Krzysztof Kaczanowski

Krzysztof Łukasz Kaczanowski
Ilustracja
Prof. Krzysztof Kaczanowski – 1 X 2007
Data i miejsce urodzenia21 stycznia 1938
Warszawa
Data i miejsce śmierci4 czerwca 2016
Kraków
Miejsce spoczynkuCmentarz Salwatorski w Krakowie
Zawód, zajęcieantropolog, nauczyciel akademicki (profesor zwyczajny)
Tytuł naukowyProfesor
Alma MaterUniwersytet Jagielloński
UczelniaUniwersytet Jagielloński
Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Medal Komisji Edukacji Narodowej Odznaka „Honoris Gratia”

Krzysztof Łukasz Kaczanowski (ur. 21 stycznia 1938 w Warszawie, zm. 4 czerwca 2016 w Krakowie) – polski naukowiec, antropolog, profesor UJ. Był zawodowo związany z Uniwersytetem Jagiellońskim. Autor wielu publikacji i haseł encyklopedycznych. Zreformował studia na kierunku antropologia. Prowadził badania antropologiczne mieszkańców Spisza i in. Badał szczątki kostne cmentarzy przy kościołach krakowskich.

Życiorys

Krzysztof Łukasz Kaczanowski[1] urodził się w Warszawie 21 stycznia 1938 roku. Studiował biologię (specjalizacja antropologia) na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ukończył je w roku 1961 w Katedrze Antropologii[2]. Całe swoje życie zawodowe związał z Uniwersytetem Jagiellońskim, gdzie uzyskał wszystkie stopnie i tytuły naukowe. Doktorat uzyskał w roku 1970[3], habilitował się w 1977 r.[4] Tytuł profesora nadzwyczajnego w roku 1991, a stanowisko profesora zwyczajnego w roku 2000. Od 2 lutego 1962 roku zatrudniony był w Katedrze Antropologii, a po reorganizacji i zmianie nazwy w Zakładzie Antropologii UJ (do emerytury). W 1982 roku został powołany na kierownika tego Zakładu. Pełnił też wiele innych funkcji: sekretarz naukowy (1978–81), wicedyrektor (1981–87) Instytutu Zoologii UJ, Kierownik Pracowni Ekspertyz Sądowych (sprawy o dochodzenie ojcostwa),oraz Pełnomocnik Rektora ds. Studiów Otwartych w UJ (1985–93). Zreformował studia magisterskie na kierunku antropologia. W latach 1992–2001 pracował także w Akademii Wychowania Fizycznego (w Katowicach) na stanowisku kierownika Zakładu Anatomii i Antropologii. Poza stanowiskami pracownika naukowo-dydaktycznego UJ pełnił liczne funkcje doradcze i konsultacyjne jako członek: Rady Wydziału Nauk Humanistycznych i Przyrodniczych w Preszowie, Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Antropologicznego, Komitetu Antropologii PAN, Komisji Archeologicznej w Oddziale Krakowskim. W latach 1970–1982 pełnił funkcję przewodniczącego krakowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Antropologicznego. Był inicjatorem reaktywowania w roku 2011 Komisji Antropologicznej PAU, działającej wcześniej w latach 1973-1979, i przez 5 lat jej przewodniczył[5][6]. W roku 2007 został wybrany na członka honorowego Polskiego Towarzystwa Antropologicznego[7]. Przeszedł na emeryturę 30 września 2008 roku. Ponieważ badania antropologiczne na polskim Spiszu (które inspirował, kierował ich przebiegiem i aktywnie w nich uczestniczył) były dla niego szczególnie ważne – opisał zebrane materiały w naukowej publikacji (2015r.). Profesor zmarł 4 czerwca 2016 roku, spoczywa na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie[8].

Praca naukowa i dydaktyczna

Specjalnością prof. Kaczanowskiego (według Ośrodka Przetwarzania Informacji NAUKA POLSKA) były: antropologia historyczna, antropologia ontogenetyczna, genetyka człowieka[6]. Swoje naukowe poglądy, zainteresowania i podejście do problemów antropologii prof. K. Kaczanowski przedstawił w sfilmowanym wywiadzie pt. Śladami antropologii[5][9].

