Konstantyn Ipsilanti

Konstantyn Ipsilanti
Konstantyn Ipsilanti - obraz w ateńskim Muzeum Historycznym, autor nieznany
hospodar Mołdawii jako Konstantyn VII
Okres	od 1799 do 1801
hospodar Wołoszczyzny jako Konstantyn VI
Okres	od 1802 do 1806
Dane biograficzne
Data śmierci	27 czerwca 1816
Ojciec	Aleksander Ipsilanti

Konstantyn Ipsilanti, w publikacji Marinosa Bretosa z roku 1863

Konstantyn Ipsilanti^[a] (rum. Constantin Ipsilanti; gr. Κωνσταντίνος Υψηλάντης / Konstantinos Ipsilantis; zm. 1816) – hospodar Wołoszczyzny, w latach 1802–1806 i 1806–1807, jako Konstantyn VI, oraz hospodar Mołdawii, w latach 1799–1801, jako Konstantyn VII, z rodu Ipsilantisów.

Życiorys

Był synem hospodara wołoskiego i mołdawskiego Aleksandra Ipsilantisa, pochodził z arystokratycznej rodziny Greków fanariockich. W 1799 został na krótko osadzony na tronie mołdawskim. Gdy w 1802 został zawarty układ turecko-rosyjski, na mocy którego hospodarowie mołdawscy i wołoscy mieli być wspólnie zatwierdzani przez oba mocarstwa na siedmioletnie okresy, właśnie Konstantyn został hospodarem Wołoszczyzny. Ufając w potęgę Rosji, zmierzał do uniezależnienia Wołoszczyzny od Turcji, wskutek czego, w 1806, po interwencji ambasadora Francji, Ipsilantis został odwołany przed upływem kadencji. Stało się to jedną z przyczyn wybuchu wojny rosyjsko-tureckiej. Konstantyn schronił się w imperium rosyjskim, po czym wrócił z Petersburga do Bukaresztu z wojskiem rosyjskim. Wojnę wykorzystać chciał do utworzenia niezależnego państwa rumuńskiego pod swą władzą absolutną^[1]. W efekcie sporu z bojarami i rosyjskim dowództwem wycofał się do Kijowa, gdzie od 1807 zamieszkał w pałacu, nabytym od wojskowego komendanta Św. Ławry, odtąd nowym rodzinnym domu Ipsilantich^[2]. Jego starszy syn Aleksander(Aleksandros) Ipsilantis, generał rosyjski, zarazem czołowa postać stowarzyszenia Filiki Eteria, stanął na czele antytureckiego, grecko-rumuńskiego powstania 1821. Młodszy z synów, Dimitrios Ipsilantis absolwent rosyjskich i francuskich uczelni wojskowych i także wysoki oficer rosyjski, wziął udział w wojnie o niepodległość Grecji (od roku 1821), gdzie dwukrotnie powierzano mu naczelne dowództwo.

Konstaninos zmarł 27 czerwca 1816 r., pochowano go w Kijowie, w cerkwi św. Jerzego. Po zniszczeniu tej cerkwi jego pomnik nagrobny, uznawany za dzieło o szczególnej wartości artystycznej, przeniesiono do soboru Mądrości Bożej, a następnie do soboru Zaśnięcia Matki Boskiej. W roku 1941 pomnik uległ zniszczeniu w wyniku eksplozji. W latach 1952–1954 zebrano fragmenty szczątków zmarłego. W 1995, z inicjatywy Swetłany Mazarati, ukraińskiego naukowca pochodzenia greckiego rozpoczęto prace nad rekonstrukcją pomnika nagrobnego. W czerwcu 1997 roku w Kijowie odsłonięto cenotaf Konstantinosa Ipsilantisa^[2].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• J. Demel, Historia Rumunii, Wrocław 1970

