Krzyż Oświęcimski

Krzyż Oświęcimski

Awers
Rewers
Baretka
Ustanowiono	14 marca 1985
Wycofano	8 maja 1999 (ustawa z dnia 16.10.1992)
Wielkość	42 × 42 mm
Kruszec	srebrzony, oksydowany
Wydano	35 949 krzyży
Powyżej	Krzyż Bitwy pod Lenino
Poniżej	Medal „Za waszą wolność i naszą”
Projektant	Edward Gorol

Krzyż Oświęcimski – polskie odznaczenie państwowe ustanowione ustawą z dnia 14 marca 1985^[1] jako wyraz hołdu dla osób więzionych w hitlerowskich obozach koncentracyjnych za udział w walce o wyzwolenie Polski spod okupacji niemieckiej, działalność patriotyczną, rewolucyjną i postępową, z powodu przynależności narodowej lub rasowej oraz z innych przyczyn politycznych, w hołdzie dla ich męczeństwa i odwagi. Nazwa odznaczenia pochodzi od obozu koncentracyjnego Auschwitz (który w okresie Polski Ludowej pod nazwą „Oświęcim” był symbolem męczeństwa ludności polskiej w obozach koncentracyjnych).

Zasady nadawania

Krzyż Oświęcimski był nadawany obywatelom polskim, mógł być również nadawany osobom, które były więzione jako obywatele polscy, a w chwili nadania posiadali obywatelstwo innego państwa, oraz w szczególnych przypadkach także obywatelom innych państw, więzionym z przyczyn politycznych, zwłaszcza uczestnikom obozowego ruchu oporu. Krzyż mógł być nadany pośmiertnie.

Krzyż Oświęcimski nadawała Rada Państwa na wniosek:

• Związku Bojowników o Wolność i Demokrację – w odniesieniu do członków związku
• Prezesa Urzędu do Spraw Kombatantów – w odniesieniu do innych osób
• Ministra Spraw Zagranicznych – w odniesieniu do obywateli polskich stale przebywających za granicą oraz obywateli innych państw

Z dniem 8 maja 1999 nadawanie Krzyża Oświęcimskiego uznano za zakończone^[2].

Opis odznaki

Odznaką Krzyża Oświęcimskiego^[3] jest krzyż równoramienny, prosty o wymiarach 42 × 42 mm, srebrzony, oksydowany. Na awersie krzyża w części środkowej znajduje się kompozycja trójkąta czerwonego z literą P (naszywki stosowanej w niemieckich obozach koncentracyjnych dla Polaków) na tle drutów kolczastych i dwóch słupów. Na poziomych ramionach jest napis 1939 – 1945. Na rewersie umieszczony jest napis w czterech wierszach: PRL / WIĘŹNIOM / HITLEROWSKICH / OBOZÓW KONCENTRACYJNYCH. Po 1989 na rewersie zamiast napisu PRL umieszczono napis RP.

Wstążka krzyża ma szerokość 40 mm, z jedenastoma pionowymi paskami w kolorach jasnopopielatych i niebieskich (w kolorach „pasiaków” – ubiorów więźniów).

Krzyż Oświęcimski, wedle starszeństwa polskich odznaczeń, noszono na lewej stronie piersi po Krzyżu Partyzanckim, a od 1992 noszony jest po aktualnych odznaczeniach państwowych.

Projektantem odznaki był rzeźbiarz, medalier Edward Gorol.

Odznaczeni

30 sierpnia 1985 w siedzibie Rady Państwa w Warszawie odbyła się uroczystość dekoracji Krzyżami Oświęcimskimi pierwszej grupy byłych więźniów obozów koncentracyjnych^[4]. Według danych Biura Odznaczeń Państwowych Kancelarii Rady Państwa oraz Biura Odznaczeń Kancelarii Prezydenta RP nadano łącznie 35 949 krzyży^[5].

Przypisy

Bibliografia

• Wanda Bigoszewska: Polskie ordery i odznaczenia. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1989. ISBN 83-223-2287-9.
• Strona projektanta odznaczenia

