Konstantin Trietiakow

Konstantin Trietiakow
Ilustracja
Konstantin Tretiakow, około 1940 roku
Data i miejsce urodzenia

27 grudnia 1892?/ 8 stycznia 1893
Nowy Margelan

Data i miejsce śmierci

24 listopada 1956
Saratów

Zawód, zajęcie

lekarz

Alma Mater

Uniwersytet w Paryżu

Uczelnia

Saratowski Instytut Medyczny

Konstantin Nikołajewicz Trietiakow (ros. Константин Николаевич Третьяков, ur. 27 grudnia 1892?/ 8 stycznia 1893 w Nowym Margelanie, zm. 24 listopada 1956 w Saratowie) – rosyjski lekarz neurolog i neuropatolog, profesor Saratowskiego Instytutu Medycznego, członek korespondent Akademii Nauk Medycznych ZSRR (1945). Jako pierwszy stwierdził związek między zmianami neurodegeneracyjnymi w istocie czarnej a objawami parkinsonizmu i wprowadził do medycyny termin ciał Lewy’ego. Był autorem ponad stu prac naukowych, w tym dwóch monografii.

Życiorys

Urodził się w 1892 roku w Nowym Margelanie (obecnie Fergana w Uzbekistanie). Jego ojcem był lekarz wojskowy Nikołaj N. Trietiakow (1856–1918), uczestnik pierwszej ekspedycji do Pamiru Pierre’a Bonvalota (1853–1933), później pracujący w syberyjskim szpitalu i prowadzący badania z zakresu patologii i fizjologii. Inteligencka rodzina Trietiakowów miała demokratyczne poglądy, co miało swoje konsekwencje w 1905 roku, gdy Konstantin i jego starszy brat, student prawa w St. Petersburgu, brali udział w demonstracjach przeciwko carowi. Konstantin został zmuszony zdawać egzaminy zewnętrzne do gimnazjum w Irkucku, a brata wydalono z uniwersytetu za polityczną agitację[1].

Ojciec Konstantina zadecydował wtedy, że najrozsądniej będzie kontynuować edukację synów we Francji. Konstantin został przyjęty na L’Assistance Publique des Hopitaux de Paris w 1913 roku. Najpierw pracował w paryskim Hopital des Enfants u Édouarda Francisa Kirmissona. Niedługo po przyjeździe z Rosji złożył egzaminy konkursowe by zostać internem, ale zajął odległe, 255. miejsce (spośród 294 kandydatów)[1]. Jako ekstern wcześnie ujawnił zainteresowanie w dziedzinie neuropatologii. W 1917 został kierownikiem Laboratoire de la Clinique des Maladies du Systeme Nerveux u Pierre’a Mariego. Mimo że pozwolono mu wizytować oddziały szpitalne razem z Henry Meigem, jego działalność koncentrowała się wokół laboratorium; praca ta nie przysparzała wówczas we Francji dużego prestiżu. Trietiakow zyskał jednak sposobność pracy przez wiele miesięcy w laboratorium szpitala Salpêtrière razem z Gheorghem Marinescu[1]. Napisał też wspólną pracę z Crouzonem i Béhaguem o rodzinnej oftalmoplegii[2]. I wojna światowa dobiegała końca, a w Europie trwała epidemia śpiączkowego zapalenia mózgu, opisanego w 1917 roku przez Constantina von Economo. Trietiakow miał możliwość badania materiału sekcyjnego mózgów zmarłych na tę tajemniczą chorobę pacjentów.