Władcy Mołdawii Hospodarstwo Mołdawskie Bogdan I (1359–1365/1363–1367) Latco (1365–1373/1367–1375/1365-1375) Costea (1373–1375) / Żurż (1375–1377) / Piotr I (1375–1391) Piotr I (1375–1391/1377–1391) / Costea (1386–1392) Roman I (1391–1394) Stefan I (1394–1399) Juga (1399–1400) Aleksander I Dobry (1400–1432) Bogdan (1400–1407, koregent) Eliasz I (1432–1434) Stefan II (1434–1435) Eliasz I (1435–1442) Stefan II (1442–1444) Piotr II (1444–1445) Stefan II (1445–1447) Piotr II (1447) Roman II (1447–1448) Piotr II (1448–1449) Ciubăr (1449) Aleksander II (1449–1449) Bogdan II (1449–1451) Piotr III Aron (1451–1452) Aleksander II (1452–1454) Piotr III Aron (1454–1455) Aleksander II (1455) Piotr III Aron (1455–1457) Stefan III Wielki (1457–1504) Bogdan III Ślepy (1504–1517) Stefan IV Młody (1517–1527) Piotr IV Rareș (1527–1538) Stefan V Szarańcza (1538–1540) Aleksander III Cornea (1540–1541) Piotr IV Rareș (1541–1546) Eliasz II (1546–1551) Stefan VI (1551–1552) Jan I Joldea (1552) Aleksander IV Lăpușneanu (1552–1561) Jan II Jakub Heraklid Despot (1561–1563) Stefan Tomșa I (1563–1564) Aleksander IV Lăpușneanu (1564–1568) Bogdan IV Lăpușneanu (1568–1572) Jan III Srogi (1572–1574) Piotr V Kulawy (1574–1577) Jan IV Podkowa (1577) Piotr V Kulawy (1578–1579) Jan V Sas (1579–1582) Piotr V Kulawy (1582–1591) Aron Tyran (1591–1592) Aleksander V Zły (1592) Piotr VI Kozak (1592) Aron Tyran (1592–1595) Stefan VIII Răzvan (1595) Jeremi Mohyła (1595–1600) Michał I Waleczny (1600) Jeremi Mohyła (1600–1606) Konstantyn I Mohyła (1606) Szymon Mohyła (1606–1607) Michał II Mohyła (1607) Konstantyn I Mohyła (1607–1611) Stefan Tomșa II (1611–1615) Aleksander VI Mohyła (1615–1616) Radu Mihnea (1616–1619) Kacper Grazziani (1619–1620) Aleksander VII Eliasz (1620–1621) Stefan Tomșa II (1621–1623) Radu Mihnea (1623–1626) Miron Barnowski-Mohyła (1626–1629) Aleksander VIII Dziecię (1629–1630) Mojżesz Mohyła (1630–1632) Aleksander VII Eliasz (1631–1633) Miron Barnowski-Mohyła (1633) Mojżesz Mohyła (1633–1634) Bazyli I Lupu (1634–1653) Jerzy I Stefan (1653–1658) Jerzy II Ghica (1658–1659) Stefan X Lupu (1659–1661) Istrate Dabija (1661–1665) Jerzy III Duca (1665–1666) Eliasz III Aleksander (1666–1668) Jerzy III Duca (1668–1672) Stefan XI Petriceicu (1672–1674) Dymitr I Cantacuzino (1674–1675) Antoni Ruset (1675–1678) Jerzy III Duca (1678–1683) Stefan XI Patriceicu (1684) Dymitr I Cantacuzino (1684–1685) Konstantyn II Kantemir (1685–1693) Dymitr II Kantemir (1693) Konstantyn III Duca (1693–1695) Antioch Kantemir (1695–1700) Konstantyn III Duca (1700–1703) Michał III Racoviță (1703–1705) Antioch Kantemir (1705–1707) Michał III Racoviță (1707–1709) Mikołaj I Mavrocordat (1709–1710) Dymitr II Kantemir (1710–1711) Mikołaj I Mavrocordat (1711–1716) Michał III Racoviță (1716–1726) Grzegorz Ghica II (1726–1733) Konstantyn IV Mavrocordat (1733–1735) Grzegorz Ghica II (1735–1739) okupacja rosyjska (1739) Grzegorz Ghica II (1739–1741) Konstantyn IV Mavrocordat(1741–1743) Jan VI Mavrocordat (1743–1747) Grzegorz Ghica II (1747–1748) Konstantyn IV Mavrocordat (1748–1749) Konstantyn V Racoviță (1749–1753) Mateusz Ghica (1753–1756) Konstantyn V Racoviță (1756–1757) Scarlat Ghica (1757–1758) Jan VII Teodor Callimachi (1758–1761) Grzegorz Callimachi (1761–1764) Grzegorz Aleksander Ghica III (1764–1767) Grzegorz Callimachi (1767–1769) Konstantyn IV Mavrocordat (1769) okupacja rosyjska (1769–1774) Grzegorz Aleksander Ghica III (1774–1777) Konstantyn VI Moruzi (1777–1782) Aleksander Mavrocordat I (1782–1785) Aleksander Mavrocordat II (1785–1786) Aleksander Ipsilanti (1786–1788) Emanuel Giani-Ruset (1788–1789) okupacja rosyjsko-austriacka (1789–1792) Aleksander XI Moruzi (1792) Michał IV Suțu (1792–1795) Aleksander XII Callimachi (1795–1799) Konstantyn VII Ipsilanti (1799–1801) Aleksander XIII Suțu (1801–1802) Aleksander XI Moruzi (1802–1806) Scarlat Callimachi (1806) Aleksander XI Moruzi (1806–1807) Aleksander XIV Hangerli (1807) Scarlat Callimachi (1807–1810) okupacja rosyjska (1810–1812) Scarlat Callimachi (1812–1819) Michał V Grzegorz Suțu (1819–1821) Aleksander Ipsilanti (1821) Stefan Vogoride (kajmakam, 1821–1822) Jan VIII Sturdza (1822–1828) okupacja rosyjska (1828–1834) Michał VI Sturdza (1834–1849) Grzegorz Aleksander Ghica (1849–1853) okupacja rosyjska (1853–1854) Grzegorz Aleksander Ghica (1854–1856) Teodor Balș (kajmakam, 1856–1857) Mikołaj Vogoride (kajmakam, 1857–1858) Anastazy Panu, Bazyli Sturdza i Stefan Catargiu (zastąpiony przez Jana Cantacuzino) (kajmakami, 1858–1859) Zjednoczone Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny (jedynie unia personalna) Aleksander Jan Cuza (1859–1862) 1862 – oficjalnie zjednoczenie Mołdawii i Wołoszczyzny w Zjednoczone Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny (zobacz: władcy Rumunii).

