Lawaterz

Lawatorium w klasztorze w Maulbronn

Lawaterz lub lawatarz, lavabo lub lawabo, lavatorium lub lawatorium (łac. lavatorium – sprzęt do mycia się, lavare – myć się)

1. Umywalnia kapłańska w kościołach (używana od XI w.), zwykle w zakrystii, służąca do mycia rąk przed mszą, wykonana z różnych materiałów (marmur, brąz, kamień, metale), często bogato ornamentowana. Była umieszczana przy ścianie, nadwieszana lub sięgała do posadzki. Składała się ze zbiornika na wodę i misy do jej spływu.

2. Wieloboczny budynek w klasztornym wirydarzu umieszczony naprzeciw refektarza, połączony konstrukcyjnie z krużgankiem, mieszczący studnię. Oprócz funkcji czysto higienicznych (mycie rąk przed spożyciem posiłku, czerpanie wody do celów gospodarczych) pełnił też funkcje obrzędowe związane z przyjmowaniem zakonników do konwentu. Dokonywano w nim m.in. wycięcia tonsury.

3. Umywalnia używana od średniowiecza we wnętrzach mieszkalnych.

4. W obyczajowości świeckiej, forma fontanny-umywalki, zwykle przyściennej, mocowanej np. na murze w ogrodzie, gdzie można było umyć ręce lub opłukać owoce.

Galeria

• 

  Pierwotna forma

• 

  Lavabo biskupa Ledóchowskiego (dzbanek i misa po prawej)

• 

  Wewnątrz kościoła

• 

  Lawaterz francuskich zakonników w opactwie Le Thoronet

• 

  Zachowana barokowa płyta z otworem przez który lała się woda

• 

  Lavabo ogrodowe z pocz. XX w.

• 

  Lavabo z cyny w jednej z bawarskich zakrystii

Zobacz też

• akwamanile

Bibliografia

• Janusz Leszek Jurkiewicz, Pomorski Szlak Cystersów, Gdynia: „Region”; Pelplin: „Bernardinum”, 2006, ​ISBN 978-83-89178-66-4​ („Region”), ​ISBN 978-83-7380-396-1​ („Bernardinum”)
• Słownik terminologiczny sztuk pięknych, wyd. 5, red. S. Kozakiewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ​ISBN 978-83-01-12365-9​
• Słownik wiedzy o kulturze, WojciechW. Antosik, KrystynaK. Kubalska-Sulkiewicz (red.), Warszawa: Arkady, 2009, ISBN 978-83-213-4465-2, OCLC 836686644 .