Koszt kapitału

Koszt kapitału (ang. cost of capital, CoC) to stopa zwrotu jakiej oczekują dostarczyciele kapitału[1]. Im niższy jest koszt kapitału tym wyższa efektywność projektów realizowanych przez spółkę[1]. Koszt kapitału obliczany jest jako koszt średni zdeterminowany strukturą kapitału i kosztem kapitału z poszczególnych źródeł[1]. Wymagana przez akcjonariuszy, obligatariuszy i inne podmioty dostarczające kapitał (np. banki) stopa zwrotu to koszt, jaki spółka musi ponieść, aby pozyskać kapitał na rynku kapitałowym[1]. Koszt kapitału z poszczególnych źródeł zależy od oczekiwań posiadaczy kapitału, którzy domagają się rekompensaty za czas i ryzyko[1].

Koszt kapitału jest sumą kosztu kapitału obcego (koszt długu) (ang. cost of debt) i kosztu kapitału własnego (ang. cost of equity)[2]. Dla przykładu: koszt długu to stopa zwrotu, którą przeciętna firma musi zapłacić za emisję obligacji; koszt kapitału własnego to stopa zwrotu potrzebna do zapłaty za emisję akcji, zatem kosztem kapitału jest suma kosztu emisji obligacji i zapłaty za emisję akcji[2]. Aby ukończyć projekt inwestycyjny, wymagane są fundusze, które mogą być zorganizowane albo w formie zaciągania kredytów, pożyczek lub emisji obligacji albo wniesienia funduszy własnych, za które płaci się pieniądze (wynagrodzenie dla kredytora lub inwestora)[2]. Wiele firm używa do finansowania inwestycji zarówno długu, jak i kapitału własnego – wówczas łączny koszt kapitału możemy obliczyć za pomocą wskaźnika średniego ważonego kosztu kapitału – WACC (ang. weighted average cost of capital). Jest to również koszt alternatywny inwestycji, co oznacza, że jeśli ta sama kwota zostałaby zainwestowana w inną inwestycję, stopa zwrotu, którą można by uzyskać, jest kosztem kapitału. Koszt kapitału jest kluczowym zagadnieniem w teorii, jak i w praktyce finansów, należy do tych kategorii ekonomicznych, które mają elementarne znaczenie dla analiz ekonomiczno-finansowych i wyznaczania wartości pieniądza w czasie[3]. Koszt kapitału jest funkcją cen na rynku kapitałowym i można go rozpatrywać w kategoriach kosztu średniego lub krańcowego[4].

Opis wskaźnika

1. Wzór na koszt kapitału (zgodnie ze zwyczajem powszechnie przyjętym w publikacjach z zakresu finansów przedsiębiorstw koszt kapitału jest oznaczany małą literą ) można zapisać jako:

gdzie:

– koszt kapitału
– koszt długu (koszt kapitału obcego)
– koszt kapitału własnego

Przykład obliczenia kosztu kapitału: Koszt kapitału własnego wynosi 1,000,000 PLN, koszt długu (kapitału obcego) wynosi 500,000 PLN, to wówczas:

a) = 1,000,000 PLN + 500,000 PLN
b) = 1,500,000 PLN
Koszt kapitału dla projektu wynosi 1,500,000 PLN.

2. W przypadku spółek akcyjnych, formuła na kosztu kapitału jest sumą stóp kosztów długu, kosztów akcji uprzywilejowanych i kosztów akcji zwykłych według wzoru:

gdzie:

– koszt kapitału
– koszt długu (koszt kapitału obcego)
– koszt akcji uprzywilejowanych
– koszt kapitału własnego
(1) koszt długu (ang. cost of debt) – koszt długu to efektywna stopa procentowa, którą spółka płaci od swoich bieżących zobowiązań wobec wierzycieli i posiadaczy długów zgodnie ze wzorem:

gdzie:

– koszt długu
– wartość odsetek od długu
– stawka podatku
(2) koszt akcji uprzywilejowanych (ang. cost of preferred stock) – koszt akcji uprzywilejowanej to stopa zwrotu wymagana przez inwestora zgodnie ze wzorem:

gdzie:

– koszt akcji uprzywilejowanych
– wartość rocznej dywidendy, przypadającej na akcję uprzywilejowaną
Pu – cena akcji uprzywilejowanej
(3) koszt kapitału własnego (ang. cost fo equity) – koszt kapitału własnego to stopa zwrotu wymagana przez inwestora do zainwestowania kapitału w biznes. Istnieje wiele modeli obliczania kosztów kapitału własnego, m.in. Model CAPM, którego formuła to:

gdzie:

– koszt kapitału własnego (oczekiwana stopa zwrotu)
– stopa wolna od ryzyka (zazwyczaj stopa zwrotu z papierów skarbowych)
– stopa zwrotu z portfela rynkowego
– współczynnik beta określający kowariancję stopy zwrotu danego papieru wartościowego ze stopą zwrotu z portfela rynkowego.
Różnica stanowi premię za ryzyko.
Wobec powyższego koszt kapitału wyniesie:

oraz możemy obliczyć średni ważony koszt kapitału – WACC (ang. weighted average cost of capital) według formuły:

gdzie:

– proporcja długu w strukturze kapitału.
– proporcja kapitału z akcji uprzywilejowanych w strukturze kapitału
– proporcja kapitału własnego w strukturze kapitału.
– koszt długu
– koszt akcji uprzywilejowanych
– koszt kapitału własnego (oczekiwana stopa zwrotu)

Zalety

  • odzwierciedla oczekiwaną stopę zwrotu z zainwestowanego kapitału przy danym poziomie ryzyk
  • wyznacza stopę zwrotu, którą przedsiębiorstwo powinno osiągnąć, realizując daną inwestycję w celu zachowania swojej wartości
  • pozwala porównywać stopy zwrotu związane z określonymi projektami inwestycyjnymi
  • zapewnia odwzorowanie zmian każdego z uwzględnianych w kalkulacji składników

Wady

  • wysoka pracochłonność wyznaczania
  • wysokie zróżnicowanie stosowanych modeli wyceny
  • arbitralność przyjmowanych poszczególnych elementów składowych w poszczególnych modelach
  • trudności w uspójnieniu źródeł stanowiących podstawę kategorii poszczególnych modeli
  • przyjmowanie parametrów retrospektywnych (z przeszłości) do wyznaczenia wartości prospektywnej (na przyszłość), co generuje ryzyko niedoszacowania
  • nie zapewnia obiektywnej porównywalności możliwych stóp zwrotu z inwestycji pomiędzy branżami, ze względu na silne zróżnicowanie branżowe kosztu kapitału

Zobacz też

  • Koszt kapitału własnego
  • Koszt kapitału obcego
  • Koszt akcji uprzywilejowanych

Przypisy

  1. a b c d e Jajuga Krzysztof, Jajuga Teresa, Inwestycje, instrumenty finansowe, aktywa niefinansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2006, s. 337, ISBN 978-83-01-14957-4.
  2. a b c Cost of Capital Formula | Calculator (Excel template), EDUCBA, 12 lutego 2019 [dostęp 2019-07-18] (ang.).
  3. Piotr, Rafał Bednarski: Koszt kapitału w wycenie przedsiębiorstw i ocenie efektywności projektów inwestycyjnych | Rachunkowość zarządcza blog (controlling blog) [dostęp 2019-07-18] (pol.).
  4. Koszt kapitału jako makroekonomiczna determinanta struktury kapitału | Narzędzia | Finanse + Controlling, Magazyn Controlling [dostęp 2019-07-18] (pol.).

Bibliografia

  • Jajuga K., Jajuga T., Inwestycje, instrumenty finansowe, aktywa niefinansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, ISBN 978-83-01-14957-4.
  • F. Modigliani, M. Miller, The Cost of Capital, Corporation Finance and the Theory of Investment, „American Economic Review”, 48 (3), 1958, s. 261–297, JSTOR1809766.