Lwowska szkoła matematyczna
Lwowska szkoła matematyczna – polska matematyczna szkoła naukowa zaliczana do tzw. polskiej szkoły matematycznej działająca w dwudziestoleciu międzywojennym we Lwowie, skupiona wokół Stefana Banacha i Hugona Steinhausa[1]; specjalizowała się w analizie funkcjonalnej, wydawała „Studia Mathematica”.
W odróżnieniu od warszawskiej szkoły matematycznej (wydającej czasopismo „Fundamenta Mathematicae”, zajmującej się głównie teorią mnogości, topologią i ich zastosowaniami), z którą są wspólnie zaliczane do polskiej szkoły matematycznej, szkoła lwowska zajmowała się analizą funkcjonalną, nowoczesną dziedziną matematyki powstałą i rozwijaną w XX wieku.
Studia Mathematica
W 1929 grupa matematyków założyła we Lwowie czasopismo Studia Mathematica, poświęcone jednej tylko gałęzi matematyki analizie funkcjonalnej. Wydawane ono było jedynie w językach powszechnie używanych w kontaktach międzynarodowych (francuski, niemiecki, angielski). W krótkim czasie stało się nie tylko organem lwowskiej szkoły matematycznej, ale też jednym z najpoważniejszych w skali światowej czasopism w dziedzinie analizy funkcjonalnej.
Kawiarnia Szkocka
W czasie licznych spotkań w Kawiarni Szkockiej – ulubionym miejscu dyskusji matematyków lwowskich – powstała ogromna liczba nowych problematów. W pewnym momencie zaczęto wpisywać je, zamiast na marmurowym blacie kawiarnianego stolika, do specjalnego zeszytu, przechowywanego stale w kawiarni. Tak powstała legendarna Księga szkocka o dużej wartości naukowej. Niektóre problematy z tej księgi znalazły rozwiązanie wiele lat po ich zapisaniu. Księga ta została uratowana z pożogi wojennej przez żonę Stefana Banacha, Łucję Banachową, a w 1972 ofiarowana Międzynarodowemu Centrum Matematycznemu im. Stefana Banacha.
Okres okupacji
W trakcie wojny grupa ta uległa rozproszeniu w wyniku:
- tragicznej śmierci wielu jej członków (Stefan Kaczmarz został zamordowany w Katyniu, Władysław Hepter umarł w sowieckim łagrze, Antoni Łomnicki, Włodzimierz Stożek i Stanisław Ruziewicz zostali rozstrzelani na Wzgórzach Wuleckich, Juliusz Paweł Schauder i Herman Auerbach zostali zastrzeleni przez Niemców w getcie lwowskim, Stanisław Saks i Marian Mojżesz Jacob zostali zamordowani przez Niemców w Warszawie, Menachem Wojdysławski zaginął w 1942, Meier Eidelheit został zamordowany przez Niemców w 1943).
- konieczności ukrywania się z powodu żydowskiego pochodzenia (Hugo Steinhaus)
- zakazu prowadzenia działalności naukowej podczas niemieckiej okupacji Lwowa (1941–1944).
Część z nich (Stefan Banach, Władysław Orlicz, Jerzy Albrycht, Feliks Barański, Bronisław Knaster) ratowała swoje życie karmiąc wszy w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym prof. Rudolfa Weigla.
Okres powojenny
Po wojnie członkowie tej grupy zasilili inne ośrodki naukowe: Hugo Steinhaus przeniósł się do Wrocławia, Stanisław Mazur do Warszawy, Stefan Banach zaś z powodu ciężkiej choroby już nie zdążył przenieść się do Krakowa na przygotowaną dla niego katedrę na Uniwersytecie Jagiellońskim i zmarł we Lwowie w sierpniu 1945.
Czołowi przedstawiciele
(lista w porządku alfabetycznym)
- Herman Auerbach
- Stefan Banach
- Zygmunt Wilhelm Birnbaum
- Leon Chwistek
- Meier Eidelheit
- Władysław Hetper
- Marian Mojżesz Jacob
- Mark Kac
- Stefan Kaczmarz
- Kazimierz Kuratowski
- Antoni Łomnicki
- Stanisław Mazur
- Władysław Nikliborc
- Władysław Orlicz
- Józef Pepis
- Stanisław Ruziewicz
- Stanisław Saks
- Juliusz Paweł Schauder
- Hugo Steinhaus
- Włodzimierz Stożek
- Stanisław Ulam
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Maciej Iłowiecki: Dzieje nauki polskiej. Warszawa: Wydawnictwo „Interpress”, 1981, s. 252–253. ISBN 83-223-1876-6.
Bibliografia
- Roman Duda: Lwowska Szkoła Matematyczna. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2010. ISBN 978-83-229-2868-4.
- Kazimierz Kuratowski: Pół wieku matematyki polskiej 1920–1970. Warszawa: Książka i Wiedza, 1973. ISBN 978-83-244-0381-3.
- Mariusz Urbanek: Genialni. Lwowska Szkoła Matematyczna. Warszawa: Wydawnictwo „Iskry”, 2014. ISBN 978-83-244-0381-3.
Linki zewnętrzne
- Prace polskich matematyków z okresu międzywojennego
- Piękne umysły. Lwowska szkoła matematyczna – publikacja Ośrodka Karta (2016)
Media użyte na tej stronie
Autor: Stanisław Kosiedowski,, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Lwów. Budynek na Akademickiej, w którym przez II wojną mieściła się słynna Kawiarnia Szkocka. Wrzesień 2003. Autor: Stanisław Kosiedowski
Lwowscy matematycy AD 1930 Fotografia pochodzi z książki Kazimierza Kuratowskiego "Pół wieku matematyki polskiej 1920-1970" wydanej przez Książkę i Wiedzę w 1973 r. (bez zastrzeżonych praw autorskich).