Krzymosze
| Artykuł | 52°9′43″N 22°27′52″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 52°8'N, 22°24'E, 52°9'40.68"N, 22°27'44.68"E |
| - błąd | 20193 m |
| Odległość | 582 m |
| wieś | |
 Kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | 313[1] |
| Strefa numeracyjna | 25 |
| Kod pocztowy | 08-140[2] |
| Tablice rejestracyjne | WSI |
| SIMC | 0682442[3] |
Położenie na mapie gminy Mordy _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Mordy") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu siedleckiego  | |
 52°09′43″N 22°27′52″E/52,161944 22,464444 | |
Krzymosze – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie siedleckim, w gminie Mordy[3][4].
W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Krzymosze, po jej zniesieniu w gromadzie Tarcze. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.
Dane ogólne
Miejscowość położona 18 km od Łosic, na skrzyżowaniu trzech dróg powiatowych z Cielemęca, Wielgorza i Wyczółek. W odległości ok. 2 km na północ od wsi położony jest przystanek kolejowy Krzymosze, a na wschód od wsi ok. 1,5 km przepływa rzeka Liwiec.
Historia
Krzymosze stanowiły zachodnią część dóbr Wielgorz. Po raz pierwszy odnotowane w księgach kościelnych w 1471 pod nazwą Wielgori[5]. Następnie jako Wielgor w łukowskich księgach podkomorskich z 1509 i odnosi się do dóbr szlachty zagrodowej (Wielgorskich a. Wielgórskich[6], które do 1529 rozpadły się na trzy osady: Wyelgor, Kowyesse i Baycze[7]. Przy tym nazwa Wyelgor odnosiła się prawdopodobnie do obecnej wsi Krzymosze. W rejestrach podatkowych z 1531 wszystkie trzy wsie notowane jako część grupy wsi Wielgor: Wielgor-Krzymosze (Vyelgor Krzymosza), Wielgor-Kowiesie (Vyelgor Covyessye) i Wielgor-Bajce (Vyelgor Bayczye). Granicą dóbr Wielgorz na wschodzie była wówczas rzeka Liwiec i oddzielała je od litewskich wówczas dóbr Mordy.
Co najmniej od 1552 zachodnia część dóbr nosi już tylko nazwę Krzymosze (Krzimosze)[5]. Wielgor-Bajce (a. Zajce) i Wielgor-Kowiesie notowane są pod tymi nazwami w księgach kościelnych jeszcze w 1721. Potem w źródłach występuje już tylko Wielgorz (a. Wielgórz).
Obecna wieś Wielgorz niewątpliwie leży na terenie dawnej wsi Wielgor-Kowiesie. Natomiast Bajce zostały wchłonięte albo przez obecny Wielgorz[8][9] albo przez Krzymosze[10][11].
Historycznie, Krzymosze stanowiły część parafii w Zbuczynie. Dopiero w 1938 roku erygowano oddzielną parafię w Krzymoszach. Mimo to, od co najmniej pierwszej połowy XVII wieku Krzymosze były lokalnym ośrodkiem kultu (drewnianą kaplicę z tego okresu rozebrano w 1851)[12]. Kościół murowany został wybudowany w 1948 r., staraniem ks. Stefana Gruszeckiego. Kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego konsekrowany został w 1954 r. przez biskupa siedleckiego Ignacego Świrskiego. Styl pseudobarokowy; kościół posiada księgi matrykalne od 1938. We wsi znajduje się Szkoła Podstawowa i stadion gminny na 400 miejsc klubu piłkarskiego LKS "Grodzisk" Krzymosze. Ludowy Zespół Sportowy Grodzisk Krzymosze został założony w 2000.
Zobacz też
- Krzymosze – przystanek kolejowy
- Gmina Mordy
Przypisy
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2021. Stan ludności 31.12.2021 str. 6 [dostęp 2022-10-20]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 627 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b Krzymosze, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
- ↑ Marek Woliński, ''Herbarz Szlachty Ziemi Łukowskiej na Lubelszczyźnie'', t. I, s. 306, ISBN 978-83-928874-4-7 CKH, Szczecin 2011
- ↑ Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z 1529 podaje je jako oddzielne wsie (płatników dziesięciny)
- ↑ Wielgor-Bajce, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
- ↑ Wielgórz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 317.
- ↑ Wielgórz Bajce, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
- ↑ Wielgórz, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
- ↑ Krzymosze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 795.
Linki zewnętrzne
- Krzymosze 1, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 795.
- Strona klubowa LKS "Grodzisk" Krzymosze. krzymosze.futbolowo.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-01)].
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Autor:
Mapa powiatu siedleckiego, Polska
Autor:
Mapa gminy Mordy, Polska
Autor: Janusz J., Licencja: CC BY 3.0
Krzymosze - Kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego.