Kotek wyspowy

Kotek wyspowy
Prionailurus bengalensis iriomotensis[1]
(Imaizumi, 1967)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

drapieżne

Rodzina

kotowate

Rodzaj

kotek

Gatunek

kotek bengalski

Podgatunek

kotek wyspowy

Synonimy
  • Mayailurus iriomotensis Imaizumi, 1967[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
Status iucn3.1 CR pl.svg
Zasięg występowania

Kotek wyspowy[4], kot wyspowy[5], kot z Iriomotejimy[5], kot z Iriomote, kot Iriomote (Prionailurus bengalensis iriomotensis) – rzadki podgatunek[6] kotka bengalskiego, drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych (Felidae), uważany przez niektórych badaczy za odrębny gatunek[7]. Występuje jedynie na wyspie Iriomote w archipelagu Riukiu.

Taksonomia

Takson opisany jako odrębny gatunek na podstawie cech morfologicznych[2], lecz analizy genetyczne wykazują iż jest to synonim kotka bengalskiego (P. bengalensis)[8].

Charakterystyka i tryb życia

Samiec kota wyspowego waży przeciętnie około 4 kilogramów, przy długości ciała 51-56 cm i ogona około 30 cm. Samce i samice wyglądają podobnie, przy czym samice są trochę mniejsze i ważą około 3,25 kilogramów. Koty te mają ciemnobrązową sierść, lekko szarawą na bokach i kończynach. Charakteryzują się białymi plamkami pod każdym okiem oraz wewnątrz oka, blisko nosa. Okrągłe uszy posiadają z tyłu również białe plamki.

Kot wyspowy jest samotnikiem. Każdy osobnik żeruje na obszarze 2 do 3 km kwadratowych, który nakłada się na rewiry wielu innych kotów. Poluje o zmierzchu i jest aktywny prawie przez całą noc. Zręcznie wspina się po drzewach i z pewnością na nich również poluje. Potrafi także pływać (znane są obserwacje dzikich kotów przepływających rzeki). Pożywienie zdobywa na lądzie, na drzewach oraz w wodzie. Główną część jego zdobyczy stanowią ryby, nietoperze, ptaki, scynki z rodzaju Eumeces oraz owady.

Obserwacje dorosłego samca kota wyspowego przeprowadzone w ogrodzie zoologicznym Kodomonokuni na Okinawie wykazały, że zwierzę jest najbardziej aktywne o świcie i o zmierzchu a także, że prowadzi bardziej nocny tryb życia w lecie i bardziej dzienny w zimie. Przypuszcza się, że na wolności koty te parzą się w zimie, wówczas słychać było ich nawoływania i walki. Samica na legowisko wybiera skalną szczelinę lub dziuplę, gdzie rodzi się nie mniej niż cztery młode. Kocięta przychodzą na świat w końcu kwietnia lub maja, wydaje się, że uzyskują dojrzałość szybciej od kociąt kota domowego. Widziano młode koty z Iriomote samodzielne już w wieku trzech miesięcy.

Odkrycie tego gatunku zawdzięczamy japońskiemu pisarzowi i przyrodnikowi Yukio Togawa. W 1967 roku kot wyspowy został uznany za nowy gatunek[9]. Spośród wszystkich kotów on ma najmniejszy areał – jego powierzchnia jest równa powierzchni wyspy (284 km²).

Zagrożenia i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii krytycznie zagrożony CR (jako podgatunek Prionailurus bengalensis ssp. iriomotensis)[3]. Na wyspie o powierzchni 289 km kwadratowych żyje prawdopodobnie od 50 do 100 kotów. Rząd japoński uznał tego kota za skarb narodowy. Japonia przeznaczyła jedną trzecią wyspy na narodowy rezerwat, a prawo nie pozwala łowić kotów dla żadnego celu. Niestety, liczba kotów wyspowych ciągle spada. Giną one w sidłach na dziki, a także z powodu kurczenia się odpowiednich siedlisk. Dawniej uchodziły za przysmak. W roku 1984 dzięki Shigeki Yasuma oraz komitetowi naukowemu WWF w Japonii powstał plan ratowania tego gatunku. Osiągnięto jednak niewielkie postępy[9].

Przypisy

  1. Prionailurus bengalensis iriomotensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. a b Y. Imaizumi. A new genus and species of cat from Iriomote, Ryukyu Islands. „Journal of the Mammalogical Society of Japan”. 3 (4), s. 75–105, 1967. (ang.). 
  3. a b M. Izawa, T. Doi, Prionailurus bengalensis ssp. iriomotensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2019-3 [dostęp 2020-03-10] (ang.).
  4. W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 137. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  5. a b Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 158. ISBN 83-01-14344-4.
  6. M.E. & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 162. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
  7. D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Prionailurus iriomotensis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-08].
  8. A.C. Kitchener, C. Breitenmoser-Würsten, E. Eizirik, A. Gentry, L. Werdelin, LA. Wilting, N. Yamaguchi, A.V. Abramov, P. Christiansen, C. Driscoll, J.W. Duckworth, W.E. Johnson, S.J. Luo, E. Meijaard, P O’Donoghue, J. Sanderson, K. Seymour, M. Bruford, C. Groves, M. Hoffmann, K. Nowell, Z. Timmons & S. Tobe. A revised taxonomy of the Felidae : The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group. „Cat News”. Special Issue (80), s. 27, 2017. (ang.). 
  9. a b Wielkie koty praca zbiorowa Elipsa Warszawa 1992.

Bibliografia

  • Andrzej Trepka, Kazimierz Frączek, Grzegorz Wojtasik, Encyklopedia zwierząt ssaki, Wydawnictwo SCRIBA, Racibórz 2004.

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Status iucn3.1 CR pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Iriomote cat Stuffed specimen.jpg
Autor: Momotarou2012, Licencja: CC BY-SA 3.0
Stuffed specimen of Iriomote cat (Felis iriomotensis). Exhibit in the National Museum of Nature and Science, Tokyo, Japan.