Korytnica (powiat węgrowski)

Korytnica

wieś
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	węgrowski
Gmina	Korytnica
Liczba ludności (2018)	632[1]
Strefa numeracyjna	25
Kod pocztowy	07-120[2]
Tablice rejestracyjne	WWE
SIMC	0675519[3]
Położenie na mapie gminy Korytnica Korytnica
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Korytnica
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Korytnica
Położenie na mapie powiatu węgrowskiego Korytnica
52°24′54″N 21°51′02″E/52,415000 21,850556

Korytnica – wieś gminna w Polsce w województwie mazowieckim, w powiecie węgrowskim, w gminie Korytnica^[3][4].

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Wawrzyńca w Korytnicy^[5].

Położona na Wysoczyźnie Kałuszyńskiej nad rzeką Korycianką (Strugą). Lokalny ośrodek usługowy dla rolnictwa. Wieś królewska położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie liwskim ziemi liwskiej województwa mazowieckiego^[6].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Korytnica. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa siedleckiego.

Historia

Korytnica położona jest na terenie historycznej ziemi liwskiej na Mazowszu. Wzmiankowana po raz pierwszy w 1419 roku jako wieś na skraju Puszczy Koryckiej. Była własnością książęcą, później królewską. Ok. 1427 roku w Korytnicy została erygowana parafia podległa diecezji płockiej. Od XVII wieku do połowy XIX wieku Korytnica była starostwem niegrodowym. Od 1795 roku w zaborze austriackim, od 1809 roku w Księstwie Warszawskim, od 1815 roku w Królestwie Kongresowym. Po 1918 roku w granicach Polski.

Pod koniec XVIII wieku należała do szambelana królewskiego Szymona de Cortielli. Od 1836 roku majątek Korytnica należał do ziemianina Ignacego Sobieskiego, a później do hrabiego Adama Ronikiera, który był producentem sera limburskiego zwanego ronikierowskim.

W drugiej połowie XIX wieku w Korytnicy i jej okolicach badania etnograficzne prowadzili: Zygmunt Gloger, Jan Karłowicz i Zygmunt Noskowski. W latach 1874-1902 miejscowość była własnością Tymoteusza Łuniewskiego, etnografa i wybitnego agronoma, który gościł u siebie m.in.: Bolesława Prusa i Józefa Ignacego Kraszewskiego. Na początku XX wieku majątek Korytnica stał się własnością rodziny Holder-Eggerów. Teodor Holder-Egger był znanym lokalnym działaczem społecznym. Maria ze Szretterów Holder-Eggerowa była posłanką na Sejm II Rzeczypospolitej i działaczką Ligi Narodowej.

W sierpniu 1915 ustąpiły władze rosyjskie i Korytnica znalazła się pod okupacją niemiecką. W pierwszej połowie roku 1916 Niemcy zaczęli przekazywać Polakom niektóre urzędy. Po odejściu armii niemieckiej w końcu roku 1918 powstała polska administracja. W wyborach 26 stycznia 1919 zwyciężyła Narodowa Demokracja przed PSL Wyzwolenie. Na początku czerwca 1919 odbyły się strajki pracowników folwarcznych. Między 8 a 10 sierpnia 1920 wkroczyła Armia Czerwona. Okupacja radziecka trwała do 20 sierpnia 1920.

11 września 1939 wkroczyły wojska hitlerowskie. Wielu mieszkańców Korytnicy zginęło wskutek terroru okupanta. Powstało zbrojne podziemie ZWZ-AK rejonu Węgrów. Uczestniczyło m.in. w akcji „Burza” 8 sierpnia 1944. 11 sierpnia 1944 Korytnicę zajęła Armia Czerwona.

Po powstaniu III Rzeczypospolitej w dniu 27 maja 1990 odbyły się wybory do Rady Gminy Korytnica, składającej się z 20 osób. 18 czerwca 2002 ustanowiono herb i flagę Gminy Korytnica.

Honorowi obywatele Korytnicy

• ks. bp. Antoni Pacyfik Dydycz
• ks. prałat Czesław Mazurek
• art. plastyk Irena Stankiewicz
• dr Franciszek Adam Wielądek
• prof. dr Arkadiusz Kołodziejczyk
• mgr Michał Strąk

Zabytki

• neoklasycystyczny kościół parafialny św. Wawrzyńca Męczennika zbudowany w latach 1876-1880 według projektu Bolesława Pawła Podczaszyńskiego i Bronisława Brodzic-Żochowskiego. We wnętrzu epitafia, w tym jedno autorstwa Konstantego Laszczki.
• murowany dwór Łuniewskich z końca XIX wieku, przed nim figura wotywna fundacji Holder-Eggerów z początku XX wieku.
• organistówka z początku XX wieku.
• dawny dom parafialny i ochronka tzw. Watykan z początku XX wieku.
• figura na grobie Karola Karolka Łuniewskiego z końca XIX wieku
• figura Anioła Śmierci na grobie Aleksandry Olusi Holder-Eggerowej z początku XX wieku (autor Bartłomiej Mazurek).

Przypisy

Bibliografia

• LeszekL. Zalewski LeszekL., Ziemia liwska, Warszawa: „Scholar”, 2002, ISBN 83-88495-76-3, OCLC 830320331 .
• Arkadiusz Kołodziejczyk: Dzieje Korytnicy i ziemi korytnickiej : Urząd Gminy w Korytnicy 2007

Linki zewnętrzne

• Korytnica (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 428 .
• Parafia św. Wawrzyńca Męczennika w Korytnicy
• Kurier Korytnicki