W 1919 roku Trietiakow ukończył i obronił pracę doktorską. Jego dysertacja miała dedykację dla profesora Théophile’a Alajouanine[1]. Badanie dotyczyło istoty czarnej 54 mózgów, z czego 9 pochodziło od zmarłych z drżączką poraźną a 3 – z parkinsonizmem pośpiączkowym. W sześciu przypadkach drżączki poraźnej i jednym atypowym przypadku Trietiakow stwierdził zblednięcie istoty czarnej (pâleur) spowodowane wyraźnym ubytkiem neuronów nigralnych, obrzęk perikarionów, zwyrodnienie (dégénérescence grumeleuse) i złogi neurofibrylarne. W części pozostałych neuronów nigralnych stwierdził ciała wtrętowe, które nazwał ciałami Lewy’ego (fr. corps de Lewy) odnosząc się do niedawnego odkrycia Fritza Lewy’ego[3]

Większość neuropatologów w tym czasie szukała przyczyny parkinsonizmu raczej w gałce bladej; skłaniali się ku temu m.in. Cécile i Oskar Vogtowie, Lhermitte czy Jakob. Odkrycie Trietiakowa nie zostało szybko docenione, a on sam też nie zdawał sobie początkowo sprawy z wagi dokonanych obserwacji[1]. Douglas McAlpine w 1926 roku pisał:

Trietiakow oparł swoje twierdzenia o badanie jedenastu przypadków paralysis agitans w Salpetriere, gdzie miałem sposobność obejrzenia wszystkich preparatów. Jedynie w dwóch z jedenastu przypadków, zmiany w istocie czarnej były nasilone [...] W pozostałych, siedem prezentowało ograniczone zaniki małych grup komórek, ale w żadnym z nich, w mojej opinii, nie było uszkodzenia na tyle dużego, by odpowiadać za obraz paralysis agitans. Nie przeprowadzono cięć przez jądra podstawne ani nie wspomniano o gałce bladej. [...] Osobiście nie przywiązywałbym dużego znaczenia jego znaleziskom, mimo że są często cytowane [4]

W przypadkach śpiączkowego zapalenia mózgu także Constantin von Economo, niezależnie od Trietiakowa, stwierdził zwyrodnienie hialinowe i ziarniste pozostałych przy życiu komórek[5].

Konstantin Trietiakow (po lewej, z brodą), A.C. Pacheco e Silva (w środku) i jego brat, inżynier V. Pacheco e Silva (po prawej) w Hudsonie rocznik 1921 w wakacyjnej podróży do Santos

W 1921 roku do Salpêtrière przybył studiować neuropatologię młody brazylijski psychiatra Antonio Carlos Pacheco e Silva. Trietiakow zaprzyjaźnił się z Silvą i w następnym roku wrócił z nim do São Paulo, gdzie pracował w założonym w 1896 przez Francisco Franco de Rochę Hospicio de Juquery. Był to w owym czasie jeden z największych szpitali psychiatrycznych na świecie, w którym opiekowano się 20 000 pensjonariuszy, żyjących nierzadko w skrajnie ciężkich warunkach. Przypuszczalnie Trietiakow zdecydował się na wyjazd do Nowego Świata w obliczu braku możliwości kontynuowania swojej kariery naukowej[1]. Ponadto, mimo prymitywnych i ciężkich warunków w Hospicio de Juquery, znajdowało się tam nowoczesne i dobrze wyposażone laboratorium, gdzie wykonywano rocznie setki autopsji. W Brazylii Trietiakow zaangażował się w pracę naukową i w wydawanie wzorowanego na „La Nouvelle Iconographie de la Salpetriere” rocznika „Memorias do Hospicio de Juquery”. Korespondował też z rosyjskimi neurologami, zwłaszcza z Władimirem Biechtieriewem, który w 1924 roku zaprosił go do Leningradu. Dzięki staraniom Bechterewa, rosyjskie obywatelstwo Trietiakowa zostało mu przywrócone.

Gdy w 1926 roku brazylijski kontrakt Trietiakowa skończył się, uczony wrócił do Europy, gdzie zwiedził instytuty w Wiedniu i Rzymie, uczestniczył w kongresach w Paryżu, Turynie i Düsseldorfie[1], ale ostatecznie skorzystał z propozycji Bechterewa i objął tymczasowe stanowisko w Instytucie Psychoneurologicznym, jednocześnie podejmując pracę w Krajowym Instytucie Radiologicznym w Szpitalu Mechniewa. W 1931 został profesorem i niemal natychmiast oferowano mu katedrę Wydziału Neuropatologii Instytutu Medycznego w Saratowie. Kontynuował tam prace nad chorobą von Economo, a w trakcie II wojny światowej, także nad parkinsonizmem pourazowym występującym u rannych żołnierzy. W 1945 roku został członkiem Akademii Nauk Medycznych ZSSR. W 1954 poważnie zachorował, zmarł w 1956 roku[1][6]. Pochowany jest na Cmentarzu Zmartwychwstania w Saratowie[7]. Kilka miesięcy wcześniej, dzięki staraniom J. Godwina Greenfielda z National Hospital for Nervous Diseases Queen Square, Trietiakow został uhonorowany za swoje odkrycie na Międzynarodowym Kongresie Neuropatologii.

