MT-1

MT-1
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo

 Polska

Producent

Harcerskie Warsztaty Szybowcowe

Konstruktor

Henryk Tomaszewski, Aleksander Muraszew

Typ

wodnoszybowiec

Konstrukcja

górnopłat o konstrukcja drewnianej

Załoga

1

Historia
Data oblotu

maj 1936

Wycofanie ze służby

1937

Dane techniczne
Wymiary
Rozpiętość

13,6 m

Wydłużenie

10,82[1]

Długość

6,7 m

Wysokość

2,9 m

Powierzchnia nośna

16 m²

Profil skrzydła

IAW-608[1]

Masa
Własna

115 kg

Użyteczna

75 kg

Startowa

190 kg

Osiągi
Prędkość minimalna

39 km/h

Prędkość min. opadania

0,92 m/s

Doskonałość maks.

14,5 (przy prędkości 50 km/h)

Współczynnik obciążenia konstrukcji

11,9 kG/m²

Dane operacyjne
Użytkownicy
Polska
Rzuty
Rzuty samolotu

MT-1 – polski wodnoszybowiec z okresu międzywojennego, jedyny wodnoszybowiec polskiej konstrukcji.

Historia

Wodnoszybowiec MT-1 podczas prób na Wiśle, w kabinie Mieczysław Szczudłowski

Do 1935 roku wodnoszybownictwo było uprawiane wyłącznie w Niemczech i Portugalii, prace nad tym zagadnieniem trwały dodatkowo we Francji[2]. W roku akademickim 1934/1935 dwóch studentów Politechniki Warszawskiej, dzięki inicjatywie prof. Czesława Witoszyńskiego, Henryk Tomaszewski i Aleksander Muraszew, należących do Sekcji Lotniczej Koła Mechaników Studentów Politechniki Warszawskiej, opracowało projekt wodnoszybowca łodziowego i była to pierwsza konstrukcja tego typu w Polsce[3].

Ponieważ była to ciekawa konstrukcja fundusze na jego budowę przekazał Związek Strzelecki, Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej i Liga Morska i Kolonialna. Konstrukcja otrzymała oznaczenie MT-1 (skrót od nazwisk konstruktorów), budowę prototypu rozpoczęto w Harcerskich Warsztatach Szybowcowych w Warszawie w sierpniu 1935 roku[4]. Budowę zakończono 1 maja 1936 roku, koszt wyniósł 4500 zł. Konstruktorzy docelowe przewidywali zamontowanie na szybowcu silnika W. Zalewskiego i J. Palkiewicza Bobo o mocy 9,5 KM, jednak tego pomysłu nie zrealizowano[5].

W maju 1936 roku dokonano oblotu gotowego wodnoszybowca MT-1 na lotnisku mokotowskim[4] w Warszawie, przy czym płatowiec miał zdjęte boczne pływaki oraz zamontowaną płozę, co umożliwiało start z lotniska, a holowanie odbywało się za samochodem. Próbne loty wykonali piloci Wacław Ulass, Brzeski i mjr Mieczysław Szczudłowski. Z ziemi próby obserwowali Szczepan Grzeszczyk i Antoni Kocjan[6][2]. Wykonano ok. 20 lotów, w wyniku których IBTL zażądał poprawek w konstrukcji polegających na wzmocnieniu kratownicy kadłuba[4]. Po ich wprowadzeniu rozpoczęto próby startu z powierzchni wody, próby odbywały się na Wiśle a wodnoszybowiec był holowany przy pomocy ślizgowca z silnikiem o mocy 26 KM i motorówki z silnikiem o mocy 50 KM. Ogółem na Wiśle wykonano 60 lotów[2], w których wzięli udział piloci: Stanisław Piątkowski, Aleksander Onoszko, mjr M. Szczudłowski, Adam Jaskólski i Jan Pełka[6]. Podczas tych prób stwierdzono, że szybowiec bardzo dobrze zachowuje się na powierzchni wody (nawet przy falach dochodzących do 90 cm), startuje przy niewielkiej prędkości i poprawnie ląduje. Problemem było manewrowanie szybowcem na powierzchni wody z uwagi na zanurzanie się ogona w wodzie podczas holowania z małymi prędkościami[6].

Próby startu z powierzchni wody spowodowały zainteresowanie się tą konstrukcją wojska, które latem 1936 roku postanowiło zorganizować próbny kurs pilotażu wodnoszybowca w Morskim Dywizjonie Lotniczym w Pucku[7]. Kurs odbywał na wodach zatoki Puckiej[8] we wrześniu 1936 roku ukończyło go dwóch pilotów: por. mar. pil. Adolf Stempkowski i ppor. mar. pil. Józef Rudzki[9]. Instruktorem odpowiadającym za szkolenie był mjr pilot Mieczysław Szczudłowski[10]. Ogółem wykonano 100 lotów[2], odbyły się przy wietrze od 2 do 8 m/sek i fali wysokości 20-60 cm. Do startu wystarczał czas od 6 do 20 sekund. Przy wietrze powyżej 8 m/s loty były zawieszane[6]. Dowództwo MDLot eksperyment z kursem uznało za udany, stwierdzając, że szkolenie pilotów morskich przy użyciu wodnoszybowca było bardzo tanie i bezpieczne[7]. Wadą szybowca był zbyt wielka masa własna, która uniemożliwiała wykonywanie lotów żaglowych, za zaletę uznano prostą konstrukcję i łatwość demontażu wersji lądowej na wodną (ok. 10 min.)[11]. W grudniu 1936 roku skierowano go do Instytutu Lotnictwa w Warszawie, gdzie miano przeprowadzić dalsze badania[12].

