Lista rękopisów Septuaginty

Codex Marchalianus (Q), VII wiek(Ezechiela 5:12-17)Biblioteka Watykańska Gr. 2125

Lista rękopisów Septuaginty według klasyfikacji Alfreda Rahlfsa – spis wszystkich znanych rękopisów Septuaginty zaproponowany przez Alfreda Rahlfsa na bazie spisu Roberta Holmesa i Jamesa Parsonsa. Obecnie badaniami i klasyfikowaniem manuskryptów zajmuje się instytut naukowy Göttinger Septuaginta-Unternehmen należący do Akademie der Wissenschaften w Getyndze.

Pierwsza lista manuskryptów Septuaginty została przedstawiona przez R. Holmesa i J. Parsonsa. Opublikowane przez nich na przełomie XVIII i XIX wieku wydanie Septuaginty kończy się pełną listą znanych im manuskryptów zamieszczoną w załącznikach. Wylicza ona 311 kodeksów (oznaczonych cyframi rzymskimi I–XIII oraz arabskimi 14–311), z czego kodeksy oznaczone przez nich siglum I–XIII, 23, 27, 39, 43, 156, 188, 190, 258, 262 oraz odkryty w 1931 roku 967 są w całości lub częściowo napisane uncjałą. Reszta kodeksów została zapisana minuskułą lub kursywą. Kodeksom oznaczonym cyframi rzymskimi nadano sigla literowe od A do Z. Z czasem niektórym tym manuskryptom nadawano inną numerację, względnie niektóre kodeksy pochodzące z różnych zbiorów okazywały się pierwotnie stanowić jedną całość i nadawano im jedno siglum.

Do naszych czasów zachowało się ponad 2000 rękopisów Septuaginty^[1]. Wśród nich najstarszym manuskryptem jest Papirus Rylandsa 458 pochodzący z II wieku p.n.e., zawiera on fragmenty Księgi Powtórzonego Prawa^[2]. Do najstarszych zachowanych rękopisów należy również sześć niewielkich fragmentów znalezionych wśród rękopisów z Qumran: 4Q119 (4Q LXXLev^a), 4Q120 (4Q LXXLev^b), 4Q121 (4Q LXXNum), 4Q122 (4Q LXXDeut), 7Q1 (7Q LXXEx), 7Q2 (7Q LXXEpJer)^[3]. Spora grupa 28 papirusów zawierających fragmenty Septuaginty pochodzi z Oksyrynchos^[a]. Najstarsze prawie pełne zachowane księgi biblijne (Ezechiela, Daniela i Estery) pochodzą z Papirusu 967, datowanego na około 200 rok n.e., natomiast najstarsze prawie pełne odpisy Septuaginty pochodzą IV i V wieku (Kodeks Synajski, Watykański i Aleksandryjski)^[4].

Podział klasyfikacji Rahlfsa

Spis rękopisów Septuaginty został podzielony na dziesięć części:

Część I: A–Z (wybrane kodeksy majuskułowe)
Część II: 13–311 (numeracja nadana przez Holmesa i Parsonsa)
Część III: 312–800 (rękopisy Starego Testamentu, z wyjątkiem Psałterza)
Część IV: 801–1000 (małe fragmenty Starego Testamentu, z wyjątkiem Psałterza)
Część V: 1001–1400 (Psałterze do XII w.)
Część VI: 1401–2000 (młodsze Psałterze niepewnego datowania)
Część VII: 2001–3000 (małe fragmenty Psałterzy [do VIII wieku])
Część VIII: 3001–5000 (rękopisy Starego Testamentu, z wyjątkiem Psałterza)
Część IX: 5001–7000 (małe fragmenty Starego Testamentu, z wyjątkiem Psałterza)
Część X: 7001–xxxx (Psałterze)

Skróty

Oct. – Octateuch (ἡ ὀκτάτευχος = Rodzaju – Rut)
Pent. – Pentateuch (Rodzaju – Powtórzonego Prawa)
Hept. – Heptateuch (Rodzaju – Sędziów)

Terminy łacińskie

aliquot – niektóre
Catenarum – katena, łańcuch
ecloge – strona ochronna
excerpta – pozycje
graduales – stopni (wstępowań) [Ps 119-133 według numeracji LXX]
inter alia – pomiędzy innymi
poenitentiales – pokutne
sine – bez

Pogrubione zostały rękopisy wykorzystane w wydaniu Rahlfsa-Hanharta (A, B, C, D, F, G, L, M, Q, R, T, V, W, W^I, 393, 911, 1098, 2013).