Ludwik Rydygier

Ludwik Rydygier

Portret Rydygiera autorstwa Zbigniewa Kotyłło
generał brygady
Data i miejsce urodzenia	21 sierpnia 1850 Dossoczyn, Królestwo Prus
Data i miejsce śmierci	25 czerwca 1920 Lwów, Polska
Przebieg służby
Lata służby	1918–1920
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	DOGen. „Pomorze”
Stanowiska	szef sanitarny okręgu generalnego
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa
Odznaczenia

Ludwik Rydygier

Grób Ludwika Rydygiera, Cmentarz Obrońców Lwowa

Chełmno, dom w którym 16 listopada 1880 r. Ludwik Rydygier przeprowadził pierwszą w świecie operację częściowego wycięcia żołądka z nowotworem.

Pomnik Ludwika Rydygiera w Chełmnie

Wojewódzki Szpital Zespolony im. L. Rydygiera w Toruniu

Budynek Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy

Ludwik Antoni Rydygier (ur. 21 sierpnia 1850 w Dusocinie, zm. 25 czerwca 1920 we Lwowie) – polski lekarz, chirurg, profesor doktor medycyny, generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys

Ludwik Rydygier urodził się 21 sierpnia 1850, w Dusocinie, w rodzinie Karola Ferdynanda Riedigera, właściciela majątku Dusocin koło Grudziądza, w ówczesnym zaborze pruskim, i Elżbiety z Koenigów. Karol Riediger mimo niemieckiego nazwiska czuł się Polakiem^[1]. Podobnie jego syn Ludwik pod wpływem rodziny od najmłodszych lat demonstrował swoje polskie pochodzenie.

Wykształcenie rozpoczął w progimnazjum Collegium Marianum w Pelplinie, następnie w latach 1859–1861 uczył się w gimnazjum w Chojnicach, następnie w gimnazjum w Chełmnie, które ukończył w 1869 zdaniem matury. W latach 1869–1873 studiował medycynę najpierw w Krakowie, a później na uniwersytecie w Greifswaldzie, gdzie samowolnie zmienił nazwisko na spolszczone Rydygier^[2]. Dyplom lekarza uzyskał 8 grudnia 1873 roku, a pracę doktorską obronił w lutym 1874 roku.

Po studiach przez krótki czas pracował w Szpitalu Najświętszej Marii Panny, ale wkrótce zajął się prowadzeniem prywatnej praktyki w Chełmnie. Pisał wówczas prace naukowe z zakresu chirurgii. Powrócił do Greifswaldu, a habilitację obronił w Jenie w 1878 roku, gdzie też został zatrudniony jako asystent kliniki chirurgii. W Chełmnie udało mu się otworzyć prywatną klinikę "dla chorób ocznych, chirurgicznych i kobiecych".

W 1881 roku ubiegał się o katedrę chirurgii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, jednak dzięki poparciu Theodora Billrotha stanowisko to uzyskał Jan Mikulicz-Radecki.

Dopiero w 1887 roku został powołany na tę katedrę, gdy Mikulicz przeniósł się do Królewca. W 1897 otrzymał propozycję objęcia stanowiska kierownika nowej katedry i kliniki chirurgii Uniwersytetu Lwowskiego. Od 1897 profesor na Uniwersytecie Lwowskim.

Był jednym z najwybitniejszych ówczesnych polskich, a także światowych chirurgów. Dnia 16 listopada 1880 roku przeprowadził pierwszy w Polsce (a drugi na świecie) zabieg wycięcia odźwiernika z powodu raka żołądka, a w 1881 pierwszy w świecie zabieg resekcji żołądka z powodu owrzodzenia. W 1884 wprowadził nową metodę chirurgicznego leczenia choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy za pomocą zespolenia żołądkowo-jelitowego.

Rydygier był autorem (1900) oryginalnej metody usuwania gruczolaka gruczołu krokowego i wielu innych technik operacyjnych.