Prace naukowe profesora Kaczanowskiego dotyczyły struktury antropologicznej historycznych populacji Krakowa, terenów Polski południowej. Szczególne znaczenie miały dla niego badania terenowe (antropometryczne oraz wykopaliska). Interesował się i badał ciałopalne oraz szkieletowe pochówki. Badania dotyczyły epoki brązu i innych materiałów aż do XVII wieku. Zwracał uwagę na paleopatologię i strukturę antropologiczną oraz ontogenezę z uwzględnieniem czynników środowiskowych. Uczestniczył w pracach wykopaliskowych na Wawelu – szczątków kostnych Kazimierza Jagiellończyka oraz Elżbiety Rakuszanki. Badał też cmentarze kościołach krakowskich św. Marka i św. Mikołaja oraz na Rynku krakowskim (cmentarzysko przedlokacyjne). Uczestniczył w badaniach archeologicznych (jako antropolog) na stanowiskach w Polsce południowej. Zajmował się problematyką ontogenezy (z uwzględnieniem oddziaływania środowiska społecznego). Uczestniczył w badaniach dzieci, młodzieży i osób dorosłych z Żywca i Żywiecczyzny. Był inicjatorem i organizatorem badań dzieci i młodzieży w okolicach Huty Katowice. Prowadził także badania nad konstytucją chorych na białaczki. Badania antropologiczne na polskim Spiszu były dla niego szczególnie ważne. Jest autorem haseł z zakresu antropologii w Wielkiej Encyklopedii PWN (2001–05) oraz w Encyklopedii Biologicznej (wyd. „Opres” 1998–2000).

Profesor Kaczanowski prowadził wykłady z zakresu antropologii na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi UJ, Wydziale Filozoficzno-Historycznym UJ, Akademii Medycznej(później w Collegium Medicum UJ), na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ (z antropologii ogólnej, biomedycznych podstaw rozwoju, metodyki badań terenowych i inne specjalistyczne wykłady monograficzne). Także na Międzywydziałowym Studium Doktoranckim (innych np. Uniwersytecie Trzeciego Wieku UJ). Wykłady specjalistyczne:Metodyka badań archeologiczno-antropologicznych, Genetyka człowieka. Opiekował się praktykami studenckimi, był opiekunem prac dyplomowych (magisterskich) z zakresu antropologii, promotorem 15 doktoratów, wypromował 5 habilitantów. Recenzował przewody habilitacyjne oraz wnioski o nadanie tytułów profesora[10]. Zreformował studia kierunkowe (antropologia) – ustalił kanon podstawowych przedmiotów, których zaliczenie było wymagane do uzyskania stopnia magistra w Zakładzie Antropologii. Wprowadził – jako zalecane, a przy niektórych tematach prac dyplomowych jako wymagane – wykłady z etnografii i archeologii.

Odznaczenia i uhonorowania

  • Złoty Krzyż Zasługi
  • Medal Komisji Edukacji Narodowej
  • Przyznana przez Rektora UJ (w r. akad. 2008/2009) Nagroda "Pro Arte Docendi"[11]
  • Odznaka „Honoris Gratia” przyznana przez Prezydenta Miasta Krakowa
  • Złota Odznaka „Za Pracę Społeczną dla Miasta Krakowa”

