Kopalnia Porfiru Zalas

Kopalnia porfiru w Zalasie

Hałda zachodnia

Młyny kamieniarskie

Baza transportowa w Zalasie

Kopalnia porfiru w Zalasie – duży kamieniołom porfiru we wschodniej części Zalasa (wsi w położonej w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Krzeszowice)^[1]. Kamieniołom w większości położony jest na obszarze administracyjnym pobliskiego Frywałdu.

Historia

Początki eksploatacji porfiru na tym terenie sięgają lat międzywojennych. Był on początkowo wydobywany metodami gospodarczymi przez miejscową ludność na własne cele (budownictwo, drogi). Wiele podmurówek, ogrodzeń, chałup, budynków gospodarczych i drobnej architektury w okolicy pochodzi z tego okresu. Eksploatacja ta odbywała się w dwóch niezależnych łomach. Produkowano wtedy kamień łamany, płytowy i brukowiec. W latach 1947–1950 łom eksploatowała spółdzielnia mineralna, a następnie (do 1952) Warszawskie Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych. Produkowano kostkę i kamień płytowy – obrobiony. W 1966 roku kopalnia weszła w skład Przedsiębiorstwa Regulickie Kamieniołomy Drogowe – jako oddział produkcyjny Fryza. Powstał wtedy nowy zakład produkcyjny. W tym też roku powstało Przedsiębiorstwo Zalaskie Kamieniołomy Drogowe w budowie z siedzibą w Krzeszowicach. Do 18 lipca 2000 r. porfiry zalaskie eksploatowało Przedsiębiorstwo Państwowe Kopalnie Odkrywkowe Surowców Skalnych w Krzeszowicach. Obecnie wszelkie prawa i obowiązki majątkowe dotychczasowego właściciela przejęła na mocy umowy leasingowej spółka pracownicza Kopalnie Porfiru i Diabazu Spółka z o.o. z siedzibą w Krzeszowicach.

Transport

Pierwsza bocznica kolejowa powstała w tym rejonie w końcu XIX w. (prowadziła ona do Kopalni Węgla Kamiennego Krystyna w Tenczynku). Pozostały po niej liczne ślady w terenie, w tym kratownicowy most na Krzeszówce. Obecna normalnotorowa bocznica (ze stacji Krzeszowice) do kopalni porfiru wybudowana została w latach 70. XX w. W połowie jej trasy odgałęział się także tor do kamieniołomu Niedźwiedzia Góra (nieczynny).

Galeria porfiru

• 

  Bezkwarcowy porfir, barwa brunatna pochodzi od tlenków żelaza, kop. Zalas, okolice Krakowa

• 

  Porfir o składzie mineralnym zbliżony do ryolitu, kop. Zalas

• 

  Porfir bezkwarcowy zawierający skalenie, biotyt i pirokseny, kop. Zalas

• 

  Porfir bezkwarcowy zawierający skalenie, biotyt i pirokseny, kop. Zalas

Zobacz też

• Kopalnia Wapienia Czatkowice
• Kopalnia Węgla Kamiennego Krystyna w Tenczynku
• Kmita

Przypisy

Bibliografia

• Bogumił Kloczkowski, Jakub Gumułczyński, Tomasz Ostrowicz, Osiołkiem po Galicji Zachodniej, Stowarzyszenie Miłośników Kolei w Krakowie, Kraków, 2007
• www.kruszywa.com (dostęp 8.9.2009)