Krukowate

Krukowate
Corvidae[1]
Leach, 1820
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – kruk zwyczajny (Corvus corax)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

krukowate

Rodzaje

zobacz opis w tekście

Zasięg występowania
Mapa występowania
kolor zielony - gatunki rodzime, żółty - (re)introdukowane, niebieski - wymarłe po 1500 roku, czerwony – wymarłe przed 1500 rokiem

Krukowate[2] (Corvidae) – rodzina ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes).

Charakterystyka

Obejmuje ok. 130 gatunków (liczba gatunków podawana różnie; IOC: 133[3], HBW: 130[4], Kompletna lista ptaków świata UJ: 129[2], TiF: 132[5]) o zróżnicowanym trybie życia. Zamieszkują cały świat oprócz terenów antarktycznych, Nowej Zelandii, południowej Ameryki Południowej i większości wysp oceanicznych[3][4][6][7].

Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami:

  • średnie lub duże: długość ciała 19–70 cm (licząc długi ogon u niektórych gatunków), masa ciała 40–1500 g[6];
  • mocny dziób ze szczecinkami wokół nozdrzy[6]
  • u wielu gatunków duża ilość barwy czarnej w upierzeniu, zwykle z połyskiem; inne barwy to biała, błękitna, kasztanowa, szara, zielona[6] (np. kitta szmaragdowa, Cissa chinensis), żółta, fioletowa[4]
  • gniazda budowane z gałązek, umieszczone na drzewach, rzadziej w dziuplach[6]
  • w zniesieniu 2 do 8 jaj, od białawych do bladozielonych, często z plamkami; inkubacja 16–22 dni, młode opuszczają gniazdo po 18–25 dniach życia[6]
  • kruki i wrony należą do najbardziej inteligentnych ptaków[8], na przykład w eksperymentach pokazują zdolność do planowania złożonych działań[9].

Systematyka

Do rodziny zaliczane są następujące rodzaje[3][2][5]:

  • Platylophus Swainson, 1832 – jedynym przedstawicielem jest Platylophus galericulatus (Cuvier, 1816) – kruczak
  • Pyrrhocorax Tunstall, 1771
  • Platysmurus Reichenbach, 1850 – jedynym przedstawicielem jest Platysmurus leucopterus (Temminck, 1824) – srokowiec
  • Temnurus Lesson, 1831 – jedynym przedstawicielem jest Temnurus temnurus (Temminck, 1825) – cierniogon
  • Crypsirina Vieillot, 1816
  • Dendrocitta Gould, 1833
  • Urocissa Cabanis, 1851
  • Cissa Boie, 1826
  • Cyanopica Bonaparte, 1850 – jedynym przedstawicielem jest Cyanopica cyanus (Pallas, 1776) – sójka błękitna
  • Perisoreus Bonaparte, 1831
  • Garrulus Brisson, 1760
  • Zavattariornis Moltoni, 1938 – jedynym przedstawicielem jest Zavattariornis stresemanni Moltoni, 1938 – abisyniak
  • Pica Brisson, 1760
  • Ptilostomus Swainson, 1837 – jedynym przedstawicielem jest Ptilostomus afer (Linnaeus, 1766) – kruczek
  • Podoces J.G. Fischer, 1821
  • Nucifraga Brisson, 1760
  • Corvus Linnaeus, 1758
  • Cyanolyca Cabanis, 1851
  • Gymnorhinus zu Wied, 1841 – jedynym przedstawicielem jest Gymnorhinus cyanocephalus zu Wied, 1841 – modrowroniec
  • Cyanocitta Strickland, 1845
  • Aphelocoma Cabanis, 1851
  • Cyanocorax Boie, 1826

Taksony wymarłe – szczątki kopalne

Do rodziny krukowatych należało kilka wymarłych rodzajów, których szczątki są datowane na miocen, pliocen i plejstocen[10]:

  • Miocorvus (środkowy miocen) – jedynym przedstawicielem był Miocorvus larteti
  • Protocitta (wczesny plejstocen)
    • Protocitta ajax
    • Protocitta dixi
  • Henocitta (środkowy plejstocen) – jedynym przedstawicielem był Henocitta brodkorbi
  • Corvus – rodzaj obecnie istniejący, wymarłe taksony to:
    • Corvus larteti (późny miocen)
    • Corvus pliocaenus (pliocen)
      • Corvus pliocaenus janossyi (plejstocen)
    • Corvus hungaricus (plejstocen)
    • Corvus wetmoeri (późny plejstocen)
    • Corvus pumilis
    • Corvus moriorum
      • Corvus moriorum antipodum