Był dziekanem Wydziału Lekarskiego i przeciwnikiem równouprawnienia kobiet w dostępie do zawodu lekarskiego. W roku 1897 zagłosował przeciwko przyjmowaniu kobiet na Wydział Lekarski. Na własny koszt zamieszczał w prasie ogłoszenia: Precz z Polski z dziwolągiem kobiety lekarza!^[3]. W latach 1901/1902 był rektorem Uniwersytetu Lwowskiego. Wychował wielu znakomitych chirurgów, przyszłych profesorów. W 1889 roku zorganizował pierwszy w Polsce zjazd chirurgiczny. Zjazdy te w 1921 dały początek Towarzystwu Chirurgów Polskich. Nie opuścił Lwowa, gdy zaproponowano mu przejście na Uniwersytet Karola w Pradze. Był wybitnym chirurgiem, odznaczył się jako świetny operator, inicjator nowych metod, utalentowany organizator. Niektóre wprowadzone przez niego metody operowania żołądka, raka odbytnicy, amputacji, kardiochirurgii, ortopedii, chirurgii plastycznej, urologii – są stosowane do dziś.

18 listopada 1903 został wyniesiony do stanu szlacheckiego z przydatkiem „Ritter von Ruediger”^[4][5].

W czasie I wojny światowej kierował szpitalem wojskowym w Brnie. Po zakończeniu wojny powrócił do Lwowa. Walczył w jego obronie z Ukraińcami w listopadzie 1918. W trakcie walk o Lwów włączył się w tworzenie służb medyczno-sanitarnych Wojska Polskiego. Został do niego przyjęty w stopniu generała podporucznika. W 1920 rozpoczął organizowanie szpitali wojskowych. Był szefem sanitarnym Dowództwa Okręgu Generalnego „Pomorze”. Konsultant i naczelny chirurg Dowództwa „Wschód”. W 1920 zweryfikowany jako generał brygady.

Zmarł nagle na zawał serca^[6] 25 czerwca 1920 roku. Został pochowany początkowo na cmentarzu Łyczakowskim; szczątki przeniesiono później do kwatery dowódców na Cmentarzu Obrońców Lwowa.

Upamiętnienie

• Imię Ludwika Rydygiera noszą m.in. Szpital Powiatowy w Chełmnie, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Krakowie, Wojewódzki Szpital Zespolony w Toruniu, szpital ginekologiczno-położniczy w Łodzi, szpital miejski w Częstochowie i Szpital Wojewódzki w Suwałkach. Do lat 70. nosił je Szpital Powiatowy w Słubicach^[7]. Do 1982 roku imię Ludwika Rydygiera nosił Szpital Miejski w Kutnie^[8], a w latach 1949 do 2004 Szpital im. Ludwika Rydygiera we Wrocławiu^[9].
• W wielu miejscowościach w Polsce nadano ulicom nazwę upamiętniającą postać Ludwika Rydygiera np. w Chełmnie, w Grudziądzu, Wrocławiu, Warszawie, Krakowie, Bydgoszczy, Pile i Słupsku.
• 27 czerwca 2007 roku nadano pośmiertnie Ludwikowi Rydygierowi tytuł „Honorowego obywatela Grudziądza”^[10].

Uczniowie i współpracownicy Ludwika Rydygiera

• Tadeusz Bętkowski
• Jan Biziel
• Antoni Gabryszewski^[11]
• Zdzisław Hordyński-Juchnowicz
• Tadeusz Ostrowski
• Stanisław Ruff
• Jan Zaorski

Przypisy

Bibliografia

• Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione.
• PiotrP. Stawecki PiotrP., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa: Bellona, 1994, ISBN 83-11-08262-6, OCLC 830050159 .
• Jerzy Kałdowski: Doktor Ludwik Rydygier 1850–1920. Chełmno: Muzeum Ziemi Chełmińskiej, 1985, seria: Zasłużeni ludzie Chełmna.

Linki zewnętrzne

• Publikacje Ludwika Rydygiera w bibliotece Polona
• Ludwik Rydygier, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-01-07].