Trietiakow wspominany był przez współczesnych mu jako człowiek wysokiej kultury, obeznany w literaturze, koneser muzyki. Płynnie posługiwał się czterema językami. Opisywano go jako bystrego, pogodnego, towarzyskiego i gościnnego. Chętnie przyjmował w domu swoich studentów, którym opowiadał anegdoty i żarty[1]. Odznaczony Orderem „Znak Honoru” i trzema innymi medalami.

10 marca 1981 roku katedra i klinika chorób nerwowych Saratowskiego Instytutu Medycznego zostały nazwane imieniem Trietiakowa[8].

Lista prac

  • Kirmisson, Trétiakoff. Volumineuse tumeur du rein droit (adénosarcome) chez une fillette de 6 ans: extirpation, guerison. „Archives de Médecine des Enfants” 20, s. 257 (1917)
  • Kirmission E, Trétiakoff. Méningo-encéphalocèle de la région occipitale (ectopie du cervelet) chez une petite fille de deux mois et demi. „Archives de Médecine des Enfants” 20, ss. 412-417 (1917)
  • Marie P, Tretiakoff C. Examen histologique des centres nerveux dans deux cas d'encéphalite léthargique. „Bulletins Et Mémoires de la Société Médicale Des Hôpitaux de Paris, 3 série” 34, ss. 475-479 (1918)
  • Contribution à l’étude de l’anatomie pathologique du locus niger de Soemmering avec quelques deductions relatives a la pathogenie des troubles du tonus musculaire et de la maladie de Parkinson. Paris 1919
  • Marie P, Tretiakoff C. Examen histologique des centres nerveux dans un cas de choree aigue de Sydenham. „Revue Neurologique” 27, ss. 428-438 (1920)
  • Foix C, Tretiakoff. Les lésions médullaires au cours de l'hérédo-ataxie cérébelleuse de la maladie de Friedreich et de la paraplégie spastique familiale. „Bulletins Et Mémoires de la Société Médicale Des Hôpitaux de Paris, 3 série” 44, ss. 1140-1151 (1920)
  • Encéphalite léthargique avec syndrome parkinsonien et catatonie; rechute tardive; vérification anatomique. „Revue Neurologique” 27, ss. 772-778 (1920)
  • Marie P, Tretiakoff C. Etat de l'hypophyse dans l'encéphalite léthargique. „Bulletins Et Mémoires de la Société Médicale Des Hôpitaux de Paris, 3 série” 44, s. 357 (1920)
  • Crouzon O, Béhague P, Tratiakoff. Autopsie d'un cas d'ophtalmoplégie congenitale et familiale. „Bulletins Et Mémoires de la Société Médicale Des Hôpitaux de Paris, 3 série” s. 915 (1920)
  • Souques A, Trétiakoff C. Lésions du locus niger dans trois cas de paralysie agitante. „Bulletins Et Mémoires de la Société Médicale Des Hôpitaux de Paris, 3 série” 44, ss. 1027-1029 (1920)
  • Marie P, Trétiakoff C, Stumfer E. Etude anatomo-pathologique des centres nerveux dans un cas de myxoedème congénital avec crétinisme Encéphale 2, ss. 601-608 (1920)
  • Marie P, Tretiakoff C. Anatomie pathologique de l'encéphalite léthargique (étude histo-pathologique comparative de 4 cas). Ann. de méd. 6, ss. 1-15 (1920)
  • Marinesco G, Tretiakov C. Etude histo-pathologique des centres nerveux dans 3 cas de maladie de Friedreich. „Revue Neurologique” 27, ss. 113-31 (1920)
  • Les lésions médullaires au cours de l'hérédo-ataxie cérébelleuse de la maladie de Friedreich et de la paraplégie spastique familiale. „Bulletins Et Mémoires de la Société Médicale Des Hôpitaux de Paris, 3 série” 44, ss. 1140-1151 (1920)
  • Discussion. „Revue Neurologique” 37, ss. 592-593 (1921)
  • Trétiakoff C, Ramos V. Etude anatomique d'un cas de moelle bifide (double moelle lombaire). „Revue Neurologique” 28, ss. 768-772 (1921)