Badania zakończono w połowie 1937 roku i zlecono opracowanie nowego wodnoszybowca oznaczonego wstępnie MT-2[7], co miało rozpocząć się w roku 1939, lecz z uwagi na wybuch wojny nie zostało wykonane. Natomiast wodnoszybowiec MT-1 skierowano do Ośrodka Szkoleniowego LOPP w Suwałkach, gdzie wykonano na nim loty[13].

W 1938 roku wodnoszybowiec był prezentowany na Ogólnopolskiej Wystawie Lotniczej we Lwowie[14]. Szybowiec został potem umieszczony w hangarze na lotnisku mokotowskim, gdzie uległ zniszczeniu podczas bombardowania we wrześniu 1939 roku[3].

Opis konstrukcji

Wodnoszybowiec łodziowy w układzie zastrzałowego górnopłatu o konstrukcji drewnianej[3].

Płat dwudźwigarowy o obrysie zaokrąglonego prostokąta, podparty zastrzałami z rur stalowych. Pokryty do pierwszego dźwigara sklejką olszową o grubości 1,5 i 1 mm, na pozostałej powierzchni płócienne. Napęd lotek linkowy. Pod skrzydłem zamontowane dwa pływaki pomocnicze o konstrukcji mieszanej drewniano-płóciennej. Istniała możliwość demontażu pływaków podczas używania szybowca na lądzie[12].

Kadłub z łodziowym przodem i kratą ogonową. Przód, o konstrukcji półskorupowej, stanowił główny pływak z trzema komorami wodoszczelnymi, mieścił kabinę pilota. Krata o konstrukcji drewnianej przechodziła w statecznik pionowy. Krata w płaszczyźnie poziomej usztywniona do płatów linkami i drutami. Pod kadłubem można było zamontować płozę, co umożliwiało start z powierzchni ziemi. Do holowania szybowca można było używać samochodu (przy starcie z powierzchni ziemi) lub motorówki (przy starcie z powierzchni wody). Kabina pilota otwarta, fotel amortyzowany[6].

Usterzenie poziome dwudzielne. Wszystkie stateczniki kryte sklejką, a powierzchnie sterów płótnem[7].

Przypisy

  1. ↑ a b Piotr Piechowski: Modelarstwo lotnicze. Wodnoszybowiec MT-1 (pol.). [dostęp 2011-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 listopada 2008)].
  2. ↑ a b c d Skrzydlata Polska 49'1962 ↓, s. 18.
  3. ↑ a b c MT-1, 1936 (pol.). samolotypolskie.pl. [dostęp 2019-04-02].
  4. ↑ a b c Glass 1976 ↓, s. 374.
  5. ↑ Olejko 2010 ↓, s. 312.
  6. ↑ a b c d e Skrzydlata Polska 12'1936 ↓, s. 352-353.
  7. ↑ a b c d Morgała 1985 ↓, s. 62.
  8. ↑ Według relacji kpt. obs. inż. Kazimierza Sławińskiego
  9. ↑ Olejko 1992 ↓, s. 21.
  10. ↑ Konarski, Olejko 1998 ↓, s. 19-20.
  11. ↑ Olejko 2010 ↓, s. 313.
  12. ↑ a b Glass 1976 ↓, s. 375.
  13. ↑ Olejko 2010 ↓, s. 314.
  14. ↑ Skrzydlata Polska 6-7'1938 ↓, s. 168-171.

Bibliografia

  • Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
  • Mariusz Konarski, Andrzej Olejko: Polskie lotnictwo morskie 1920-56. Gdańsk: Aj-Press, 1998. ISBN 83-7237-000-1. OCLC 1089397825.
  • Andrzej Morgała: Samoloty w polskim lotnictwie morskim. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1985. ISBN 83-206-0478-8. OCLC 13794292.
  • Andrzej Olejko: Morski Dywizjon Lotniczy. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Ajaks", 1992. ISBN 83-85621-08-3. OCLC 32313544.
  • Andrzej Olejko: Lotnictwo morskie II Rzeczypospolitej. Warszawa: ZP Grupa, 2010. ISBN 978-83-61529-75-0. OCLC 665171720.
  • Tadeusz Wasiljew. Wodnoszybowiec szkolny M. T. - 1. „Skrzydlata Polska”. 12/1936, grudzień 1936. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • Ogólnopolska Wystawa Lotnicza we Lwowie. „Skrzydlata Polska”. 6-7/1938, czerwiec-lipiec 1938. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • Mieczysław Szczudłowski: O wodnoszybowcu MT-1. „Skrzydlata Polska”. 49/1962, 9 grudnia 1962. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
Polskie szybowce i motoszybowce do 1939 roku
Warsztaty Szybowcowe ZASPL – Lwów
Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa – Dęblin
Wojskowe Warsztaty Szybowcowe – Kraków
Lwowskie Warsztaty Lotnicze
Warsztaty Szybowcowe w Warszawie
Harcerskie Warsztaty Szybowcowe
Konstrukcje amatorskie

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
MT-1 rzuty.png
wodnoszybowiec MT-1 - rzuty
MT-1 NAC 2.png
Wodnoszybowiec MT-1 podczas prób na Wiśle w 1936 r.
MT-1 NAC.png
Wodnoszybowiec MT-1 podczas testów na Wiśle