Krótkonos złocisty

Krótkonos złocisty
	Isoodon auratus
	(Ramsay, 1887)
	; Okaz wystawowy eksponowany w Museum of Central Australia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	australotorbowe
Rząd	jamrajokształtne
Rodzina	jamrajowate
Podrodzina	jamraje
Rodzaj	krótkonos
Gatunek	krótkonos złocisty
Synonimy
	Perameles auratus Ramsay, 1887; Perameles barrowensis Thomas, 1901; Isoodon arnhemensis Lyne & Mort, 1981;
	Perameles auratus Ramsay, 1887; Perameles barrowensis Thomas, 1901; Isoodon arnhemensis Lyne & Mort, 1981;
Podgatunki
	I. a. auratus (Ramsay, 1877); I. a. arnhemensis Lyne & Mort, 1981; I. a. barrowensis (Thomas, 1901);
	I. a. auratus (Ramsay, 1877); I. a. arnhemensis Lyne & Mort, 1981; I. a. barrowensis (Thomas, 1901);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Zasięg występowania
	(c) IUCN Red List of Threatened Species, species assessors and the authors of the spatial data., CC BY-SA 3.0

Krótkonos złocisty^[8], jamraj złoty (Isoodon auratus) – gatunek ssaka z podrodziny jamrajów (Peramelinae) w rodzinie jamrajowatych (Peramelidae).

Zasięg występowania

Krótkonos złocisty występuje w zależności od podgatunku^[5]:

I. auratus auratus – północno-zachodnie Kimberley i kilka małych wysp u wybrzeży Kimberley.
I. auratus arnhemensis – Przylądek Arnhema, północno-wschodnie Terytorium Północne.
I. auratus barrowensis – Wyspa Barrowa i Middle Island, Australia Zachodnia.

Występuje również (niepewny podgatunek) na wyspie Marchinbar, należącej do Wessel Islands, Terytorium Północne, a ostatnio wprowadzony na dwie dalsze wyspy należące do Wessel Islands. Podgatunek z Wyspy Barrowa, barrowmsis, został wprowadzony na pobliskie wyspy: Hermite i Doole (Exmouth Gulf) oraz w Lorna Glen (kontynentalna środkowa Australia Zachodnia)^[5].

Przed 1930 był szeroko rozpowszechniony w centralnej Australii. Około 1983 niemal doszczętnie wyginął w całym dotychczasowym zasięgu występowania z wyjątkiem rezerwatów w północno-zachodnim Kimberley.

Taksonomia

Badania genetyczne wskazują na ścisłe powiązanie I. auratus z I. obelsus i w rzeczywistości oba taksony mogą stanowić jeden gatunek^[9]^[10]. Obie formy wydają się pozostawać w specjacji allopatrycznej na długo przed przybyciem Europejczyków, nawet od plejstocenu^[11].

Wygląd

Długość ciała 19–19,5 cm, ogona 8,4-12,1 cm; masa ciała podgatunku ausratus 300-670 g, podgatunku barrowensis 250–600 g (samce są o 40%–50% cięższe od samic)^[5]. Sierść ciemnobrązowa, na brzuchu biała, krótka. Drugi i trzeci palec tylnej łapy zrośnięte, służą do czyszczenia futra.

Tryb życia

Prowadzi naziemny, nocny i samotniczy tryb życia. Drąży tunele i kopie nory. Jest wszystkożerny, zjada owady, jaszczurki, myszy, ślimaki i bulwy.

