Luminescencja

Fluorescencja różnych minerałów oświetlonych światłem UV

Fosforescencja pigmentów minutę po naświetleniu

Chemoluminescencja luminolu

Bioluminescencja Mertensia ovum

Luminescencja, zimne świecenie, jarzenie – zjawisko emisji fal świetlnych przez niektóre ciała (luminofory) wywołane przyczyną inną niż rozgrzanie ich do wysokiej temperatury (co oznacza, że luminescencja nie jest promieniowaniem cieplnym)^[1].

Typy

Ze względu na czynnik wzbudzający do świecenia, rozróżniane są następujące zjawiska:

• chemiluminescencja – wytworzona w trakcie niektórych reakcji chemicznych
• elektroluminescencja – świecenie pod wpływem stałego lub zmiennego prądu elektrycznego
• katodoluminescencja (elektronoluminescencja) – świecenie pod wpływem elektronów przyspieszanych napięciem między elektrodami (ten rodzaj wzbudzania ma liczne zastosowania w kineskopach, oscyloskopach, mikroskopach elektronowych itp.)
• fotoluminescencja – wywołana przez pochłonięcie promieniowania elektromagnetycznego z obszaru widzialnego, ultrafioletu lub podczerwieni. Pochłonięta energia jest następnie wyemitowana także w postaci światła, na ogół o energii mniejszej niż energia światła wzbudzającego. Ze względu na czas trwania fotoluminescencję dzieli się na:
  • fluorescencję – zjawisko trwające wyłącznie podczas działania czynnika wzbudzającego^[2]
  • fosforescencję – zjawisko trwające również przez pewien czas po ustąpieniu czynnika wzbudzającego^[3]; substancje zdolne do fosforescencji nazywane są zwyczajowo fosforami^[4]
• scyntylacja – emisja światła pod wpływem promieniowania jonizującego
  • rentgenoluminescencja – wywołana promieniowaniem rentgenowskim
  • radioluminescencja – świecenie pod wpływem promieniowania alfa α, beta β, gamma γ
• sonoluminescencja – wywołana ultradźwiękami
• termoluminescencja – wywołana podniesieniem temperatury, jednak do niższej niż temperatura żarzenia
• tryboluminescencja – wywołana czynnikiem mechanicznym, na przykład tarciem, zginaniem, ściskaniem.
• bioluminescencja – emitowanie fal świetlnych przez organizmy żywe – w rzeczywistości jest jednym z wyżej wymienionych typów, najczęściej chemiluminescencją.

Zobacz też

• iryzacja
• opalescencja
• opalizacja
• schillerescencja

Przypisy

Bibliografia

• C. Kittel: Wstęp do fizyki ciała stałego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 552.
• Chemia. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1990, seria: Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich. ISBN 83-204-0697-8.

Linki zewnętrzne

• PiotrP. Madanecki PiotrP., Bakterie świecące, www.biology.pl [dostęp 2018-01-26] .