  • Tretiakoff C, Godoy J. L'étude anatomo-pathologique des plexus choroïdes dans trois cas de maladies familiales diverses. „Revue Neurologique” 28, ss. 837-840 (1921)
  • Trétiakoff C, Balestra S. Absence congénitale du corps calleux sans troubles psychiques apparents chez une femme morte à l'âge de 32 ans. „Bulletins Et Mémoires de la Société Médicale Des Hôpitaux de Paris, 3 série” 10, ss. 58-62 (1922)
  • Vurpas, Trétiakov, Borgonlesco. Lésions cavitaires de la base du cerveau et méningo-encéphalite subaiguë dans un cas de délire hallucinatoire avec démence complète d'emblée. „Revue Neurologique” 29, ss. 1329-337 (1922)
  • Über eine eigentümliche veränderung der Zerebellarrinde bei progressiver Paralyse mit Malariaimpfbehandlung. „Arbeiten aus dem Neurologischen Institut (Osterr. interakademisches Zentralinstitut für Hinforschung) an der Wiener Universität” 29, ss. 1–7 (1923)
  • Léri A, Trétiakov. Autopsie d'une dysostose cléido-crânienne: grosses lésions inflammatoires et hémorragiques méningo-encéphaliques. „Bulletins Et Mémoires de la Société Médicale Des Hôpitaux de Paris, 3 série” 47, ss. 1091-9 (1923)
  • Léri A, Trétiakov. Encéphalite aiguë avec ramolissement presque total du corps calleux: état de dépression pseudo-mélancolique et paralysies oculaires ayant simulé l'encéphalite léthargique. „Bulletins Et Mémoires de la Société Médicale Des Hôpitaux de Paris, 3 série” 47, ss. 1098-102 (1923)
  • Marie P, Bouttier H, Trétiakov C. Etude anatomoclinique sur un cas de chorée aiguë gravidique. „Bulletins Et Mémoires de la Société Médicale Des Hôpitaux de Paris, 3 série” 47, ss. 1127-35 (1923)
  • Les „plaques cyto-graisseuses” dans les maladies mentales diverses et l’origine de ces plaques. „Memórias do Hospício de Juquery” 1, s. 181-199 (1924)
  • Trétiakoff C, Amorim MF. Um cas de sclérose latérale amyotrophique pseudo-polynevritique, observée chez une alienée, atteinte de turbérculose intestinale. „Memórias do Hospício de Juquery” 1, s. 259-266, São Paulo (1924)
  • Tretiakoff C, Marcondes Vieira F. Á propos de quelques lésions vasculaires dans la psychose maniaco-dépréssive. „Memórias do Hospício de Juquery” 1, ss. 245-258 (1924)
  • Tretiakoff C, Amorim M de F. Um cas de sclérose latérale amyotrophique pseudo-polynevritique, observée chez une alienée, atteinte de tuberculose intestinale. „Memórias do Hospício de Juquery” 1, 259-266 (1924)
  • Trétiakoff C, Silva ACP. Contribuição para o estudo da cysticercose cerebral e em particular das lesões cerebraes toxicas á distancia n'esta affecção. „Memórias do Hospício de Juquery” 1, 37-66 (1924)
  • Tretiakoff C, Pujol A. Un cas de maladie de Tay-Sachs (forme paralytique à prédominance hémiplégique gauche). „Archives de Médecine des Enfants” 29, ss. 267-78 (1926)
  • Симптомокомплекс сильвиева водопровода. Современная психоневрология 8 (4, 5), 271-87 (1929)
  • Rev. neur., Par., 1934, 41: pt 2, 31-45.
  • К.Н. Третьяков, А.В. Ульянова. Нейровегетативная регуляция давления цереброспинальной жидкости. Бюллетень экспериментальной биологии и медицины 2 (№ 3) (1936)
  • Tretiakov KN, Meltzer DA. [Case of Schilder's disease]. Nevropat. psikhiat. 5, ss. 1853-8 (1936)
  • Метод клинического изучения температуры цереброспинальной жидкости. Невропатология и психиатрия 12, № 14 (1943)