Przypisy

↑ Isoodon auratus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c E.P. Ramsay. Description of two new species of marsupials (Perameles and Antechinus), and of a new species of Mus (M. Burtoni), from the neighbourhood of Derby, N.W.A. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. Second series. 2, s. 551, 1887. (ang.).
↑ O. Thomas. On some kangaroos and bandicoots from Barrow Island, North-west Australia, and the adjoining mainland. „Novitates Zoologicae”. 8, s. 396, 1901. (ang.).
↑ ^a ^b A.G. Lyne & P.A. Mort. A comparison of skull morphology in the marsupial bandicoot genus Isoodon: its taxonomic implication and notes on a new species, Isoodon arnhemensis. „Australian Mammalogy”. 4, s. 107, 128, 1981. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Ch. Dickman: Family Peramelidae (Bandicoots and Echymiperas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 389–390. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Isoodon auratus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-07-30].
↑ A.A.A.A. Burbidge A.A.A.A., J.J. Woinarski J.J., Isoodon auratus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-30] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 9. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ L. Pope, D. Storch, M. Adams, C. Moritz & G. Gordon. A phylogeny for the genus Isoodon and a range extension for I. obesulus peninsulae based on mtDNA control region and morphology. „Australian Journal of Zoology”. 49 (4), s. 411-434, 2001. DOI: 10.1071/ZO00060. (ang.).
↑ K.R. Zengery, M.D.B. Eldridge & P.G. Johnston. Phylogenetics, population structure and genetic diversity of the endangered southern brown bandicoot (Isoodon obesulus) in south-eastern Australia. „Conservation Genetics”. 6, s. 193-204, 2005. DOI: 10.1007/s10592-004-7828-4. (ang.).
↑ N. L. McKenzie, K. D. Morris, C. R. Dickman: Golden Bandicoot, Isoodon auratus. W: S. Van Dycke & R. Strahan: The Mammals of Australia. Wyd. 3. Sydney: New Holland, 2008, s. 176-178. ISBN 978-1-877069-25-3.

Bibliografia

Golden Bandicoot. Animal Info. [dostęp 2008-04-09]. (ang.).

[itis-1] Isoodon auratus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Ramsay-2] E.P. Ramsay. Description of two new species of marsupials (Perameles and Antechinus), and of a new species of Mus (M. Burtoni), from the neighbourhood of Derby, N.W.A. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. Second series. 2, s. 551, 1887. (ang.).

[Thomas-3] O. Thomas. On some kangaroos and bandicoots from Barrow Island, North-west Australia, and the adjoining mainland. „Novitates Zoologicae”. 8, s. 396, 1901. (ang.).

[Lyne&Mort-4] A.G. Lyne & P.A. Mort. A comparison of skull morphology in the marsupial bandicoot genus Isoodon: its taxonomic implication and notes on a new species, Isoodon arnhemensis. „Australian Mammalogy”. 4, s. 107, 128, 1981. (ang.).

[Dickman-5] Ch. Dickman: Family Peramelidae (Bandicoots and Echymiperas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 389–390. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Isoodon auratus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-07-30].

[iucn-7] A.A.A.A. Burbidge A.A.A.A., J.J. Woinarski J.J., Isoodon auratus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-30] (ang.).

[Cichocki&inni-8] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 9. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[ajz49-9] L. Pope, D. Storch, M. Adams, C. Moritz & G. Gordon. A phylogeny for the genus Isoodon and a range extension for I. obesulus peninsulae based on mtDNA control region and morphology. „Australian Journal of Zoology”. 49 (4), s. 411-434, 2001. DOI: 10.1071/ZO00060. (ang.).

[gg6-10] K.R. Zengery, M.D.B. Eldridge & P.G. Johnston. Phylogenetics, population structure and genetic diversity of the endangered southern brown bandicoot (Isoodon obesulus) in south-eastern Australia. „Conservation Genetics”. 6, s. 193-204, 2005. DOI: 10.1007/s10592-004-7828-4. (ang.).

[hol-11] N. L. McKenzie, K. D. Morris, C. R. Dickman: Golden Bandicoot, Isoodon auratus. W: S. Van Dycke & R. Strahan: The Mammals of Australia. Wyd. 3. Sydney: New Holland, 2008, s. 176-178. ISBN 978-1-877069-25-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne