Kwarcyt

Kwarcyt osadowy, górny kambr, kopalnia Wiśniówka Duża, woj. świętokrzyskie

Kwarcytzwięzła skała, której dominującym składnikiem ziarnistym jest kwarc frakcji piaskowej, a spoiwem rekrystalizowana krzemionka[1][2]. Kwarcyty charakteryzują się bardzo dużą twardością, spoistością i tym, że ziarna kwarcu nie są dostrzegalne makroskopowo (gołym okiem)[1][2]. Kwarcyty mogą być osadowe (ortokwarcyty) lub metamorficzne (metakwarcyty)[3].

Kwarcyty o genezie metamorficznej powstają na drodze metamorfizmu piaskowców kwarcowych (zbudowanych niemal wyłączne z ziaren kwarcu). Kwarcyty powstają już przy słabym metamorfizmie i przy silniejszym metamorfizmie (w mezozonie i katazonie) nie przechodzą w inny rodzaj skały[4]. W Polsce metakwarcyty występują głównie w masywach metamorficznych Sudetów[5].

Kwarcyty o genezie osadowej (ortokwarcyty) powstają na drodze silnej rekrystalizacji pierwotnego spoiwa krzemionkowego piasków lub piaskowców kwarcowych w trakcie diagenezy[1][2]. Gdy rekrystalizacja spoiwa zaszła tylko częściowo, takie mniej twarde skały nazywa się piaskowcem kwarcytowym[6].

Do kwarcytów osadowych należą górnokambryjskie kwarcyty Gór Świętokrzyskich (formacja piaskowców z Wiśniówki), tworzące główne partie Łysogór[6] i tamtejsze gołoborza.

Złoża kwarcytu w Polsce

Kwarcyty bywają jasnoszare, szaroniebieskie, brązowe lub żółto-czerwone.

Kwarcyty są odporne na obróbkę mechaniczną, przewyższając granit.

Mają zastosowanie w przemyśle materiałów ogniotrwałych oraz jako tłuczeń w budownictwie drogowym[1].

Przypisy

  1. a b c d Niemczynow i Burchart 1966 ↓, s. 109.
  2. a b c Roniewicz 1986 ↓, s. 91, 92.
  3. Roniewicz 1986 ↓, s. 91, 92, 124, 125.
  4. Roniewicz 1986 ↓, s. 124–125.
  5. Roniewicz 1986 ↓, s. 125.
  6. a b Roniewicz 1986 ↓, s. 92.

Bibliografia

  • P. Roniewicz, Skały okruchowe, [w:] W. Jaroszewski (red.), Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1986, ISBN 83-220-0180-0.
  • G. Niemczynow, J. Burchart, Mały słownik geologiczny, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1966.

Media użyte na tej stronie

PL kwarcyt złoża.png
Autor: Tomasz Majtyka, Licencja: CC BY-SA 3.0
Złoża kwarcytu w Polsce
Kwarcyt osadowy 1.jpg
Autor: Piotr Sosnowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
górnokambryjski kwarcyt osadowy, kopalnia Wiśniówka Duża, wieś Wiśniówka, gmina Masłów, województwo świętokrzyskie
SwanPeakQuartziteOutcrop.jpg
Swan Peak Quartzite (Ordovician) exposed near Tony Grove Lake, Cache County, Utah.