Publikacje

  • Dziedziczenie podpalcowej linii D na dłoni człowieka, „Zeszyty Naukowe UJ”, nr 58, 1962, s. 5-29
  • Badania antropologiczne we wsi Jurgów na Spiszu, „Zeszyty Naukowe UJ”, „Prace Etnograficzne”, nr 105,2, 1965, s. 23-32
  • Czaszki z cmentarzy przy kościele Mariackim w Krakowie (XV-XVIII w.), Materiały i Prace Antropologiczne”, nr 71, 1965, s. 57-112
  • Einige Aspekte der Zusammenarbeit zwischen Anthropologie und Archäologie, „Acta Archeologica Carpathica”, nr 13, 1972, s. 131-135
  • Zmienność ontogenetyczna i dymorfizm płciowy niektórych elementów ludzkiego ucha zewnętrznego, „Zeszyty Naukowe UJ”, „Prace Zoologiczne”, nr 19, 1973, s. 33-60
  • Charakterystyka antropologiczna mieszkańców wsi Jurgów na Spiszu, „Zeszyty Naukowe UJ”, „Prace Zoologiczne”, nr 22, s. 7-78 ,1976
  • Monografia antropologiczna wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Krakowie-Zakrzówku, „Materiały Archeologiczne, nr 17, 1977, s. 171-193
  • Antropologiczne badania na Polskim Spiszu, w: Biały Z. (red.), Polski Spisz. Jedność kultury ludowej i jej historyczne uwarunkowania. Środowisko naturalne – warunki gospodarowania. Antropologia Gwary, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Etnograficzne, 22, Studia Spiskie 1. Kraków 1987
  • Cmentarzysko ciałopalne kultury łużyckiej w Kietrzu, woj. opolskie, od II okresu epoki brązu do okresu halsztackiego, „Monografie i Opracowania SGH”, nr 24, 1992, s. 113-177
  • Dorośli mieszkańcy Pilzna-opis antropologiczny, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Zoologiczne 41, 1995, s.111-114
Współautor, redakcja
  • J. Aleksandrowicz, S. Brożek, K. Kaczanowski, H. Gizowa, A. Kępiński, Psychosoziologische und anthropologische Untersuchungen an Leukämiekranken, „Zeitschrift für Psycho-Somatische Medizin”, nr 9, 1963, s. 256-261
  • J. Aleksandrowicz, S. Brożek, K. Kaczanowski, B. Piaskowski, Antropometria chorych na białaczki, „Polski Tygodnik Lekarski”, nr 19, 43, 1964, s.1 636-1638
  • E. Gleń, K. Kaczanowski,P. Sikora, Wstępne opracowanie anatomiczno-antropologiczne szczątków kostnych Kazimierza Jagiellończyka, „Studia do Dziejów Wawelu”, nr 4, 1978, s. 488-491
  • E. Gleń, K. Kaczanowski,P. Sikora, Wstępne opracowanie anatomiczno-antropologiczne szczątków kostnych Elżbiety Rakuszanki, „Studia do Dziejów Wawelu”, nr 4, 1978, s. 491-494
  • E.Gleń, K.Kaczanowski. Wiek wystąpienia I menstruacji u dziewcząt i kobiet z Bukowna i Strzemieszyc w nawiązaniu do warunków socjalnych. „Zeszyty Naukowe UJ”, „Prace Zoologiczne” nr 26, 1980, s.7-15
  • E.Gleń, K. Kaczanowski, Human remains, w: J.P. Kozłowski (red.), Excavation in the Bacho Kiro Cave (Bulgaria) Final Report, Warszawa 1982
  • K. Kaczanowski. Szkielety ludzkie z cmentarzyska z wczesnego okresu epoki brązu na Górze Klin w Iwanowicach. [w] A.Machnik, J.Machnik, K.Kaczanowski (red.) Osada i cmentarzysko wczesnego okresu epoki brązu na Górze Klin w Iwanowicach. Wrocław 1987
  • K. Kaczanowski, J. Schmagier, K. Szostek, E. Gleń-Haduch, H. Głąb, A. Kosydarski, B. Mayer, D. Mrówka, E. Niedźwiecka. Badania antropometryczne dzieci młodzieży z Pilzna i Żywca, „Zeszyty Naukowe UJ”, „Prace Zoologiczne”nr 41, 1995, s. 13-51
  • K. Kaczanowski,H.Głąb,K.Szostek. Influence of Crematory Processes onTrace Element in Human Teeth, "Variability and Evolution", nr 5, 1996, s. 95-100
  • K. Kaczanowski, H. Głąb, E. Wiśniewska, Analiza antropologiczna szczątków ludzkich z kościoła św.Marka w Krakowie, w: Z.Kliś (red.), Studia z dziejów kościoła św. Marka w Krakowie, Kraków 2001
  • K. Kaczanowski, A. Kosydarski, H.Głąb, D. Niemiec, Parafianie św. Mikołaja w Krakowie w świetle badań historycznych i archeologicznych od XII do XVII wieku, w: Z.Kliś (red.), Studia z dziejów kościoła św. Mikołaja w Krakowie, Kraków 2002
  • K. Kaczanowski (red.) H. Głąb, E. Haduch, K. Kaczanowski, B. Mayer, E. Niedźwiecka, J. Schmagier, A. Szczepanek, K. Szostek, I. Wronka, DZIECKO ŻYWIECKIE, Kraków 205, ISBN 83-86219-43-2
  • K. Kaczanowski, A. Kosydarski, E. Niedźwiecka, Results of 1998-2004 Anthropological Studies at an Ancient Burial Site at Koshary (Ukraine), w: E.Papuci-Władyka (red.) Pontika 2006. Recent Research in Northern Black Sea Coast Greek Colonies, Kraków 2008
  • Krzysztof Kaczanowski, Skład rasowy wsi spiskich i regionów Spiszu w: Kaczanowski K. (red.), Stulecie Zakładu Antropologii UJ 1908-2008, Księga Jubileuszowa, Kraków 2008
  • Krzysztof Kaczanowski, Z historii Zakładu Antropologii UJ. Spisz – moja bardzo prywatna historia badań, w: Kaczanowski K. (red.), Stulecie Zakadu Antropologii UJ 1908-2008, Księga Jubileuszowa, Kraków 2008
Ostatnie publikacje
  • Krzysztof Kaczanowski, Ocena badań antropologicznych, medycznych i psychologicznych prowadzonych przez IDO na Podhalu, Łemkowszczyźnie i innych terenach Polski, w: Maj M. (red.), Antropologia i etnologia w czasie wojny. Działalność Sektion Rassen-Und Volkstumsforschung Institut für Deutsche Ostarbeit, Krakau 1940-1944, w świetle materiałów źródłowych. Kraków 2015, ISBN 978-83-233-3879-6
  • Krzysztof Kaczanowski, LUDNOŚĆ POLSKIEGO SPISZU W ŚWIETLE BADAŃ ANTROPOLOGICZNYCH, Kraków 2015. ISBN 978-83-936763-8-5