Przypisy

  1. a b c d e f g h i Lees AJ, Selikhova M, Andrade LA, Duyckaerts C. The black stuff and Konstantin Nikolaevich Tretiakoff. „Mov Disord”. 23. 6, s. 777-783, 2008. DOI: 10.1002/mds.21855. PMID: 18383531. 
  2. Crouzon O, Béhague P, Tretiakoff C. Etude anatomo-pathologique des centres nerveux dans un cas d’ophtalmoplégie externe familiale. Bulletins Et Mémoires de la Société Médicale Des Hôpitaux de Paris (1920)
  3. E. Forster, F. H. Lewy. „Paralysis agitans”. W: Pathologische Anatomie. Handbuch der Neurologie (red. Max Lewandowsky). Berlin: Springer Verlag 1912, 920-933.
  4. Douglas McAlpine. The Pathology of the Parkinsonian Syndrome in Epidemic Encephalitis. Proc R Soc Med. 1926; 19(Neurol Sect): 35–45. PMC 1948338
  5. LC Triarhou. The percipient observations of Constantin von Economo on encephalitis lethargica and sleep disruption and their lasting impact on contemporary sleep research.. „Brain Res Bull”. 69 (3), s. 244-58, 2006. DOI: 10.1016/j.brainresbull.2006.02.002. PMID: 16564419. 
  6. Некрологи Константин Николаевич Третьяков. Журнал неврологии и психиатрии им. С.С.Корсакова 57 (6), 792-793, 1957
  7. Третьяков Константин Николаевич (1892-1956) - невропатолог, член-корреспондент АМН СССР. Могилы врачей, г. Саратов, mednecropol.ru [dostęp 2017-11-24].
  8. Zhurnal nevropatologii i psikhiatrii imeni S.S. Korsakova 82, 1-6, s. 149 (1982)

Bibliografia

  • Lees AJ, Selikhova M, Andrade LA, Duyckaerts C. The black stuff and Konstantin Nikolaevich Tretiakoff. „Movement Disorders”. 23 (6), s. 777–783, 2008. DOI: 10.1002/mds.21855. PMID: 18383531. 
  • Arai N, Yagishita S, Amano N, Iwabuchi K, Misugi K. „Grumose degeneration” of Trétiakoff. „Journal of the Neurological Sciences”. 94. 1-3, s. 319-323, 1989. DOI: 10.1016/0022-510X(89)90240-2. PMID: 2614474. 
  • Юдина ВВ, Макаров НС, Юдина ГК. 90 лет нигерной теории паркинсонизма. Саратовский научно-медицинский журнал 5 (2), 279–282, 2009
  • Andrade LA, Selikhova M, Lees AJ. Konstantin N. Tretiakoff in Brazil a historical perspective and discussion of his contribution to brazilian neuroscience. „Arquivos de neuro-psiquiatria”. 2A (67), s. 322–327, 2009. PMID: 19547835. 
Literatura dodatkowa

Media użyte na tej stronie

Tretiakoff.JPG

"Konstantin Tretiakoff (left, bearded), A.C. Pacheco e Silva (center) and his brother, V. Pacheco e Silva (right, an engineer), aboard a convertible

Hudson 1921 on their way to Santos, a beach 60 km away from Sao Paulo, for a holiday trip (1924)".