Krzysztof Chamiec

Krzysztof Chamiec
Imię i nazwisko

Krzysztof Andrzej Jaxa-Chamiec

Data i miejsce urodzenia

2 lutego 1930
Andruha, Polska

Data i miejsce śmierci

11 października 2001
Warszawa, Polska

Zawód

aktor

Współmałżonek

Lata aktywności

1949–2001

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”

Krzysztof Chamiec, właściwie Krzysztof Andrzej Jaxa-Chamiec (ur. 2 lutego 1930 w Andrusze, zm. 11 października 2001 w Warszawie) – polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.

Życiorys

Urodził się 2 lutego 1930 we wsi Andruha (ukr. Андруга) w gminie Włodzimierzec powiatu sarneńskiegowojewództwie wołyńskim[1]. Obecnie rejon krzemieniecki obwodu tarnopolskiego. Syn ziemianina i hodowcy rolnego Bronisława Jaxy-Chamca i Jadwigi z domu Mierzejewskiej, pisarki.

W latach 1945–1948 mieszkał w Bystrzycy Kłodzkiej[2], gdzie jego matka była nauczycielką języka polskiego i francuskiego. Po II wojnie światowej był dwukrotnie aresztowany za przynależność jego rodziny do AK, najpierw przez Rosjan, a następnie przez UB. Ukończył studia ekonomiczne na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. 1 marca 1949 zadebiutował w lubelskim Teatrze Muzycznym, gdzie grał do 1951. Później przeniósł się do Szczecina, gdzie występował w Teatrze Polskim (1951–1952). W latach 1952–1953 grał w Teatrze im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie, a w latach 1954–1955 w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu.

W 1954 zdał aktorski egzamin eksternistyczny w PWSA w Krakowie. W latach 1955–1957 ponownie aktor Teatrów Dramatycznych w Szczecinie. Występował na deskach Starego Teatru (1957–1959) i Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1959-62), a następnie w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi (1962–1967). Od 1967 związany z teatrami warszawskimi: Klasycznym (1967–1968), Ateneum (1968–1971), Narodowym (1971–1974 i 1981–1990), Polskim (1974–1981), Na Woli (1990–1991) oraz z Centrum Sztuki im. Stanisława Ignacego Witkiewicza (1991–1992).

Występował w Teatrze Telewizji i Teatrze Sensacji „Kobra” oraz w Teatrze Polskiego Radia.

O swoim zawodzie mówił:

Teatr jest dla aktora nie wysychającym źródłem emocji. Nawet jeśli chwilowo mam go dosyć, po pewnym czasie powraca jeszcze silniejsza fascynacja. Liczyłem, że w końcu się od niej uwolnię, ale nic z tego!. Udaje mi się to tylko do momentu, póki nie wejdę do teatru.

Alina Budzińska, Rodzynki, migdały, Katowice: KAW, Katowice, 1986

Na ekranie filmowym zadebiutował w 1961 rolą hrabiego Alfreda Łaskiego w Komediantach Mari Kaniewskiej. Wystąpił w kilkudziesięciu filmach polskich i zagranicznych. Jego emploi (męski, wyniosły, pewny siebie) predestynowało go do grania ról mundurowych, zwłaszcza oficerów, ludzi wykształconych, dyplomatów, arystokratów, cudzoziemców; często odtwarzał postaci historyczne.

Członek SPATiF-ZASP, w latach 1957–1982 członek Zarządu Oddziału Warszawskiego tego stowarzyszenia.

W latach stanu wojennego aktor działał jako organizator „nowego” ZASP-u, „związku cechowego” (jak to sam określa), powołanego wówczas wraz z innymi, podobnymi „cechami” – a warto przypomnieć, że inspirację do sprowadzenia związków twórczych do funkcji cechów, czyli stowarzyszeń rzemieślniczych, zawdzięczał reżim stanu wojennego koncepcjom niemieckim z lat 30., kiedy analogicznym sposobem rozprawiano się z niewygodnymi organizacjami intelektualistów i artystów. W tychże latach 80., otrzymał Chamiec szereg wysokich odznaczeń (Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1984), srebrny medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju” (1985), Złoty Ekran (1983), Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (1985), nagroda na Opolskich Konfrontacjach Teatralnych (1986), Nagroda Prezydenta Warszawy (1986)). Reakcję środowiska na „zasługi” jednego ze swych przedstawicieli, opisuje sam Chamiec w wywiadzie zamieszczonym w książce Komedianci. Rzecz o bojkocie – zdominowanym przez rozgoryczenie aktora, spowodowane ostracyzmem społeczności teatralnej – dawni przyjaciele na jego widok przechodzili na drugą stronę ulicy, albo mijali go, udając, że nie widzą.

Grób Krzysztofa Chamca.

Zmarł na raka płuc[3], a został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu w Krężnicy Jarej k. Lublina.

Życie prywatne

Był synem Jadwigi Chamiec i Bronisława Jaxy-Chamca[4]. Miał czworo rodzeństwa. Był mężem Aleksandry Grzędzianki, Joanny Jędryki, Joanny Sobieskiej i Laury Łącz.

Filmografia

Polski dubbing

Odznaczenia i nagrody

Przypisy

  1. Strony o Wołyniu – wieś Andruga. [dostęp 2013-11-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-30)].
  2. Janusz Kowalski. Bystrzycka ballada. „Dodatek Specjalny do Biuletynu Bystrzyckiego”. 2013 (nr 11), s. 4, przyp. 2, czerwiec 2013. Burmistrz Bystrzycy Kłodzkiej. [dostęp 2021-10-14]. [zarchiwizowane z adresu 2018-11-23]. 
  3. Krzysztof Chamiec – ciekawostki. filmy.aeri.pl.
  4. Krzysztof Jaksa-Chamiec h. Gryf, sejm-wielki.pl.
  5. Zbigniew Dolny: Ciąg dalszy. Rok 1966. Polski-dubbing.pl, 2008-12-29. [dostęp 2021-05-26]. (pol.).
  6. a b Zbigniew Dolny: Ciąg dalszy. Rok 1969. Polski-dubbing.pl, 2008-08-14. [dostęp 2021-05-26]. (pol.).

Bibliografia

  • Alina Budzińska, Rodzynki, migdały, Barbara Korzon, Edmund Mańczak (ilust.), Katowice: KAW, 1986, ISBN 83-03-01520-6, OCLC 835888162.
  • Konrad Eberhardt, Album aktorów polskiego filmu i telewizji, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1975.
  • Komedianci. Rzecz o bojkocie, opr. Andrzej Roman przy wsp. Mariana Sabata, Paryż: Editions Spotkania, 1988, ISBN 2-86914-040-1.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Srebrny Medal za Zasługi dla Obronności Kraju BAR.svg
Baretka: Srebrny Medal "za Zasługi dla Obronności Kraju".
POL Brązowy Medal za Zasługi dla Obronności Kraju BAR.svg
Baretka: Brązowy Medal "za Zasługi dla Obronności Kraju".
Grób Krzysztofa Chamca.jpg
Autor: K.zed89, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grób Krzysztofa Chamca