Przypisy

  1. syn Tadeusza(herbu Ostoja) i Marii (z d. Sągajłło). zob. Krzysztof Kaczanowski-rodzina. [dostęp 2017-09-03].
  2. Jeszcze przed ukończeniem studiów pracował w Katedrze Antropologii (jako wolontariusz), którą ówcześnie kierowała prof. Eugenia Stołyhwo. zob. Krzysztof Kaczanowski(autor Henryk Głąb)w Alma Mater nr 106. [dostęp 2017-09-03].
  3. Własne badania (publikacja:1976) "Charakterystyka antropologiczna mieszkańców wsi Jurgów na Spiszu" zob. Krzysztof Kaczanowski(autor Henryk Głąb)w Alma Mater nr 106. [dostęp 2017-09-03].
  4. na podstawie publikacji (analiza) Monografia antropologiczna wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Krakowie-Zakrzówku (1977r.)
  5. a b Film-wywiad "Pamięć Uniwersytetu-Wspomnienia profesora Krzysztofa Kaczanowskiego". [dostęp 2017-09-03].
  6. a b Prof. Krzysztof Kaczanowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2017-09-03].
  7. zobacz Lista członków Polskiego Towarzystwa Antropologicznego. [dostęp 2017-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-16)].
  8. Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 117, ISBN 978-83-233-4527-5.
  9. Pamięć Uniwersytetu: Śladami antropologii, rozmowa z prof. Krzysztofem Kaczanowskim. YouTube, 2 sierpnia 2013. [dostęp 2017-09-03].
  10. zobacz bibl. poz. 4 Krzysztof Kaczanowski- Biuletyn PTA – ZDJĘCIE , ŻYCIORYS. [dostęp 2017-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-23)].
  11. Nagroda Pro Arte Docendi. [dostęp 2017-09-20].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

POL Odznaka Honoris Gratia BAR.svg
Baretka: Odznaka "Honoris Gratia" – Kraków, Polska.
Krzysztof Kaczanowski portert - 1.10.2007 by Witold Kaczanowski.jpg
Autor: TomaszKaczanowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Portret prof. Krzysztofa Kaczanowskiego - 1.10.2007