Prócz tego odnaleziono szczątki kopalne żyjących obecnie gatunków[10]: modrowronki zaroślowej (Aphelocoma coerulescens) oraz kalifornijskiej (A. californica), modrosójki błękitnej (Cyanocitta cristata) oraz czarnogłowej (C. stelleri), modrowronki jukatańskiej (Cyanocorax yucatanicus), czołoczubej (C. cristatellus) oraz zielonej (C. yncas), sójki kanadyjskiej (Perisoreus canadensis), sójki zwyczajnej (Garrulus glandarius), sroki (Pica pica), sroki żółtodziobej (Pica nuttalli), orzechówki zwyczajnej (Nucifraga caryocatactes) i popielatej (N. columbiana), wrończyka (Pyrrhocorax pyrrhocorax) oraz wieszczka (P. graculus), kawki (Corvus monedula), gawrona (C. frugilegus), wrony rybożernej (C. ossifragus), wrony antylskiej (C. leucognaphalus), wrony alaskańskiej (C. caurinus), wrony amerykańskiej (C. brachyrhynchos), czarnowrona (C. corone), wrony wielkodziobej (C. macrorhynchos), kruka meksykańskiego (C. cryptoleucus), kruka pustynnego (C. ruficollis) oraz kruka zwyczajnego (C. corax).

Przypisy

  1. ↑ Corvidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Corvidae Leach, 1820 - krukowate - Crows and Jays (wersja: 2022-09-03). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-08].
  3. ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Crows, mudnesters, birds-of-paradise. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-21]. (ang.).
  4. ↑ a b c dos Anjos, L. & Bonan, A.: Crows and Jays (Corvidae). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-04-24].
  5. ↑ a b John H. Boyd III: Corvidae: Crows, Jays. [w:] Aves—A Taxonomy in Flux: Version 3.04 [on-line]. John Boyd's Home Page. [dostęp 2020-11-21]. (ang.).
  6. ↑ a b c d e f Kevin J. McGowan & David Holyoak: Corvidae. W: Ptaki. Wszystkie rodziny świata. Buchmann, 2010, s. 480–487. ISBN 978-83-7670-263-6.
  7. ↑ Crows (Corvidae). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-14)]. (ang.).
  8. ↑ Paul Rincon: Crows and jays top bird IQ scale. BBC, 22 lutego 2005. [dostęp 2019-04-24]. (ang.).
  9. ↑ Alex H. Taylor i inni, New Caledonian Crows Use Mental Representations to Solve Metatool Problems, „Current Biology”, 29 (4), 2019, 686–692.e3, DOI: 10.1016/j.cub.2019.01.008, ISSN 0960-9822, PMID: 30744978, PMCID: PMC6384166 [dostęp 2019-03-24] (ang.).
  10. ↑ a b Pierce Brodkorb: Catalogue of fossil birds. T. 5. Passeriformes. Florida State Museum of Biological Sciences, 1978, s. 162-170.
Rodziny ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes)
barglikowce
(Acanthisitti)
tyrankowce
(Tyranni)
śpiewające
(Oscines)

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Corvidae range.png
Autor: MPF, Licencja: CC BY-SA 4.0
Map showing the combined distribution of species in the family Corvidae (crows, jays and magpies).
Key:
Green: Native range
Blue: Recently extinct (post 1500) range (Hawaii, Malta, Puerto Rico)
Red: Historically extinct (pre 1500) range (Hawaii, New Zealand)
Yellow: Introduced range (New Zealand, Mauritius, Réunion)
Compiled from info in Madge & Burn (1993) Crows and Jays, Helm; and Goodwin (1986) Crows of the World ed.2, British Museum.
Yellow-billed Blue Magpie I IMG 7393.jpg
Autor: J.M.Garg, Licencja: CC BY-SA 3.0
Yellow-billed Blue Magpie Urocissa flavirostris at Kullu District of Himachal Pradesh, India. This bird created lot of interest among the trekkers by its sheer beauty. Their music enhanced when pairs of them were seen courting, displaying, flying & calling together, moving from one branch to another, from higher altitude to lower one in slow steps. Breeding Territory was successfully defended by many birds as & when these birds entered into their domain. These birds were themselves busy in collecting nesting material etc. Taken at Pulga village (7000 ft.) at 11 hrs. on 12/5/07 while returning back from Sar Pass.