Kopalnia Biała Góra

Kopalnia Biała Góra
Ilustracja
Wjazd do wyrobisk w Smardzewicach
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Siedziba

Smardzewice

Data założenia

1922

Położenie na mapie gminy wiejskiej Tomaszów Mazowiecki
Mapa konturowa gminy wiejskiej Tomaszów Mazowiecki, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kopalnia Biała Góra”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kopalnia Biała Góra”
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego
Mapa konturowa powiatu tomaszowskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Kopalnia Biała Góra”
Ziemia51°29′15,9068″N 20°01′12,8719″E/51,487752 20,020242

Kopalnia Biała Góra – kopalnia odkrywkowa piasków szklarskich zlokalizowana pomiędzy Tomaszowem Mazowieckim a Smardzewicami. Część złóż jest już wyeksploatowana, a część wyrobisk jest nadal czynna[1].

Historia

Piaski w niecce tomaszowskiej wydobywane są od XVIII wieku. Początkowo wybierano je do celów gospodarskich. W XIX wieku rozwinęło się wydobycie na potrzeby przemysłu szklarskiego. W rejonie współczesnej kopalni Biała Góra kopalnie odkrywkowe zaczęto zakładać dopiero od 1922[1] (wcześniej wydobywano surowiec metodą głębinową, czego pamiątką są m.in. Groty Nagórzyckie)[2].

Pierwszą dokumentację geologiczną złóż Biała Góra I i Biała Góra II sporządzono w latach 50. XX wieku. W latach 60. XX wieku udokumentowano złoża piasków szklarskich Biała Góra III: Wesoła, Góry Trzebiatowskie, Radonia oraz piasków formierskich: Wygnanów i Grudzeń Las (wychodnia utworów albu środkowego). Na szerszą skalę prace geologiczne w synklinie tomaszowskiej podejmowano w latach 70. i 80. XX wieku. Prowadzono też prace dokumentacyjne na obu skrzydłach synkliny na całej szerokości wychodni w rejonie Unewela i Zajączkowa. Wydzielono wówczas złoża Piaskownica Zajączków Wschód i Unewel (potem podzielone na złoża: Unewel Zachód oraz Unewel Wschód o zasobach odpowiednio: 86 i 97 milionów ton). Po 2000 udokumentowano następne złoża: Biała Góra I E, Biała Góra II E, w nowym obszarze Biała Góra III Wesoła oraz Wygnanów II. Złoże Unewel podzielono na mniejsze obszary: Unewel Zachód – Las oraz Unewel Zachód – Pole I[2].

Eksploatacja

W złożach Białej Góry występują głównie piaskowce kwarcowe ogniwa ze Smardzewic i z dolnej części ogniwa z Potoka, umiejscowione pod nadkładem piasków i glin czwartorzędowych oraz utworów nieproduktywnych kredowych o miąższości około 4-8 metra i maksymalnie do parunastu metrów. Złoża rozpoznane są za pomocą regularnej sieci otworów wiertniczych orientowanych prostopadle do rozciągłości warstw materiału[2].

W 2018 roku w eksploatacji pozostawało lub było do niej przygotowanych sześć złóż: Biała Góra IE, Biała Góra IIE, Unewel Zachód Nowy, Unewel Zachód Las, Grudzeń Las i Piaskownica Zajączków Wschód[3].

Piaski kwarcowe przerabiane są w zakładach produkcyjnych: Tomaszowskich Kopalniach Surowców Mineralnych w Białej Górze i przedsiębiorstwie Grudzeń Las w Grudzeniu. Surowiec jest tam rozdrabniany i przesiewany na hydrocyklonach, przesiewaczach wibracyjnych, hydroklasyfikatorach, separatorach spiralnych i poddawany separacji magnetycznej. Uzyskuje się tą drogą piaski szklarskie, formierskie, żwirki i piaski filtracyjne różnych frakcji, piaski do chemii budowlanej, jak również piaski o specjalnych zastosowaniach, według specyfikacji zamawiających. Uzyskiwany jest też kaolin[3] o zawartości około 70% kaolinitu[2].

Złoże piasków kwarcowych pozyskiwanych w rejonie Białej Góry uchodzi za jedno z największych w Europie i stanowi około 80% polskich zasobów piasków szklarskich[1]. Obecnie kopalnia należy do niemieckiej[4] Grupy Quarzwerke[5].

Kopalnia połączona jest ze stacją w Jeleniu bocznicą kolejową[6].

Przyroda

W wyrobiskach gniazduje brzegówka zwyczajna (np. w 2005 stwierdzono trzy kolonie tego ptaka liczące 138, 76 oraz 421 jamek, przy czym dwie ostatnie znajdowały się w eksploatowanym na bieżąco wyrobisku)[7].

Galeria

Przypisy

  1. ↑ a b c Małgorzata Raczkowska, Biała Góra. Wielka dziura pełna czystego piasku – Otwarty Przewodnik Krajoznawczy [dostęp 2022-06-20] (pol.).
  2. ↑ a b c d Ewa Poręba, Marek Nieć, Sabina Dróżdż, Złoża piasków kwarcowych w Niecce Tomaszowskiej, stan i problemy ich dokumentowania, w: Górnictwo Odkrywkowe, nr 3/2018, s. 87, 98-99
  3. ↑ a b E. Lewicka, Surowce ceramiczne z odpadów – wybrane przykłady, „Górnictwo Odkrywkowe”, R. 53, nr 1-2, 2012, s. 42–46, ISSN 0043-2075 [dostęp 2022-06-20] (pol.).
  4. ↑ Quarzwerke: Die Quarzwerke-Gruppe – Ihr kompetenter Partner für Rohstoffe, www.quarzwerke.com [dostęp 2022-06-20].
  5. ↑ Quarzwerke w Polsce – Quarzwerke Poland [dostęp 2022-06-20] (pol.).
  6. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa, www.bazakolejowa.pl [dostęp 2022-06-20] (pol.).
  7. ↑ Michał Ciach, Drapieżnictwo lisa Vulpes vulpes rozkopującego gniazda brzegówki Riparia riparia, s. 139.

Media użyte na tej stronie

Łódź Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.45 N
  • S: 50.78 N
  • W: 17.95 E
  • E: 20.75 E
Industriegebiet.png
Autor: Sal73x, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sign for industry
Smardzewice Mine of mineral resources Biala Gora.jpg
Autor: Beata Zdyb, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tomaszowskie Kopalnie Surowców Mineralnych "Biała Góra"
Biala Gora Miane Smardzewice Tomaszow (3).jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kopalnia piasków szklarskich w Białej Górze koło Tomaszowa Maz.
Biala Gora Miane Smardzewice Tomaszow (1).jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kopalnia piasków szklarskich w Białej Górze koło Tomaszowa Maz.