstochowskim.

Części wsi

Nazwa

Miejscowość ma metrykę średniowieczną i notowana jest po raz pierwszy w XIV wieku. W 1383 jako de Konopisk, 1427 Konopiska, 1453 Conopyszka, 1470-80 Konopisska, 1564 Konopiska, 1629 Konopiska, 1680 Konopiska, 1883 Konopiska^[4].

Nazwa miejscowości pochodzi od nazwy apelatywnej konopisko, czyli ‘miejsce, w którym rosną konopie’^[4].

Historia

Miejscowość ta po raz pierwszy jest wzmiankowana w źródłach historycznych z roku 1383 jako de Konopisk. Wieś wspomniał Jan Długosz jako własność starosty, kasztelana przemyskiego Jakuba Koniecpolskiego^[5].

W XVI wieku Konopiska stały się własnością zakonu Paulinów rezydujących w klasztorze jasnogórskim. W 1615 wznieśli oni w miejscowości kościółek, który w początku XIX wieku został powiększony i podniesiony do rangi parafialnego^[5].

Zabory Polski

Miejscowość wymieniona została w XIX-wiecznym Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego jako kolonia oraz folwark Konopiska leżące w powiecie częstochowskim w gminie Dzbów i parafii Konopiska. W 1827 we wsi znajdowało się 71 domów zamieszkanych przez 440 mieszkańców. W 1880 w miejscowości było 102 domów zamieszkanych przez 541 mieszkańców. Kolonia liczyła wówczas 1542 mórg powierzchni^[5].

Konopiska leżą w Częstochowskim Obszarze Rudonośnym i jest ważnym ośrodkiem tego obszaru. Historia wsi jak i gminy jest związana z wydobyciem rudy żelaza. Wyłącznie w okolicach samej wsi na przestrzeni XIX i XX wieku funkcjonowało około 16 kopalni.

Na początku XIX wieku funkcjonowała tu odkrywkowa kopalnia rud żelaza. Na przełomie XIX i XX wieku istniała wieloszybikowa kopalnia rud żelaza "Staropole", kopalnia "Emil", "Kąty I, II" oraz "Nowiny". Siedzibę w Konopiskach miała firma "Modrzejów-Hantke" Zakłady Górniczo-Hutnicze S.A. W latach 1899–1934 działała podziemna kopalnia rud żelaza "Konopiska", w latach 1918–1931 kopalnia "Nowiny I, II", w latach 1920–1937 kopalnia "Kąty I, II, III, IV", w latach 1921–1923 kopalnia "Maria", w latach 1929–1932 kopalnia "Emil" za Pałyszem, w latach 1933–1936 kopalnia "Janówka" w Konopiskach Małe, w latach 1934-36 kopalnia "Iza". Oprócz tych kopalni w latach 1916- 1922 i w latach 1926–1937 działała kopalnia odkrywkowa "Nowiny", w latach 1926–1928 kopalnia odkrywkowa "Kąty", w latach 1932–1937 kopalnia odkrywkowa "Progres" oraz znajdująca się na zachód od Konopisk działająca w latach 1936–1937 kopalnia odkrywkowa "Loluchna" szybikowa.

Pozostałościami po przemyśle kopalnianym w Konopiskach są m.in. willa dyrektora, budynki mieszkalne urzędników i pracowników, pierwsza parowozownia (w Pałyszu) oraz ambulatorium (przeniesione na Wygodę) kopalni "Konopiska". W centrum wsi znajduje się również pomnik kopalni rud żelaza.

W 1927 miejscowy organista Wentlant powołał do życia strażacką orkiestrę dętą (w 10 rocznicę utworzenia jednostki OSP). Orkiestra przez dekady nie działa regularnie. Reaktywacja nastąpiła w 1981 i od tego czasu zespół gra systematycznie^[6].