Ordery i odznaczenia państwowe PRL

Ordery	Order Budowniczych Polski Ludowej Order Odrodzenia Polski Order Virtuti Militari Order Krzyża Grunwaldu Order Sztandaru Pracy Order Zasługi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
Odznaczenia państwowe	Krzyż Zasługi Krzyż Walecznych Medal Zasłużonym na Polu Chwały Krzyż Partyzancki Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie Krzyż Bitwy pod Lenino Krzyż Oświęcimski Medal „Za waszą wolność i naszą” Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Medal „Za udział w walkach w obronie władzy ludowej” Śląski Krzyż Powstańczy Wielkopolski Krzyż Powstańczy Warszawski Krzyż Powstańczy Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal za Warszawę Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal Rodła Medal za Ofiarność i Odwagę Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie Medal „Za udział w walkach o Berlin” Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
Odznaki tytułów honorowych	„Lotnik Kosmonauta PRL” „Zasłużony dla Kultury Narodowej” „Zasłużony dla Wymiaru Sprawiedliwości PRL” „Zasłużony dla Zdrowia Narodu” „Zasłużony Drukarz PRL” „Zasłużony Energetyk PRL” „Zasłużony Górnik PRL” „Zasłużony Hutnik PRL” „Zasłużony Kolejarz PRL” „Zasłużony Lekarz PRL” „Zasłużony Nauczyciel PRL” „Zasłużony Pilot Wojskowy PRL” „Zasłużony Portowiec PRL” „Zasłużony Rolnik PRL” „Zasłużony Stoczniowiec PRL”
Medale i odznaki resortowe	Medal Komisji Edukacji Narodowej Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal „Za udział w walkach o Berlin” Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Odznaka Braterstwa Broni Odznaka honorowa dla korespondentów Głównego Urzędu Statystycznego Odznaka honorowa „Odznaka Mistrza” Odznaka honorowa „Wzorowy Kierowca” Odznaka honorowa „Za 1.000 000 km lotu” Odznaka honorowa „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” Odznaka honorowa „Za zasługi dla gospodarki przestrzennej” Odznaka honorowa „Za zasługi dla ochrony pracy” Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej” Odznaka honorowa „Za zasługi dla ochrony zdrowia” Odznaka honorowa „Za zasługi dla oświaty” Odznaka honorowa „Za zasługi dla statystyki PRL” Odznaka honorowa „Zasłużonemu Działaczowi ORMO” Odznaka honorowa „Zasłużony dla bankowości PRL” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych” Odznaka honorowa „Zasłużony dla gospodarki przestrzennej i komunalnej” Odznaka honorowa „Zasłużony dla górnictwa PRL” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Informacji Naukowo-Technicznej” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Morza” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Państwowy” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Rady Narodowej” Odznaka Przysposobienia Sanitarnego Odznaka Wzorowego Funkcjonariusza Służby Więziennej Odznaka „10 lat w Służbie Narodu” Odznaka „20 lat w Służbie Narodu” Odznaka „400 lat Poczty Polskiej” Odznaka „Budowniczy Huty im. Lenina” Odznaka „Budowniczy Huty Katowice” Odznaka „Budowniczy Nowej Huty” Odznaka „Budowniczy Pałacu Kultury i Nauki im. J. Stalina” Odznaka „Mistrz Sportu” Odznaka „Na Straży Pokoju” Odznaka „Przodownik Pracy” Odznaka „Przodownik Pracy Socjalistycznej” Odznaka „Przodujący Drogowiec” Odznaka „Przodujący Kolejarz” Odznaka „Racjonalizator Produkcji” Odznaka „Sprawny do Pracy i Obrony” Odznaka „W Służbie Narodu” Odznaka „W Służbie Penitencjarnej” Odznaka „Wzorowego Sprzedawcy” Odznaka „Wzorowy Hodowca” Odznaka „Wzorowy Księgarz” Odznaka „Za opiekę nad zabytkami” Odznaka „Za wzorową pracę w służbie weterynaryjnej” Odznaka „Za zasługi dla celnictwa PRL” Odznaka „Za zasługi dla finansów PRL” Odznaka „Za Zasługi dla Obrony Cywilnej” Odznaka „Za Zasługi dla Ochrony Przeciwpożarowej” Odznaka „Za zasługi dla przemysłu chemicznego” Odznaka „Za zasługi dla rozwoju przemysłu maszynowego” Odznaka „Za zasługi dla transportu PRL” Odznaka „Za zasługi w dziedzinie geodezji i kartografii” Odznaka „Za zasługi w obronie granic PRL” Odznaka „Za zasługi w ochronie porządku publicznego” Odznaka „Za zasługi w zwalczaniu powodzi” Odznaka „Zasłużony dla Energetyki” Odznaka „Zasłużony dla Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego” Odznaka „Zasłużony dla polskiej geologii” Odznaka „Zasłużony dla ubezpieczeń społecznych” Odznaka „Zasłużony dla Wynalazczości i Racjonalizacji” Odznaka „Zasłużony drukarz” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej” Odznaka „Zasłużony Działacz Turystyki” Odznaka „Zasłużony Funkcjonariusz Pożarnictwa” Odznaka „Zasłużony Mistrz Sportu” Odznaka „Zasłużony Opiekun Społeczny” Odznaka „Zasłużony Pracownik Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu i Usług” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu Zagranicznego” Odznaka „Zasłużony Pracownik Łączności” Odznaka „Zasłużony Pracownik Przemysłu Lekkiego” Odznaka „Zasłużony Pracownik Przemysłu Spożywczego i Skupu” Odznaka „Zasłużony Pracownik Rolnictwa” Odznaka „Zasłużony Przodownik Pracy” Odznaka „Zasłużony Przodownik Pracy Socjalistycznej” Odznaka „Zasłużony Racjonalizator Produkcji” Odznaka „Zasłużony Trener”

• Zobacz też: Odznaka Nagrody Państwowej
• order chlebowy