Małachowscy herbu Gryf

Herb Gryf

Małachowscy herbu Gryf – polska rodzina szlachecka.

Rodzina Małachowskich herbu Gryf pochodzi z Wielkopolski. U schyłku XIV wieku wzięli swoje nazwisko od Małachowa koło Witkowa w powiecie gnieźnieńskim, w województwie kaliskim. Byli rodziną drobnoszlachecką, bardzo rozrodzoną, stąd poszczególne linie rodziny posługiwały się licznymi przydomkami, z których wybiła się nieco jedynie linia o przydomku Koziełek, siedząca m.in. na Kozłowym Małachowie i Małachowie Szemborowicach.

Na początku XVIII wieku dwie gałęzie tej rodziny, w Prusach i na Rusi Czerwonej, uzyskały znaczącą pozycję materialną i społeczną.

Pierwszą z nich była gałąź pochodząca od braci Hiacynta i Pawła Józefa, którzy rozpoczęli służbę w wojsku saskim, a następnie pruskim i zapoczątkowali gałąź pruską Gryfitów Małachowskich, używającą nazwisko w brzmieniu: von Malachowski, Malachow von Malachowski lub von Malachowski und Griffa. Wydała ona w ciągu blisko trzech stuleci wielu wyższych oficerów, w tym czterech generałów, którzy odegrali znaczącą rolę w armii pruskiej, a następnie niemieckiej.

Gałąź, która osiadła na Rusi Czerwonej, zapoczątkowali: Łukasz, pułkownik wojsk koronnych i jego syn Józef Kajetan, również pułkownik wojsk koronnych oraz generał adiutant królewski i starosta radenicki. Osiągnęła ona znaczącą pozycję materialną i społeczną. Weszła w stosunki rodzinne z takimi znaczącymi rodzinami jak: Poniatowscy herbu Ciołek, Bratkowscy herbu Świnka, Mierzejewscy herbu Szeliga, Koziebrodzcy herbu Jastrzębiec, Światopełk Zawadzcy herbu Lis, Mrozowiccy herbu Prus III i Marchoccy herbu Ostoja.

Niektórzy przedstawiciele tej gałęzi używali przydomek Jaxa. Legitymowali się ze szlachectwa w Galicji, w 1782 r. w sądzie grodzkim trembowelskim oraz w Wydziale Stanów w 1832 r., jako Małachowscy z Kozłowego Małachowa h. Gryf. Do rewolucji bolszewickiej posiadali, poza Galicją, również znaczące dobra w guberni chersońskiej.

Z gałęzi, mniej znanej, która w XVIII w. dziedziczyła dobra na Litwie, pochodził generał Kazimierz Małachowski, wódz naczelny Powstania Listopadowego.

Przedstawiciele rodu

• Aleksander Małachowski (1924-2004) – pisarz, publicysta, honorowy przewodniczący Unii Pracy, wicemarszałek Sejmu, prezes Polskiego Czerwonego Krzyża
• Bohdan Hipolit Małachowski (1902-1964) – działacz turystyczny i narciarski, taternik
• Józef Kajetan Małachowski (1747-1807) – pułkownik wojsk koronnych, generał adiutant królewski, starosta radenicki
• Kazimierz Małachowski (1765-1845) – generał WP, wódz Powstania Listopadowego
• Ryszard de Jaxa Małachowski (1887-1972) – architekt, jeden z głównych architektów Peru
• Sambor Małachowski (ok. 1385-1435) – kasztelan zbąszyński, łowczy kaliski
• Soter Jaxa-Małachowski (1867-1952) – artysta malarz, marynista

Bibliografia

• Polski Słownik Biograficzny, t. XIX, s. 389-390, 404-408, 412-414.
• Poczet szlachty Galicyjskiej i bukowińskiej, Lwów 1857, s. 158.
• Kasper Niesiecki, Herbarz Polski, t. VI, Lipsk 1841, s. 330-331.
• Seweryn Uruski, Rodzina, Herbarz szlachty polskiej, t.10, Warszawa 1913 s. 168-170.
• Genealogisches Handbuch der Adeligen Häuser B. Band II, 1956, s. 232-233.
• Ernst Friedländer, Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 20, Duncker & Humblot, Leipzig 1884, s. 128.
• Johann F. Seyfart, Unpartheyische Geschichte des bayerschen Erbfolgekriegs. Leipzig 1780, s. 366.

Linki zewnętrzne

• Genealogia rodu Małachowski herbu Gryf.