Władcy Wołoszczyzny Hospodarowie wołoscy do 1715 Basarab I (ok. 1310–1352) Mikołaj Aleksander (1352–1364) Władysław I Samoderżec (ok. 1364–1377) Radu I (ok. 1377–1383) Dan I (ok. 1383–1386) Mircza I Stary (1386–1394) Wład I Uzurpator (1394–1397) Mircza I Stary (1397–1418) Michał I (1418–1420) Dan II (1420–1421) Radu II Praznaglava (1421) Dan II (1421–1423) Radu II Praznaglava (1423) Dan II (1423–1424) Radu II Praznaglava (1424–1426) Dan II (1426–1427) Radu II Praznaglava (1427) Dan II (1427–1431) Aleksander I Aldea (1431–1436) Wład II Diabeł (1436–1442) Mircza II (1442) Basarab II (1442–1443) Wład II Diabeł (1443–1447) Władysław II Dan (1447–1448) Wład III Palownik (1448) Władysław II Dan (1448–1456) Wład III Palownik (1456–1462) Radu III Piękny (1462–1473) Basarab III Stary (1473) Radu III Piękny (1473–1474) Basarab III Stary (1474) Radu III Piękny (1474) Basarab III Stary (1474) Radu III Piękny (1474–1475) Basarab III Stary (1475–1476) Wład III Palownik (1476) Basarab III Stary (1476–1477) Basarab IV (1477–1481) Mircza (1481) Wład IV Mnich (1481) Basarab IV (1481–1482) Wład IV Mnich (1482–1495) Radu IV Wielki (1495–1508) Mihnea I Zły (1508–1509) Mircza III (1509–1510) Wład V Młody (1510–1512) Neagoe Basarab V (1512–1521) Teodozjusz (1521–1522) Radu V (1522–1523) Władysław III (1523) Radu VI Bădica (1523–1524) Radu V (1524) Władysław III (1524) Radu V (1524–1525) Władysław III (1525) Radu V (1525–1529) Basarab VI (1529) Mojżesz (1529–1530) Wład VI Topielec (1530–1532) Wład VII Vintila (1532–1535) Radu VII Paisie (1535–1545) Mircza Pastuch (1545–1552) Radu VIII Eliasz (1552–1553) Mircza Pastuch (1553–1554) Patrascu Dobry (1554–1558) Mircza Pastuch (1558–1559) Piotr Młody (1559–1568) Aleksander II Mircza (1568–1574) Vintila (1574) Aleksander II Mircza (1574–1577) Mihnea II Poturczeniec (1577–1583) Piotr II Kolczyk (1583–1585) Mihnea II Poturczeniec (1585–1591) Stefan I Głuchy (1591–1592) Aleksander III Zły (1592–1593) Michał II Waleczny (1593–1600) Szymon Mohyła (1600–1601) Radu IX Mihnea (1601–1602) Szymon Mohyła (1602) Radu X Șerban (1602–1610) Gabriel Batory (1611) Radu IX Mihnea (1611) Radu X Șerban (1611) Radu IX Mihnea (1611–1616) Gabriel Mohyła (1616 (Mohyłowie ) Aleksander IV Eliasz (1616–1618) Gabriel Mohyła (1618–1620) Radu IX Mihnea (1620–1623) Aleksander V Dziecię (1623–1627) Aleksander IV Eliasz (1627–1629) Leon Tomșa (1629–1632) Radu XI Eliasz (1632) Mateusz Basarab (1632–1654) Konstantyn I Șerban (1654–1658) Mihnea III (1658–1659) Jerzy I Ghica (1659–1660) Grzegorz I Jerzy Ghica (1660–1664) Radu XII Leon (1664–1669) Antoni Popescu (1669–1672) Grzegorz I Jerzy Ghica (1672–1673) Jerzy II Duca (1673–1678) Șerban Kantakuzen (1678–1688) Konstantyn II Brâncoveanu (1688–1714) Stefan II Kantakuzen (1714–1715) Rządy Fanariotów (1715–1821) Mikołaj Mavrocordat (1715–1716) okupacja habsburska (1716) Jan I Mavrocordat (1716–1719) Mikołaj Mavrocordat (1719–1730) Konstantyn III Mavrocordat (1730) Michał Racoviță (1730–1731) Konstantyn III Mavrocordat (1731–1733) Grzegorz II Ghica (1733–1735) Konstantyn Mavrocordat (1735–1741) Michał Racoviță (1741–1744) Konstantyn III Mavrocordat (1744–1748) 121 Grzegorz Ghica II (1748–1752) Mateusz Ghica (1752–1753) Konstantyn IV Racoviță (1753–1756) Konstantyn III Mavrocordat (1756–1758) Scarlat Ghica (1758–1761) Konstantyn III Mavrocordat (1761–1763) Konstantyn IV Racoviță (1763–1764) Stefan Racoviță (1764–1765) Scarlat Ghica (1765–1766) Aleksander Ghica (1766–1768) okupacja rosyjska (1768) Grzegorz III Aleksander Ghica (1768–1769) okupacja rosyjska (1769–1770) Emanuel Giani-Ruset (1770-1771) Aleksander Ipsilanti (1774–1782) Mikołaj Caradja (1782–1783) Michał Suțu (1783–1786) Mikołaj Mavrogheni (1786–1789) okupacja habsburska (1789–1790) Michał Suțu (1791–1793) Aleksander Moruzi (1793–1796) Aleksander Ipsilanti (1796–1797) Konstantyn Hangerli (1797–1799) Aleksander Moruzi (1799–1801) Michał Suțu (1801–1802) Aleksander Suțu (1802) Konstantyn Ipsilanti (1802-1806) okupacja rosyjska (1806–1812) Jan Caradja (1812–1818) kajmakam Grzegorz Brâncovenu (1818) Aleksander Suțu (1818–1821) kajmakam Grzegorz Brâncoveanu (1821) Tudor Vladimirescu (1821) Scarlat Callimachi (1821) Grzegorz Dymitr Ghica (1822–1828) okupacja rosyjska (1828–1834) Rząd statutu organicznego (1832–1856) Aleksander Dymitr Ghica (1834–1842) Jerzy Bibescu (1842–1848) rząd tymczasowy (1848) regencja trzech (1848) okupacja osmańska i rosyjska (1848–1851) kajmakam Konstantyn Kantakuzen (1848) Barbu Știrbei (1848–1853) okupacja rosyjska (1853–1854) okupacja osmańska (1854) okupacja austriacka (1854–1856) Barbu Știrbei (1854–1856) Protektorat (1856–1859) kajmakam Aleksander Dymitr Ghica (1856–1858) trzech kajmakamów: Ioan Manu, Emanoil Băleanu, Ioan Filipide (1858–1859) Zjednoczone Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny (jedynie unia personalna) Aleksander Jan Cuza (1859–1862) 1862 – oficjalnie zjednoczenie Mołdawii i Wołoszczyzny w Zjednoczone Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny (zobacz: władcy Rumunii).