Kurlandia

Kurlandia
Herb	Flaga
	(c) Franio z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Państwa	Łotwa
Ważniejsze miejscowości	Windawa, Lipawa, Goldynga

Kurlandia (łot. Kurzeme – ziemia Kurów, niem. Kurland) – kraina historyczna w zachodniej części Łotwy na półwyspie nad Bałtykiem. Nazwa pochodzi od łotewskiego plemienia Kurów (Kuronów). W szerszym kontekście nazwa używana na określenie Księstwa Kurlandii i Semigalii.

Graniczy z Semigalią na wschodzie i Żmudzią na południu.

Historia

Rozmieszczenie ludów bałtyjskich ok. 1200 roku

Państwo zakonu kawalerów mieczowych

Biskupstwo kurlandzkie

Początkowo zamieszkiwana w większości przez ugrofińskich Liwów i przez mówiące językiem kurońskim bałtyckie plemię Kurów, którzy trudnili się na wielką skalę piractwem i handlem bałtyckim.

W 1230, w celu uniknięcia rozlewu krwi, ich władca, Lammekinus, przyjął chrzest i zwierzchnictwo papieża. W 1260 Żmudzini odnieśli tu zwycięstwo nad krzyżakami w bitwie pod Durben.

Ostatecznie w 1269 r. podbita przez niemiecki zakon kawalerów mieczowych, w większości stanowiła część jego państwa. Po sekularyzacji zakonu w XVI wieku główna składowa feudalnego Księstwa Kurlandii i Semigalii, będącego lennem unii polsko-litewskiej (od 1561). Natomiast powiat piltyński, powstały po sekularyzacji domeny biskupa kurlandzkiego, w 1585 r. uzyskał status autonomicznej części I Rzeczypospolitej.

Prawa miejskie Lipawy, obecnie największego miasta Kurlandii, zatwierdził w 1626 król Polski Zygmunt III Waza

W 1794 wybuchło powstanie kurlandzkie, będące częścią insurekcji kościuszkowskiej.

Po III rozbiorze Polski obszar ten został włączony w 1795 r. do Rosji, jednak miejscowa szlachta uzyskała pewną autonomię w ramach Imperium Rosyjskiego. Administracyjnie region przynależał do guberni kurlandzkiej.

W Lipawie w Kurlandii dorastał Gabriel Narutowicz, pierwszy prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Ukończył gimnazjum w Lipawie, w którym naukę pobierało wielu Polaków z pokolenia współtworzącego II Rzeczpospolitą^[1]. Absolwentami byli m.in. politycy i urzędnicy (Jan Piłsudski, Stefan Przezdziecki, Seweryn Ludkiewicz, Zdzisław Ludkiewicz, Kazimierz Okulicz), wykładowcy akademiccy (Jan Czekanowski, Maria Znamierowska-Prüfferowa), inżynierowie (Władysław Micewicz, Adam Ludkiewicz), lekarze (Władysław Nawaduński) i duchowni (Henryk Cichowski).

W czasie I wojny światowej Kurlandię okupowały Niemcy. Po 1918 część Łotwy. W 1935 Kurlandia, zamieszkiwana przez 292 659 osób, była najsłabiej zaludnionym regionem Łotwy^[2].

Pod koniec II wojny światowej w ogromnym kotle znalazły się tu niedobitki wojsk niemieckich (Grupa Armii Kurlandia) oraz setki tysięcy uciekających przed ponowną okupacją sowiecką łotewskich cywili. Główny opór Armii Czerwonej stawiali łotewscy ochotnicy tworzący tzw. Lettland Legion (Legion Łotewski SS), utworzony w ramach Waffen-SS.

W Lipawie i Windawie mieszczą się oddziały Związku Polaków na Łotwie.

Miasta

(c) Zinneke at lb.wikipedia, CC BY-SA 3.0 lu

Lipawa

Windawa

(c) Laima Gūtmane (simka…, CC BY-SA 3.0

Kuldyga

	miasto	populacja (2018)^[3]	gmina
1.	Lipawa	76 988	miasto wydzielone
2.	Windawa	38 562	miasto wydzielone
3.	Kuldyga	11 275	Gmina Kuldyga
4.	Saldus	10 869	Gmina Saldus
5.	Talsi	10 070	Gmina Talsi
6.	Aizpute	4 443	Gmina Aizpute
7.	Grobiņa	3 861	Gmina Grobiņa
8.	Kandava	3 831	Gmina Kandava
9.	Brocēni	3 117	Gmina Brocēni
10.	Skrunda	2 118	Gmina Skrunda
11.	Priekule	2 091	Gmina Priekule
12.	Stende	1 743	Gmina Talsi
13.	Sabile	1 552	Gmina Talsi
14.	Valdemārpils	1 343	Gmina Talsi
15.	Pāvilosta	980	Gmina Pāvilosta
16.	Piltyń	904	Gmina Windawa
17.	Durbe	542	Gmina Durbe

Ludzie związani z Kurlandią

Galeria

Wybrane zabytki z czasów I Rzeczypospolitej”
Kościół Trójcy Świętej w Kuldydze
Kościół luterański w Kandawie
Kościół w Kabile
Dom w Windawie
Kościół w Piltyniu
(c) Ainars Brūvelis, CC BY-SA 3.0
Dwór w Apriķi
Kościół w Landze

Zobacz też

Księstwo Kurlandii i Semigalii, Herb Kurlandii i Semigalii
powstanie kurlandzkie
władcy Kurlandii
wojny inflanckie
Nowa Kurlandia

Przypisy

↑ Gimnazjum Mikołajewskie w Lipawie – polskie spojrzenie w 150 rocznicę powstania szkoły | Polonika.lv, polonika.lv [dostęp 2018-03-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-21] (pol.).
↑ Latvia Municipalities, statoids.com [dostęp 2018-03-25] .
↑ Pilsonības un migrācijas lietu pārvalde - Iedzīvotāju reģistrs, pmlp.gov.lv [dostęp 2018-03-25] (łot.).

Linki zewnętrzne

Kurlandia, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 895 .
Kurlandya, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 198 .

[1] Gimnazjum Mikołajewskie w Lipawie – polskie spojrzenie w 150 rocznicę powstania szkoły | Polonika.lv, polonika.lv [dostęp 2018-03-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-21] (pol.).

[2] Latvia Municipalities, statoids.com [dostęp 2018-03-25] .

[3] Pilsonības un migrācijas lietu pārvalde - Iedzīvotāju reģistrs, pmlp.gov.lv [dostęp 2018-03-25] (łot.).

[1]

[2]

[3]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne