Łazarz I Hrebeljanović

Łazarz Hrebeljanović
Лазар Хребељановић
Ilustracja
ilustracja herbu
Książę Serbii
Okres

od 1371
do 1389

Poprzednik

Vukašin Mrnjavčević

Następca

Stefan Lazarević

Dane biograficzne
Data i miejsce urodzenia

1329
Prilepiec

Data i miejsce śmierci

28 czerwca 1389
Kosowe Pole

Przyczyna śmierci

bitwa na Kosowym Polu

Miejsce spoczynku

Monaster Rawanica

Ojciec

Pribac Hrebeljanović

Żona

Milica Hrebeljanović

Łazarz Hrebeljanović, Лазар Хребељановић (ur. 1329, zm. 28 czerwca 1389) – książę Serbii, nazywany również carem.

Życiorys

Urodził się w 1329 w okolicach Nowego Brda[1]. Jego życie do roku 1371 jest słabo opisane w źródłach. Najprawdopodobniej wyróżnił się w czasie służby na dworze Stefana Urosza IV Duszana, co pozwoliło mu uzyskać tytuł kneza i poślubić Milicę Vukanić, pochodzącą z młodszej linii królewskiej dynastii Nemaniczów[1]. Po bitwie nad Maricą, w której nie wziął udziału, w sojuszu z bośniackim banem Tvrtkiem Kotromaniciem dokonał podziału ziem żupana Nikoli Altomanovicia, stając się najpotężniejszym z możnowładców serbskich[1]. Uzyskał wsparcie Serbskiego Kościoła Prawosławnego, który uznał go za człowieka zdolnego do odbudowy potęgi Serbii Nemaniczów. Łazarz Hrebeljanović był fundatorem wielu monasterów i cerkwi, m.in. Rawanicy[2] i Lazaricy w Kruševacu[3].

W miarę wzrostu swojej potęgi Łazarz zaczął używać tytułu króla wszystkich Serbów, mimo iż nigdy nie kontrolował wszystkich terytoriów przez nich zamieszkiwanych[4].

Dowodził wojskami Serbów i ich sojuszników w bitwie na Kosowym Polu w 1389. W bitwie tej zginął[5]. Okoliczności tego wydarzenia były różnie opisywane przez późniejsze kroniki. W pierwszych relacjach z Kosowego Pola informacja o śmierci Łazarza nie występuje w ogóle. Najstarsze informacje o jego śmierci w bitwie podają jedynie, iż „zginął od miecza”. Dopiero w miarę rozwoju literatury hagiograficznej opiewającej postać Łazarza pojawiła się wersja, iż został on wzięty do niewoli i ścięty przez Turków[6].

Małżeństwo i dzieci[7]

Łazarz ożenił się ok. 1353 z Milicą (Милица) z rodziny Vukaniciów, pochodzącej od bocznej gałęzi carskiej i królewskiej dynastii Nemanjiciów, z którą miał siedmioro, potwierdzonych w źródłach, dzieci:

Obecność w kulturze serbskiej

Mit kosowski

Jednym z elementów zakorzenionego w kulturze serbskiej mitu kosowskiego jest obraz przymierza zawartego z Łazarzem Hrebeljanoviciem przez Boga. W noc poprzedzającą bitwę na Kosowym Polu, Łazarza odwiedził anioł, który przedstawił mu możliwość wyboru pomiędzy wielkim królestwem na ziemi a Królestwem Niebieskim. Władca wybrał Królestwo Niebieskie, które trwać będzie „na wieki wieków”. Spowodowało to jednak upadek jego ziemskiego władania i śmierć w bitwie na Kosowym Polu. W micie kosowskim i wywodzącej się z niego ideologii świętosawskiej wydarzenie to oznacza początek szczególnego przymierza między Serbami a Bogiem[8].

W innych utworach Łazarz zmartwychwstaje po 40 latach od swojej śmierci, na pamiątkę Zmartwychwstania Jezusa.

Kultura ludowa

Łazarz Hrebeljanović jest bohaterem wielu ludowych pieśni epickich, opisujących jego życie, działalność oraz udział w bitwie na Kosowym Polu (Książęca wieczerza[9], Budowanie Rawanicy[10])

Kult

Książę Łazarz Hrebeljanovic

Książę Łazarz został uznany za świętego przez Serbską Cerkiew Prawosławną. Jego wspomnienie wypada w dniu 15/28 czerwca.

Według tradycji ciało zabitego Łazarza zostało zwrócone wdowie po nim przez serbskich książąt, którzy złożyli Turkom hołd lenny. Milica pochowała je w Prisztinie, zaś w 1401 lub 1402 przeniosła do monasteru Rawanica. Jego ciało zostało umieszczone w ozdobnej race i ubrane w szatę z wyhaftowanymi postaciami lwów, którą miał mieć na sobie w czasie bitwy. W 1690 mnisi z Rawanicy zbiegli z monasteru w czasie Wielkiej Wędrówki Serbów, zabierając ze sobą relikwie; były one przechowywane początkowo w Szentendre, następnie zaś w Sremie. W 1942 relikwiarz został okradziony przez ustaszy, co skłoniło hitlerowskie władze okupacyjne do przeniesienia go do Belgradu. W 1987, dwa lata przed 600. rocznicą bitwy kosowskiej, relikwie były kolejno wystawiane w różnych monasterach Serbii i Bośni, przed ostatecznym przeniesieniem ich do Rawanicy. Według opiekujących się relikwiami zakonników mają one cudotwórczą moc. Jest to jeden z popularniejszych celów pielgrzymkowych w Serbii[11].

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c T. Judah, The Serbs, s.27
  2. T. Judah, The Serbs, s.27–28
  3. ЦРКВА СВ. СТЕФАНА ЛАЗАРИЦА СА КРУШЕВАЧКИМ ГРАДОМ. spomenicikulture.mi.sanu.ac.rs. [dostęp 2015-11-02].
  4. T. Judah, The Serbs, s.28
  5. David Nicolle: Bitwa pod Nikopolis - 1396. Wyd. I. Inowrocław: AmerCom SA na licencji Osprey Publishing, 2010, s. 18. ISBN 978-83-261-0910-2.
  6. T. Judah, The Serbs, s.38
  7. Родословне таблице и грбови српских династија и властеле; wyd. I Aleksa Ivić (1928), wyd. II Dusan Spasić, Aleksandar Plavestra i Dusan Mrdjenović (1987); Bata, Beograd, wyd. I ISBN 86-7685-007-0 (1928), wyd. II ISBN 86-7335-050-6 (1987) (w języku serbskim)
  8. Dorota Gil, Prawosławie Historia Naród. Miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji i współczesności, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005, s. 174, ISBN 83-233-1951-0, OCLC 69347941.
  9. T. Judah, The Serbs, s.36
  10. A. Kamieńska, Wstęp, s.7
  11. T. Judah, The Serbs, ss.38–39


Bibliografia

  • Judah T., The Serbs. History, Myth and the Destruction of Yugoslavia, Yale University Press, 2009

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Prince Lazar (Ravanica Monastery).jpg
Fresco of Prince Lazar Hrebeljanović in the Ravanica Monastery, Serbia
Coat of arms of Serbia.svg
Herb wielki Republiki Serbii
CoatOfArmsOfLazarPripcevicHrebeljanovic.png
Autor: WikiNameBaks, Licencja: CC BY-SA 3.0
Coat Of Arms Of Lazar Hrebeljanovic
Knez Lazar, Vladislav Titelbah.jpg
"Knez Lazar", oil painting by Vladislav Titelbah, dated to ca. 1900. (The image of the painting is cropped.)