Stadion Lekkoatletyczny Imienia Ireny Szewińskiej w Konopiskach

"Golgota Konopisk" upamiętniająca mieszkańców poległych w wojnie polsko-bolszewickiej i II wojnie światowej

Zabytki

• murowany kościół pod wezwaniem św. Walentego i św. Wawrzyńca wybudowany w latach 1903–1910; od 2004 roku jest wpisany do rejestru zabytków
• kaplica murowana z drugiej połowy XIX wieku
• kaplica cmentarna z 1879 roku
• cmentarz; od 1988 roku wpisany do rejestru zabytków^[7]
• Dwór modrzewiowy z 1644 roku (nie istnieje)

Wspólnoty wyznaniowe

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia św. Walentego, ul. Częstochowska 12
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Konopiska (Sala Królestwa ul. Źródlana 6)^[8]

Urodzeni w Konopiskach

• Marek Przybylik, dziennikarz znany m.in. z programu Szkło kontaktowe w TVN24
• Jan Nepomucen Janowski, polski publicysta i działacz polityczny
• Andrzej Szymanek, piłkarz i trener

Transport

Połączenie gminy Konopiska z Częstochową zapewnia firma GTV BUS:

linia 101 Aleksandria Skrzyżowanie- Kopalnia - Konopiska- Wygoda - Częstochowa- Dworzec Główny PKP

oraz MPK Częstochowa - linia 33 Wąsosz- Wygoda- Częstochowa-Piłsudskiego.

Połączenia gminne obsługiwane przez GTV BUS:

linia 102 Konopiska Rynek - Jamki przez Korzonek i Leśniaki,

linia 103 Konopiska Rynek - Konopiska Rynek (linia okrężna) przez Wygodę, Wąsosz, Łaziec, Rększowice, Hutki, Rększowice, Jamki, Kowale, Leśniaki, Korzonek,

linia 104 Konopiska Rynek (część kursów skróconych do przystanku Wygoda Skrzyżowanie) - Hutki przez Wygodę, Wąsosz, Łaziec i Rększowice,

linia 105 Konopiska Rynek- Walaszczyki Las- Ostrowy gm. Blachownia.

linia 106 Aleksandria Szkoła - Aleksandria Szkoła (przewóz szkolny, dwa kursy godz. 7:45 i 15:35).

Sport

W Konopiskach działa założony w 1946 roku klub piłkarski Lot Konopiska. Siedziba klubu znajduje się przy ulicy Lipowej 8. W latach 1957–1958 drużyna piłkarska występowała w C Klasie, grupie II częstochowskiej (VI poziom rozgrywek piłkarskich)^[9]. W latach 1967–1975 drużyna występowała w częstochowskiej A Klasie, w sezonach 1993/1994 i 2000/2001 w IV lidze (IV poziom), w latach 1994–2000, 2001-2009 w Klasie okręgowej, a w latach 2012–2015 w IV lidze, grupie śląskiej I (V poziom)^[10][11][12]. Wychowankami klubu byli m.in. Jan Kruk, bracia Zbigniew i Wojciech Sączek oraz Andrzej Szymanek (najlepszy strzelec - 309 goli)^[13].

W 2006 roku we wsi rozpoczął działalność klub golfowy Rosa Private Golf Club, który zarządza polem golfowym o powierzchni 90 ha^[14], znajdującym się w północnej części wsi. Pole to jest od 2006 roku miejscem rozgrywania turniejów golfowych o randze międzynarodowej i krajowej, a także amatorskich turniejów dla członków klubu.

Nad zalewem "Pająk" znajduje się stadion Lekkoatletyczny Imienia Ireny Szewińskiej.

Przypisy

Bibliografia

• Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. V Ko-Ky, hasło "Konopiska". Kraków: Polska Akademia Nauk, Instytut Języka polskiego, 2003, s. 520. ISBN 83-87623-68-7.
• Barbara Herba, Dzieje Konopisk i okolic, 2004
• Konopiska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 348 .