Krzyż pokutny w Bytomiu

Krzyż pokutny w Bytomiu

nr rej. B/498/75 z 25 maja 1975[1]
Krzyż w 2015 roku
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Bytom
Miejsce	Łagiewniki, ul. św. Cyryla i Metodego[2] (w pobliżu numeru 53)[1]
Materiał	kamień
Całkowita wysokość	0,57 m
Data budowy	średniowiecze[3][2]
Położenie na mapie Bytomia Krzyż pokutny
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Krzyż pokutny
Położenie na mapie województwa śląskiego Krzyż pokutny
50°19′18,86″N 18°55′44,65″E/50,321906 18,929069

Krzyż pokutny w Bytomiu – kamienna średniowieczna^[2][3] rzeźba w Bytomiu-Łagiewnikach, wpisana do rejestru zabytków ruchomych województwa śląskiego^[1].

Rzeźba, uważana przez niektórych badaczy za krzyż pokutny^[2] postawiony jako zadośćuczynienie za popełnione morderstwo (wedle tej wersji byłby to najdalej wysunięty na północ krzyż pokutny w obrębie archidiecezji katowickiej^[4]) oraz za najstarszy zabytek Bytomia^[3], ma 57 centymetrów wysokości^[5], zdaniem dra Edwarda Głuchowskiego obiekt powstał z piaskowca z okolic Kłodzka^[3] (według innych źródeł materiałem miał być granit^[1]), w formie litery T^[1], przypominającej kowadło^[3]. Prawdopodobnie jest to jego pierwotna forma^[5], jednak na jego powierzchni widnieją ukośne znaki krzyżyków (można je uznać zdaniem dra Janowskiego za znaki solarne, które bywały umieszczane na brzuchach rzeźb zwierząt, a nie na ich grzbietach), mogące sugerować pogańską proweniencję rzeźby i świadczyć o jej fragmentaryczności^[3].

Krzyż w 2009 roku

Rzeźba jest umieszczona na murowanym postumencie^[5], w 1997 roku umieszczono na nim tablicę z napisem: KAMIENNY KRZYŻ POKUTNY Z WCZESNEGO ŚREDNIOWIECZA, / ZNAK WIARY POKOLEŃ, W TRADYCJI LUDU, / PAMIĄTKA APOSTOŁÓW SŁOWIAN / CYRYLA I METODEGO^[6]. Treść napisu odwołuje się do tradycyjnych przekonań ludowych, gdyż rzeźba powstała prawdopodobnie później (chociaż dr Janowski sugeruje nawet IV wiek jako datę jej powstania^[3]). Legenda ludowa wiąże rzeźbę z osobami świętych Cyryla i Metodego^[7][8]. Nie ma jednakże żadnych informacji o obecności tychże świętych w Łagiewnikach^[7][2].

W lipcu 2011 roku dokonano dewastacji obiektu poprzez oblanie go żółtą farbą^[2], w tym samym roku krzyż został oczyszczony^[6].

Przypisy

Bibliografia

• Piotr A. Jeleń: Zniszczono zabytkowy krzyż w bytomskich Łagiewnikach. [w:] Wiadomości24 [on-line]. 2011-07-20. [dostęp 2017-08-04].
• Rejestr zabytków. Woj. śląskie – pow. miejski Bytom, Bytom –m.. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, s. 22.
• Tomasz Marusa: Krzyż z Bytomia-Łagiewnik. Zabytki jurysdykcji karnej na Śląsku, 2011-09-14. [dostęp 2017-08-04].
• Władysława Ślęzak: Bytom za panowania Piastów. Bytom: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 1996. ISBN 83-905719-0-0.
• Józef Świerczek. Krzyże pokutne na terenie diecezji katowickiej. „Śląskie Studia Historyczno-teologiczne”. XXIII/XXIV, 1991. Księgarnia św. Jacka. ISSN 01373447.